|
Stąporków
 _%C5%BBeromskiego_Street_St%C4%85pork%C3%B3w.jpg) Stąporków – miasto w woj. świętokrzyskim, w powiecie koneckim, siedziba władz miejsko-wiejskiej gminy Stąporków. Miejscowość leży nad rzeką Czarną Konecką[3] i jej dopływem Młynówką. Miejscowość otrzymała prawa miejskie w 1967 roku. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. kieleckiego. Według danych z 2021 roku Stąporków liczył 5274 mieszkańców[2]. Stąporków położony jest na obszarze dawnej ziemi sandomierskiej historycznej Małopolski, należy także do ziemi radomskiej[4]. Miasto jest podzielone na kilka dzielnic (obręby): Wołów, Plac Wolności, Centrum (osiedle Żeromskiego, osiedle Leśne, XXX-lecie), Koprosa, Sadykierz, Nieborów. Głównymi ulicami są: Piłsudskiego oraz Konecka. Na terenie miasta i gminy Stąporków znajduje się podstrefa Specjalnej Strefy Ekonomicznej Starachowice, obejmująca obszar 34,1 ha i zagospodarowana w ponad 70%[5]. Przez miasto przechodzi Stąporków jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny[6]. Wcześniej Stąporków podlegał parafii w Odrowążu[3]. HistoriaMiejscowość należała do ważnych ośrodków przemysłowych Zagłębia Staropolskiego[7]. Początkiem Stąporkowa było powstanie w tym miejscu w połowie XVI w. kuźnicy Stąpor. Jej nazwa pochodziła prawdopodobnie od nazwiska właściciela. W latach 1738–1739 powstał tu wielki piec wybudowany przez kanclerza Jana Małachowskiego[3]. W 1781 miejscowe zakłady zwiedzał hrabia Friedrich Wilhelm von Reden, zasłużony dla rozwoju przemysłu na Górnym Śląsku. W miejscowości w XVIII wieku znajdował się duży kompleks zakładów żelaznych. Piec w Stąporkowie produkował wówczas 130 cetnarów surówki tygodniowo, tj. więcej niż podobne zakłady górnośląskie[8]. Rudę żelaza dostarczano z kilku kopalni usytuowanych od zakładów od 1/4 do 1 mili[7]. W 1827 Stąporków liczył 24 domostw i 131 mieszkańców[3]. W 1838 rodzina Małachowskich rozbudowała i unowocześniła zakład. Stary wielki piec został zastąpiony przez dwa nowocześniejsze. W latach 1876 i 1895 miały miejsce kolejne modernizacje. Pod koniec XIX wieku przedsiębiorstwo przeszły w ręce rodziny Tarnowskich[3]. Zakład przestawiono na paliwo koksowe. Powstała prażalnia rud z ośmioma piecami oraz 2 żeliwiaki. W samym zakładzie pracowało wówczas 300 robotników[8], choć Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje 515 pracowników w 1888 roku[3]. W kopalniach rudy dostarczających surowca zatrudnienie znajdowało 500 kolejnych[8]. Pomimo zniszczeń i rekwizycji urządzeń z czasów I wojny światowej, zakład pracował do 1938 r., w latach 20. XX wieku zrezygnowano z wytopu żelaza z rudy na rzecz odlewni żeliwa, a zabudowania przetrwały do 1945, kiedy zniszczone zostały w czasie ciężkich walk o miasteczko[8]. Według źródeł powstałych przed 1989 rokiem 4 sierpnia 1944 roku partyzanci z oddziału 10 Brygady Armii Ludowej "Zwycięstwo" stoczyli potyczkę z żandarmerią niemiecką w rezultacie której trzech żandarmów zabito a siedmiu raniono[9]. Po II wojnie światowej miejscowy przemysł odbudowano. Jako pierwsze uruchomiono kopalnie rudy (Stara Góra, Edward i inne). W późniejszym okresie powstała odlewnia żeliwa, która w 1961 zatrudniała 1100 osób[8]. Liczba ludności Stąporkowa wzrosła z 700 w 1946 do 3472 w 1961[8]. W 1967 Stąporków uzyskał prawa miejskie. W starych mapach i zdjęciach można znaleźć nazwę miejscowości jako „Stomporków”. Zbrodnia niemiecka w 1940 r.Pomnik przy ul. Gutów na terenie dawnej wsi Koprusa (obecnie w granicach miasta Stąporków) na polanie pomiędzy zabudowaniami mieszkalnymi. Murowany w formie prostokątnej ściany, ze ściętym, uskokowym daszkiem, na betonowej podstawie, w ogrodzeniu z łańcucha w żelaznych rurkach. Podczas zwalczania oddziału mjr Henryka Dobrzańskiego „Hubala” na początku kwietnia 1940 r. Niemcy zamordowali w lesie serbinowskim Mariana Guta, niespełna 18-letniego chłopca walczącego w tych oddziałach. Dnia 6 kwietnia 1940 roku żandarmi zamordowali całą rodzinę jeńca: ojca, matkę i dwójkę rodzeństwa, paląc zwłoki wraz z zabudowaniami. Pomnik upamiętnia tamte tragiczne wydarzenia, zaś symboliczna mogiła rodziny Gutów znajduje się na cmentarzu w Niekłaniu. ArchitekturaJedynym obiektem w Stąporkowie wpisanym do rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa jest budynek dworca kolejowego z 1885 roku[10] OświataSzkoły i Przedszkola
Wspólnoty wyznaniowe_Church_in_St%C4%85pork%C3%B3w_(2)_06.jpg)
Sport w Stąporkowie MKS Stąporków (Miejski Klub Sportowy Stąporków) – polski klub sportowy ze Stąporkowa powstały w 1948 roku, jako Stal Wołów. W 1957 roku przyjął nazwę RKS Stąporków. Klub rozgrywa domowe spotkania na stadionie zarządzanym przez Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Stąporkowie. Pojemność obiektu to ok. 900 miejsc siedzących[12] Demografia31 grudnia 2014 r. Stąporków miał 5947 mieszkańców[1].
W 2021 spis powszechny ustalił liczbę mieszkańców na 5274 osób[2]. Na 14 marca 2024r. liczba mieszkańców wg danych Urzędu Miejskiego w Stąporkowie wynosi 5062 osoby (liczba osób zameldowanych). Burmistrzowie Stąporkowa
 Ludzie związani ze StąporkowemZobacz teżPrzypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
