|
Stanisław Buczek
Stanisław Marek Buczek, ps. „Marek”, „Ksiądz”, „Zawód” (ur. 25 kwietnia 1904 w Posadzie Olchowskiej, zm. 12 października 1979 w Sanoku) – polski duchowny rzymskokatolicki, podczas II wojny światowej kapelan struktur konspiracyjnych, w okresie PRL działacz społeczny i polityczny. ŻyciorysUrodził się 25 kwietnia 1904 w Posadzie Olchowskiej[1][2][3][4], w rodzinie Władysława (1874–1951)[5], kierownika warsztatów w fabryce maszyn i wagonów w Sanoku[1], i Amalii ze Stępkowskich[3][6]. Jego bratem był por. dr Leon Buczek (1910–1999), instruktor 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Wraz z rodziną zamieszkiwał przy ulicy Kolejowej 437A w Sanoku[1]. Uczył się w Państwowym Gimnazjum Męskim im. Królowej Zofii w Sanoku, w którym zdał egzamin dojrzałości 18 maja 1926 w trakcie przewrotu majowego (w jego klasie byli m.in. Ludwik Bar, Mikołaj Deńko, Bronisław Kocyłowski, Marian Strzelbicki)[2][7]. Należał do Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (OMTUR)[8]. Podjął studia na uczelniach w Krakowie i Poznaniu, a od 1930 kształcił się w Seminarium Duchownym w Przemyślu[4]. Ukończył studia teologiczne[9]. 23 czerwca 1935 otrzymał sakrament święceń kapłańskich[10][3][4]. W ostatnich latach istnienia II Rzeczypospolitej posługiwał jako wikariusz od 1935 do maja 1936 w Parafii św. Andrzeja Apostoła w Zgłobniu, do listopada 1936 w Medenicach, od końca 1936[11] do lata 1938 w Szebniach[12], do stycznia 1939 w Parafii św. Mikołaja Biskupa w Pruchniku, od stycznia 1939[13] do lipca 1939 w Parafii św. Michała Archanioła w Zarzeczu, skąd latem 1939 został przeniesiony do Borysławia[14]. Przed 1939 należał do Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego i do organizacji „Orka”[9]. W Borysławiu przebywał nadal jeszcze po wybuchu II wojny światowej do końca października 1939[4]. Po nastaniu okupacji niemieckiej ziem polskich zamieszkał w Sanoku[4]. Wówczas zaangażował się w działalność konspiracyjną[15]. W grudniu 1939 wstąpił do Związku Walki Zbrojnej[9]. Działając w ramach Obwodu ZWZ Sanok był organizatorem pierwszego szlaku przerzutowego (kurierskiego) do Węgier[16] (trasa Sanok-Niebieszczany-Poraż-Baligród-Żubracze-Kalnica-Cisna-Użhorod[17], od lipca działał w linii łączności zagranicznej pod kryptonimem „Bronisława”, od listopada 1940 działał w Jedliczu (linia Bóbrka-Wietrzno)[18][9] (w tym okresie tj. od października 1940 do czerwca 1941 był wikariuszem w Jedliczu[4]). Trasy kurierskie ks. Buczka i inna (organizowana przez Józefa Reca) działały w podporządkowaniu inż. Stanisławowi Szczepańcowi na zlecenie Komitetu Porozumiewawczego[19]. Był członkiem sekcji funkcjonującej w sanockim więzieniu gestapo[20]. Pełnił funkcję kapelana partyzantów i żołnierzy Armii Krajowej[21] na ziemi sanockiej[22]. Współdziałał również z działem „Zagrodą”, tj. działem Łączności Zagranicznej Oddziału V Komendy Głównej Armii Krajowej[22]. Był też kapelanem Armii Ludowej[23]. Posługiwał się pseudonimami „Marek”[24], „Ksiądz”, „Zawód”[22]. Pełnił funkcję wikariusza w Jedliczach od października 1940 do czerwca 1941[4]. W okresie od 1941 do 1944 był poszukiwany przez Niemców[4][22]. Wobec zagrożenia aresztowaniem ukrywając się funkcjonował jako gajowy we wsiach Wietrzno, Pantalowice, Szklary, Rudawiec, Gwoźnica[4]. Od maja 1944 pracował