Avusturya Silezyası

Avusturya Silezyası
*Herzogtum Ober- und Niederschlesien*
*Vévodství Horní a Dolní Slezsko*
Avusturya Silezyası Herzogtum Ober- und Niederschlesien; Vévodství Horní a Dolní Slezsko
1742-1918
	Bayrak Arma
	1918'e dek Avusturya-Macaristan sınırları içerisindeki Avusturya Silezyası (kırmızı işaretli bölge)
Tür	Prenslik
Başkent	Troppau (Opava)
Resmî dil(ler)	Almanca, Lehçe, Çekçe
Tarihçe
• Kuruluşu
• Kuruluşu	1742
• Dağılışı	1918
Yüzölçümü
1910	5,147 km2
Nüfus
• 1910 tahminî	756,949
Günümüzdeki durumu	Çekya, Polonya

Avusturya Silezyası,^{[Not 1]} resmen Yukarı ve Aşağı Silezya Dükalığı,^{[Not 2]} Bohemya Krallığı ve Hasburg Monarşisi (1804'ten sonra Avusturya İmparatorluğu, 1867'den sonra Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ya da Cisleytanya) arasında varlığını sürdürmüş özerk bölgedir. Günümüzde Çek Silezyası ile komşudur ve tarihsel olarak Silezya bölgesinin bir parçasıdır.^[1]^[2]

Coğrafya

Avusturya Silezyası, Moravya bölgesindeki Ostrava sınırları içerisinde bulunan Ostravice Nehri ve Oder Nehri ile bölünmüş iki bölgeden oluşmaktaydı. Ostravice'nın doğusundaki Cieszyn bölgesi, güneyde Macaristan Krallığı ile sınır olan Batı Karpatlar'ın (Silezya Beskidi) tepelerinden, Olza ve yukarı Vistül nehirleri boyunca kuzeydeki Silezya Vilayeti'ne dek uzanmaktaydı. Oder Nehri'nin batısındaki bölge Opava şehrinden Bila Voda köyüne dek uzanan bölgeden oluşmaktadır.^[3]

Tarihi

Bölge Orta Çağ'da Polonya Piast Krallığı'na bağlı olan Silezya Dükalığı'nın güneydoğu tarafını oluşturuyordu. 14. yüzyılda Silezya Düklerinin birçoğu kendisini Bohemya derebeyi ilan etmişti.

Bohemya Krallığı'nın bir parçası olan Silezya, Bohemya'nın son Jagiellon kralı II. Lajos'un Mohaç Muharebesi'nde ölmesi sonrası, Habsburg arşidükü I. Ferdinand tarafından miras alındı. Habsburg imparatoriçesi Maria Theresia'nın 1740'da tahta çıkmasıyla Prusya kralı II. Friedrich, Silezya toprakları üzerinde hak iddia etti ve yanıt beklemeden 16 Aralık günü Birinci Silezya Savaşı'nı (1740-1742) başlattı. Bu aynı zamanda Avusturya Veraset Savaşı'nın da başlangıcı kabul edilir. Chotusitz Muharebesi'ni Prusya'nın kazanmasıyla sefer sonuçlandı. Bu savaş sonucu imzalanan Berlin ve Breslau Antlaşmaları ile birlikte Silezya bölünmüş oldu.^[4]

Antlaşma koşullarına göre; Prusya Krallığı, Bohemya'nın Kladsko ilçesi de dahil olmak üzere toprakların büyük bir kısmını aldı. Güneydoğu Silezya'nın sadece küçük bir kısmı Habsburg Monarşisi yönetiminde kaldı. Buralar:

Yukarı Silezya Teschen Dükalığı (Cieszyn)
Opava Nehri'nin güneyindeki eski Moravya bölgesinin içinde kalan Krnov Dükalığı ve Opava Dükalığı'nın parçaları
Aşağı Silezya'nın güney kısmında yer alan Nysa Dükalığı'dır.

1804 yılında Habsburg üyesi II. Franz, Avusturya İmparatorluğu'nu kurduğunda "Yukarı ve Aşağı Silezya Dükü" unvanını da aldı. Avusturya Silezya'sı demiryolu ile Avusturya'nın başkenti Viyana'ya bağlandı.

Kasım 1918'de İkili Monarşi (Avusturya-Macaristan) feshedildi. Avusturya Silezyası'nın büyük bir kısmı Saint-Germain Antlaşması ile Çekoslovakya devletine devredildi. Cieszyn Silesia bölgesindeki sınır anlaşmazlığı savaşa dönüştü ve Polonya-Çekoslovakya savaşı sonrası 1920'de Olza nehrinin doğusuna düşen kısım Özerk Silezya Voyvodalığı olarak Polonya'ya kaldı. Prusya Silezyası'nın sınırında kalan Hlučín Bölgesi ise Çekoslovakya'ya düştü.

