|
SM UB-54
SM UB-54 – niemiecki okręt podwodny z okresu I wojny światowej, jedna z 96 zbudowanych jednostek typu UB III. Okręt miał wyporność 516 ton w położeniu nawodnym i 646 ton pod wodą, a jego główną bronią było 10 torped o kalibrze 500 mm wystrzeliwanych z pięciu wyrzutni. Napędzana silnikami wysokoprężnymi i elektrycznymi jednostka rozwijała prędkość 13,4 węzła na powierzchni i 7,8 węzła w zanurzeniu, osiągając zasięg nawodny wynoszący 9020 Mm przy prędkości 6 węzłów (i 55 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą). UB-54 został zwodowany 18 kwietnia 1917 roku w stoczni AG Weser w Bremie, a do służby w Kaiserliche Marine wcielono go 12 czerwca 1917 roku. W czasie służby operacyjnej we Flotylli Flandria okręt odbył sześć patroli bojowych, podczas których zatopił 14 statków o łącznej pojemności 7200 BRT. SM UB-54 zaginął po 1 marca 1918 roku, kiedy wyszedł w rejs bojowy w rejon Isle of Portland. Projekt i budowaWydane w kwietniu 1915 roku przez Inspektorat U-Bootów memorandum wzywało kierownictwo Cesarskiej Marynarki Wojennej do zaprojektowania i budowy uproszczonego typu okrętu podwodnego, który miał zostać wykorzystany w działaniach blokadowych Wielkiej Brytanii[1]. Budowa dużych, oceanicznych okrętów podwodnych trwała zbyt wiele czasu, podobnie jak używanych do ich napędu silników wysokoprężnych o dużej mocy, co powodowało duży niedobór jednostek tej klasy w niemieckiej flocie[1][2]. Wznowienie na początku 1916 roku nieograniczonej wojny podwodnej sprawiło, że konieczne stało się opracowanie średniej wielkości okrętu podwodnego uzbrojonego w torpedy, który można było szybko zbudować[3]. Przybrzeżne okręty typu UB II były zbyt słabo uzbrojone i miały niewystarczający zasięg, przez co ich użycie ograniczone było przeważnie do wód Morza Północnego i kanału La Manche, natomiast nowo projektowane torpedowe okręty podwodne musiały być zdolne do operowania wokół Wysp Brytyjskich i na Morzu Śródziemnym[4][5]. Zrezygnowano z wcześniejszego schematu prostych jednostek jednokadłubowych z zewnętrznymi zbiornikami balastowymi na rzecz konstrukcji dwukadłubowej[6][7]. Projekt nowego okrętu podwodnego średniej wielkości oparto na konstrukcji udanych podwodnych stawiaczy min typu UC II[2][4]. Dziobowej części okrętu nadano nowy profil, a szyby minowe zastąpiono przedziałem torpedowym z czterema wewnętrznymi wyrzutniami torped; powiększono również wyposażony w dwa peryskopy kiosk[4]. Znacznie została powiększona moc silników spalinowych i elektrycznych, jak również pojemność zbiorników paliwa, jednak odbyło się to kosztem zmniejszenia o 40% wielkości baterii akumulatorów i o blisko 30% ich pojemności w stosunku do SM U-16, przez co spadła prędkość podwodna i zasięg[4]. Okręty charakteryzowały się doskonałą manewrowością i krótkim czasem zanurzania wynoszącym 30 sekund[8][9]. Budowa okrętów o nadanym przez Inspektorat U-Bootów numerze projektu 44, zwanych później typem UB III, miała rozpocząć się po zrealizowaniu przez stocznie kontraktów na budowę jednostek typu UB II i UC II, czyli najwcześniej wiosną 1917 roku[4]. SM[a] UB-54 zamówiony został 2 maja 1916 roku jako jednostka z liczącej 24 jednostki I serii okrętów typu UB