|
Stanisław Świtalski
  Stanisław Jan Ferdynand Świtalski (ur. 28 marca 1890 w Gródku Jagiellońskim, zm. 19 września 1939 k. Famułek Królewskich) – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari. ŻyciorysUrodził się 28 marca 1890 w Gródku Jagiellońskim, ówczesnym mieście powiatowym Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Józefa Leopolda (1858–1939), praktykanta koneptowego w tamtejszym c. k. Starostwie, i Heleny Karoliny z Chądzyńskich (1863–1937)[1][2][3]. Był starszym bratem Klemensa (1891–1972), pisarza hipotecznego w Częstochowie, kapitana administracji rezerwy Wojska Polskiego[4][5], Władysława (1893–1918), Adama (1894–1952), pułkownika dyplomowanego piechoty Wojska Polskiego, Michała (1900–1958) i Jana Mieczysława (1902–1988)[6]. Stanisław w 1908 zdał maturę w c. k. Gimnazjum VI we Lwowie[7]. 31 lipca 1913 uzyskał absolutorium na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego[7]. 1 stycznia 1914 we Lwowie rozpoczął pracę w charakterze kandydata notarialnego[7]. Był członkiem Drużyn Sokolich[8]. 1 sierpnia 1914 we Lwowie wstąpił do Legionu Wschodniego[9]. Od 15 października 1914 do 31 stycznia 1915 był elewem w Szkole Podchorążych Legionów Polskich. Następnie walczy na froncie jako dowódca plutonu 8. kompanii 2 pułku piechoty Legionów Polskich[7]. Od 1 kwietnia 1915 służył w II batalionie zapasowym na stanowisku zastępcy dowódcy plutonu[7]. 28 lipca 1915 został przeniesiony do 6 pułku piechoty na stanowisko adiutanta III batalionu[7]. Walczył nad Styrem i Stochodem. 11 listopada 1915 został mianowany podporucznikiem, a 1 lipca 1916 awansował na porucznika[10]. W lipcu 1916 został adiutantem pułku[11]. W październiku 1916 dowodził w zastępstwie II batalionem[12]. Od 2 listopada 1916 dowodził 7. kompanią 6 pp[7]. 15 sierpnia 1917, po kryzysie przysięgowym, został przeniesiony do 1 pułku piechoty[13]. 5 października 1917 został zwolniony z Legionów Polskich, a następnie w drodze suerrewizji uzyskał czasowe zwolnienie od służby w armii austro-węgierskiej[7]. 1 listopada 1917 został zatrudniony w Biurze badania cen c. k. Namiestnictwa Galicji we Lwowie na stanowisku kierownika kancelarii[7]. Równocześnie rozpoczął działalność w Polskiej Organizacji Wojskowej, a od 1 kwietnia do 1 czerwca 1918 pełnił funkcję komendanta miasta Lwowa[7]. Od 3 listopada 1918 walczył w obronie Lwowa dowodząc odcinkiem[7]. 5 listopada 1918 został ranny[14]. Od 2 stycznia 1919 dowodził kompanią sztabową Brygady Lwowskiej[7]. 1 grudnia 1919 został mianowany z dniem 1 grudnia 1919 kapitanem w piechocie[15]. Podczas wojny polsko-rosyjskiej dowodził III batalionem 6 pułku piechoty Legionów (od 8 maja 1919)[7]. 15 lipca 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu majora, w piechocie, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich[16]. 31 sierpnia 1920 podpułkownik Bolesław Popowicz sporządził wniosek na odznaczenie majora Świtalskiego Orderem Virtuti Militari, w którym napisał: „pod Łubinem dnia 21 sierpnia 1920, gdy na czele swego batalionu uderzył na tak energicznie na przeważającego liczebnie nieprzyjaciela, rozbił go i zmusił do panicznej ucieczki”[17]. Przeciwnikiem majora Świtalskiego była bolszewicka 62 Brygada należąca do 21 Dywizji Strzelców[18]. Dowodzony przez niego batalion zdobył 4 armaty, 10 karabinów maszynowych, 315 jeńców i znaczny tabor[18][19]. Za ten czyn rozkazem Dowództwa 2 Armii nr 1517/I z 1 września 1920 został mu nadany Order Virtuti Militari V klasy[19]. 