Demografi

1910'da yapılan nüfus sayımına göre 756.949 kişinin konuştuğu diller şunlardı:^[5]

%43 - Almanca
%31 - Lehçe
%24 - Çekçe

Büyük Şehirler

1880 yılına göre 5.000'den fazla nüfusu olan şehirler:

Şehir	Almanca Adı	Nüfus
Opava	Troppau	20,563
Bielsko	Bielitz	13,060
Cieszyn/Těšín	Teschen	13,004
Krnov	Jägerndorf	11,792
Bruntál	Freudenthal	7,595
Frýdek	Friedek	7,374 (1890)

Dilsel dağılım (1851 - 1910)

Yıl	Toplam	Almanca	%	Lehçe	%	Çekçe	%	Diğer	%
1851	438,569	209,512	47.8%	138,243	31.5%	88,068	20.1%	2,746	0.6%
1880	565,475	269,338	47.6%	154,887	27.4%	126,385	22.4%	14,865	2.6%
1890	605,649	281,555	46.5%	178,114	29.4%	129,814	21.4%	16,166	2.7%
1900	680,422	296,571	43.6%	220,472	32.4%	146,265	21.5%	17,114	2.5%
1910	756,949	325,530	43.0%	235,224	31.1%	180,341	23.8%	15,854	2.1%

Bölgelere göre dil dağılımı (1910)

Dil (Semt)	Lehçe isim	Çekçe isim	Bölge (km²)	Nüfus	Almanca	%	Lehçe	%	Çekçe	%	Diğer	%
Bielitz Bölgesi	Bielsko	Bílsko	758.13	82,835	17,631	21.3%	63,580	76.8%	663	0.8%	961	1.2%
Bielsko-Biała	Bielsko	Bílsko	4.97	18,568	15,144	81.6%	2,568	13.8%	136	0.7%	720	3.9%
Freystadt	Frysztat	Fryštát	316.89	122,030	15,159	12.4%	75,462	61.8%	28,103	23.0%	3,306	2.7%
Freiwaldau	Frywałdów	Frývaldov	736.38	68,823	66,855	97.1%	66	0.1%	62	0.1%	1,840	2.7%
Freudenthal	Bruntal	Bruntál	591.65	49,306	48,852	99.1%	41	0.1%	49	0.1%	364	0.7%
Friedek (ada)	Frydek	Frýdek	461.71	98,957	6,821	6.9%	14,519	14.7%	76,458	77.3%	1,159	1.2%
Frýdek-Místek	Frydek	Frýdek	10.23	9,879	5,123	51.9%	574	5.8%	4,033	40.8%	149	1.5%
Jägerndorf	Jindrzychów	Jindřichov	532.20	60,785	58,133	95.6%	22	0.0%	275	0.5%	2,355	3.9%
Teschen	Cieszyn	Těšín	730.38	102,552	17,045	16.6%	77,147	75.2%	6,204	6.0%	2,156	2.1%
Troppau	Opawa	Opava	642.10	66,990	33,200	49.6%	560	0.8%	32,006	47.8%	1,224	1.8%
Opava	Opawa	Opava	10.93	30,762	27,240	88.6%	274	0.9%	2,039	6.6%	1,209	3.9%
Wagstadt	Biełowiec	Bílovec	351.44	45,462	14,327	31.5%	411	0.9%	30,313	66.7%	411	0.9%
Toplam			5147.01	756,949	325,530	43.0%	235,224	31.1%	180,341	23.8%	15,854	2.1%

Yönetim

Yukarı ve Aşağı Silezya Dükalığı başlangıçta, Cieszyn ve Opava olmak üzere iki ayrı bölgeye bölünmüş şekilde yönetilmekteydi. Sonraki yıllarda farklı bölgelere ayrılmıştır. Doğu Cieszyn'de, 1754'te özerk Bielsko Dükalığı kuruldu. 1848 Devrimleri'ne kadar Avusturya Silezyası, aralıklı olarak aşağıdaki bölgelere ayrıldı:

Bielitz (Bielsko)
Freistadt (Fryštát)
Freiwaldau (Frývaldov)
Freudenthal (Bruntál)
Friedek (Frýdek)
Jägerndorf (Krnov)
Teschen (Cieszyn/Těšín)
Troppau (Opava)
Wagstadt (Bilovec)

Örneğin, 1900'de Avusturya Silezyası'nda 8 idari bölüm vardı (Friedek hariç).

Notlar

^ Almanca: Österreichisch-Schlesien; Çekçe: Rakouské Slezsko, Lehçe: Śląsk Austriacki
^ Almanca: Herzogtum Ober- und Niederschlesien, Çekçe: Vévodství Horní a Dolní Slezsko

Kaynakça

^ "Silesia". The American Heritage Dictionary of the English Language. 13 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Silesia". Lexico. Oxford University Press. 11 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Österreichisch Schlesien". Startseite - deutsche-schutzgebiete.de. 31 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Avusturya Veraset Savaşı". The Columbia Encyclopedia. 8 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2021.
^ Anson Rabinbach, "The Migration of Galician Jews to Vienna. Austrian History Yearbook", Volume XI. Berghahn Books / Rice University Press, Ocak 1975

Dış Bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Avusturya Silezyası ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

[1] Almanca: Österreichisch-Schlesien; Çekçe: Rakouské Slezsko, Lehçe: Śląsk Austriacki

[2] Almanca: Herzogtum Ober- und Niederschlesien, Çekçe: Vévodství Horní a Dolní Slezsko

[3] "Silesia". The American Heritage Dictionary of the English Language. 13 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[4] "Silesia". Lexico. Oxford University Press. 11 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[5] "Österreichisch Schlesien". Startseite - deutsche-schutzgebiete.de. 31 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[6] "Avusturya Veraset Savaşı". The Columbia Encyclopedia. 8 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2021.

[7] Anson Rabinbach, "The Migration of Galician Jews to Vienna. Austrian History Yearbook", Volume XI. Berghahn Books / Rice University Press, Ocak 1975

[Not 1]

[Not 2]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]