III[4][b]. Powstał w stoczni AG Weser w Bremie jako jeden z 36 okrętów typu UB III zbudowanych w tej wytwórni[4][10]. UB-54 otrzymał numer stoczniowy 266 (Werk 266)[11][12]. Stępkę okrętu położono 5 września 1916 roku, a zwodowany został 18 kwietnia 1917 roku[11][13]. Dane taktyczno-techniczne.jpg) SM UB-54 był średniej wielkości okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej[7][14]. Długość całkowita wynosiła 55,85 metra, szerokość 5,8 metra i zanurzenie 3,72 metra[7][15]. Kadłub sztywny miał 40,1 metra długości i 3,9 metra szerokości[15][16]. Podzielony był grodziami na następujące przedziały (od dziobu): przedział torpedowy, pomieszczenia załogi, centrala, pomieszczenia załogi, przedział silników spalinowych, przedział silników elektrycznych oraz rufowy przedział torpedowy[17]. Wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 8,25 metra[15][16]. Dziób jednostki przystosowany był do przecinania sieci przeciwpodwodnych[18]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 516 ton, a w zanurzeniu 646 ton[7][15]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, czterosuwowe silniki wysokoprężne Körting o łącznej mocy 780 kW (1060 KM) przy 450 obr./min, a pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym SSW o łącznej mocy 580 kW (788 KM) przy 362 obr./min[7][19]. Dwa wały napędowe obracały dwie śruby o średnicy 1,4 metra każda[9]. Jednostka wyposażona była w dwa stery kierunku i dwa podwójne stery głębokości[20]. Okręt osiągał prędkość 13,4 węzła na powierzchni i 7,8 węzła w zanurzeniu[7][15]. Zasięg wynosił 9020 Mm przy prędkości 6 węzłów w położeniu nawodnym oraz 55 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą[7][15]. Zbiorniki mieściły 75 ton paliwa[12][15][c], a energia elektryczna magazynowana była w dwóch bateriach akumulatorów po 62 ogniwa, zlokalizowanych pod przednim i tylnym pomieszczeniem mieszkalnym załogi[20]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów[8][12][d], a czas wykonania manewru zanurzenia 30 sekund[8][21]. Głównym uzbrojeniem okrętu było pięć wewnętrznych wyrzutni torped kalibru 500 mm: cztery dziobowe i jedna na rufie, z łącznym zapasem 10 torped[5][9]. Broń artyleryjską stanowiło umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kalibru 8,8 cm TK C/08 L/30, z zapasem amunicji wynoszącym od 160 do 296 naboi[9][12]. Okręt wyposażony był w dwa peryskopy: wachtowy i bojowy[18]. Wyposażenie ratownicze stanowiła umieszczona na pokładzie łódź ratunkowa[9]. Załoga okrętu składała się z trzech oficerów oraz 31 podoficerów i marynarzy[8][20][e]. Służba1917 rokSM UB-54 został wcielony do służby w Kaiserliche Marine 12 czerwca 1917 roku[9][11]. Dowództwo okrętu objął por. mar. (niem. Oberleutnant zur See) Egon von Werner, wcześniej dowodzący UC-1 i UC-16[22]. Po okresie szkolenia U-Boot 8 sierpnia wszedł w skład Flotylli Flandria (niem. U-Flottille Flandern)[11][23]. 20 sierpnia w odległości 120 Mm na południowy zachód od wysp Scilly (na pozycji 48°37′N 9°28′W/48,616667 -9,466667) UB-54 zatopił zbudowany w 1894 roku brytyjski statek-pułapkę HMS „Vala” (Q8) o pojemności 1016 BRT[f], a na jego pokładzie zginęło 43 członków załogi[24]. 