15 czerwca 1921 został wyznaczony na stanowisko dowódcy Batalionu Zapasowego 6 pp Leg. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 112. lokatą w korpusie oficerów piechoty[20]. 10 lipca tego roku został zatwierdzony na stanowisku pełniącego obowiązki zastępcy dowódcy 6 pp Leg.[21] W ramach osadnictwa wojskowego otrzymał 5 ha ziemi w kolonii Miłejszyszki, w gminie Mickuny[14]. W październiku 1922 został przydzielony do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza Kursu Doszkolenia[7]. Z dniem 15 października 1923, po ukończeniu kursu i uzyskaniu tytułu naukowego oficera Sztabu Generalnego, otrzymał przydział do 20 Dywizji Piechoty na stanowisko szefa sztabu[22]. 1 listopada 1923 został przydzielony do Inspektoratu Armii Nr I w Wilnie na stanowisko 2 referenta[23]. 31 marca 1924 prezydent RP nadał mu stopień podpułkownika ze starszeństwem z dnia 1 lipca 1923 i 53. lokatą w korpusie oficerów piechoty[24]. 1 września 1926 został przeniesiony do składu osobowego generała do prac przy Generalnym Inspektorze Sił Zbrojnych, generała brygady Stanisława Burhardt-Bukackiego na stanowisko I oficera sztabu[25]. 31 marca 1927 został przeniesiony do 82 pułku piechoty w Brześciu na stanowisko dowódcy pułku[26][27]. 1 stycznia 1929 prezydent RP nadał mu stopień pułkownika z dniem 1 stycznia 1929 i 6. lokatą w korpusie oficerów piechoty[28][29]. W październiku 1931 został mianowany dowódcą piechoty dywizyjnej 9 Dywizji Piechoty w Siedlcach[30]. 12 lutego 1933 został wybrany na członka Zarządu Głównego Pułkowego Koła Szóstaków[31]. W 1934 został przeniesiony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu na stanowisko pomocnika dowódcy do spraw uzupełnień[32]. 2 kwietnia 1938 został wyznaczony na stanowisko dowódcy 16 Pomorskiej Dywizji Piechoty w Grudziądzu[33][34]. 2 września 1939 z powodu nieudolnego dowodzenia został odwołany ze stanowiska dowódcy dywizji i skierowany do dyspozycji dowódcy Armii „Pomorze”[35]. 7 września objął dowództwo improwizowanej grupy bojowej złożonej z oddziałów wartowniczych, etapowych, Przysposobienia Wojskowego i rozbitków z innych oddziałów armii[36]. 10 września grupa ta po dołączeniu III batalionu 144 pułku piechoty rez. liczyła około trzech batalionów piechoty i miała za zadanie utrzymanie przeprawy na Bzurze w Sochaczewie[37][38]. Podczas przebijania się resztek grupy przez Puszczę Kampinoską, poległ w walce z Niemcami w okolicach gajówki Krzywa Góra[39][40]. Początkowo pochowany w miejscu śmierci, w 1951 prochy ekshumowano i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B10-6-9)[41]. Inskrypcja z jego imieniem i nazwiskiem znajduje się także na grobie rodziny von Essen na Starych Powązkach[42]. 26 sierpnia 1922 w kościele Najświętszego Zbawiciela w Warszawie ożenił się z Wandą z Gaspenasów von Essen (1894–1925), wdową. Świadkami byli Adam Świtalski i Mieczysław Gaspenas, brat Wandy, kapitan piechoty Wojska Polskiego, później nadkomisarz Policji Państwowej i komendant powiatowy w Kobryniu[43]. Stanisław sprawował opiekę nad pasierbem Edwardem Essen (ur. 13 sierpnia 1913, zm. 10 marca 1997)[14][42]. 1 listopada 1922 w Wilnie, w trakcie uroczystości poświęcenia i wręczenia chorągwi 6 pułkowi piechoty Legionów, w drzewce został wbity srebrny gwóźdź kwadratowy z napisem „Major Świtalski Stanisław”[44]. Ordery i odznaczenia
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Information related to Stanisław Świtalski |
||||||||||||||||||||||||||