w kościele w Baryczy, a po zakończeniu wojny od 5 września 1947 sprawował funkcję administratora miejscowej parafii św. Józefa[25][4]. Po urlopie, w 1947 został mianowany administratorem w Baryczy[26]. Był długoletnim proboszczem w Baryczy do 1 lutego 1965[27][4][22]. Zamieszkiwał tam pod numerem 224[6]. W okresie PRL udzielał się w działalności społecznej i charytatywnej[28][22]. Od 1944 do 1964 działał w punkcie sanitarnym w Baryczy PCK z siedzibą w Brzozowie[29]. Od 1945 do 1948 był członkiem Powiatowego Komitetu PPS w Sanoku[30]. 15 maja 1945 założyciel koła PPS w Baryczy[31]. W 1947 propagator i współzałożyciel ORMO i OSP w Baryczy[9]. Od 1947 do 1952 był w kierownictwie punktu opieki nad matką i dzieckiem[31]. Działał w ramach rad narodowych[9], od 1947 był radnym gminy zbiorowej Domaradz[31], radnym Powiatowej Rady Narodowej w Brzozowie[31]. Zasiadał w Okręgowej Komisji Wyborczej w Rzeszowie oraz w Powiatowej Komisji Wyborczej w Brzozowie[31]. Działał w strukturach Frontu Jedności Narodu na szczeblu wojewódzkim i krajowym[28], w 1963 był członkiem Wojewódzkiego Komitetu FJN w Rzeszowie[31]. Należał do „Caritasu”[3][9], pełnił funkcję prezesa tej organizacji w okręgu rzeszowskim[28], był wiceprzewodniczącym koła księży tej organizacji[31]. Należał też do LOK, a w 1962 do Kółka Rolniczego[31]. Był członkiem Komitetu Obrońców Pokoju[31]. Po odejściu z Baryczy przeszedł na emeryturę i w 1965 zamieszkał w rodzinnym Sanoku, nie pełniąc już funkcji kapłańskich[3][4][27][22]. Jako kapelan Generalnego Dziekanatu ludowego Wojska Polskiego dosłużył stopnia podpułkownika[28]. Należał do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację[3][9], 6 lutego 1966 wybrany członkiem zarządu oddziału (powiatowego) ZBoWiD w Sanoku[32], w tym samym roku został prelegentem tej organizacji[33], 20 października 1968 wybrany zastępcą przewodniczącego zarządu oddziału[34] (późniejszego koła) ZBoWiD w Sanoku[28], 13 września 1970 powołany na przewodniczącego komisji weryfikacyjnej[35], 23 maja 1971 ponownie wybrany wiceprezesem oddziału[36] i pełnił funkcję do 1973[37], 21 października 1973 wybrany członkiem zarządu oddziału miejskiego (działającego od 1 stycznia 1973 wskutek przekształcenia oddziału powiatowego na podstawie zmian administracyjnych)[38] oraz przewodniczącym zespołu weryfikacyjnego[39]. Działał we władzach wojewódzkich tej organizacji[28][40], 22 marca 1970 został wybrany do władz Okręgu ZBoWiD w Rzeszowie[41]. został jednym z 41 delegatów z województwa rzeszowskiego na IV Kongres ZBoWiD w dniach 19-20 września 1969 w Warszawie[42], 3 marca 1974 został wybrany na członka zarządu okręgu w Rzeszowie i otrzymał mandat na V Kongres ogólnopolski organizacji w dniach 8-9 maja 1974 w Warszawie[43]. Po kolejnej reorganizacji struktur ZBoWiD w 1975 został członkiem zarządu wojewódzkiego w Krośnie[44]. Pod koniec życia był bezpartyjny[6]. Do ostatnich dni zamieszkiwał w Sanoku przy ulicy Myśliwskiej 2 na obszarze parafii Podwyższenia Krzyża Świętego ojców Franciszkanów[3][6][45]. Zmarł 12 października 1979 w Sanoku[3][45][28][6][27][46][47][4], pochowany 16 października 1979 w grobowcu rodzinnym na cmentarzu przy ul. Jana Matejki[3][45][27][4]. _2013.jpg) Ordery i odznaczenia
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
|
||||||||||||||||||||||||