25 sierpnia w odległości 20 Mm na południowy wschód od latarni morskiej Portland Bill U-Boot zatopił zbudowany w 1900 roku norweski parowiec „Frigga” (1046 BRT), płynący w konwoju z Port Talbot do Saint-Servan z ładunkiem węgla (nikt nie zginął)[25]. 3 września okręt został uszkodzony w bazie podczas nalotu alianckich samolotów[26]. 13 grudnia w odległości 100 Mm na zachód od Ouessant okręt zatopił zbudowany w 1885 roku francuski bark z żelaznym kadłubem „Chili” o pojemności 1318 BRT, płynący z ładunkiem azotanów z Iquique do Brestu[27]. 20 grudnia w odległości 10 Mm na północny zachód od Port-en-Bessin-Huppain UB-54 zatopił zbudowany w 1902 roku norweski parowiec „Noris” (583 BRT), transportujący węgiel ze Swansea do Rouen (w wyniku ataku na pokładzie statku zginęło 14 marynarzy)[28]. Następnego dnia w odległości 25 Mm na zachód od latarni morskiej Portland Bill U-Boot zatopił w ataku torpedowym zbudowany w 1903 roku francuski parowiec „Orne” o pojemności 928 BRT, płynący z ładunkiem węgla z Penarth do Trouville-sur-Mer (na pozycji 50°24′N 2°19′W/50,400000 -2,316667, śmierć poniósł jeden członek załogi statku)[29]. 23 grudnia w odległości 16 Mm na północny zachód od latarni morskiej de la Hève załoga okrętu podwodnego zatopiła zbudowany w 1892 roku norweski parowiec „Ragna” (1747 BRT), przewożący węgiel z Barry do Rouen (obyło się bez strat ludzkich)[30]. 1918 rok27 stycznia 1918 roku na wodach kanału La Manche (na pozycji 49°42′N 0°32′W/49,700000 -0,533333) okręt zatrzymał i zatopił zbudowaną w 1905 roku belgijską łódź rybacką „True to the Core” o pojemności 26 BRT[31]. Dwa dni później w Zatoce Sekwany załoga UB-54 zatopiła sześć belgijskich łodzi rybackich: „De Julia” (13 BRT), „De Twee Marcels” (13 BRT), „H. Debra Huysseme” (46 BRT), „Jean Mathilde” (12 BRT), „Le Jeune Arthur” (25 BRT) i „Marie” (16 BRT)[32]. 30 stycznia w odległości 15 Mm na zachód od La Poterie-Cap-d’Antifer okręt podwodny zatrzymał i zatopił ogniem artyleryjskim zbudowany w 1909 roku płynący pod balastem z Hawru do Littlehampton brytyjski parowiec „Ferryhill” o pojemności 411 BRT (na pozycji 49°40′N 1°11′W/49,666667 -1,183333, nikt nie zginął)[33][34]. 8 lutego nowym dowódcą U-Boota został por. mar. Erich Hecht, dowodzący wcześniej UC-4 i UC-64[35]. 1 marca SM UB-54 wyszedł na patrol na wody kanału La Manche, kierując się w rejon Isle of Portland i już nie powrócił do bazy (wraz z okrętem zginęła cała, licząca 29 osób załoga)[11][7]. Starsze opracowania podają, że UB-54 został zatopiony 11 marca 1918 roku na pozycji 53°15′N 0°45′E/53,250000 0,750000 przez brytyjskie niszczyciele HMS „Sturgeon”, HMS „Thruster” i HMS „Retriever”[9][12][14][36]; inna wersja mówi o zatonięciu U-Boota 12 marca po wejściu na minę lub w wyniku ataku bombami głębinowymi[37]. Podsumowanie działalności bojowejW latach 1917–1918 SM UB-54 odbył łącznie sześć misji bojowych, podczas których za pomocą torped, artylerii oraz ładunków wybuchowych zatopił 14 statków o łącznej pojemności 7200 BRT[32]. Na pokładach zatopionych jednostek zginęły co najmniej 62 osoby, w tym 43 na brytyjskim statku-pułapce HMS „Vala”[32][24]. Pełne zestawienie strat przedstawia poniższa tabela[32]:
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
