|
Idibo Ni Naijiria
Ìdìbò ní Nàìjíríà jẹ́ àwọn ọ̀nà yíyan àwọn aṣojú sí ìjọba àpapọ̀ ti orílẹ̀-èdè Nàìjíríà àti oríṣiríṣi àwọn ìpínlẹ̀ ní orílẹ̀-èdè olómìnira kẹrin Nàìjíríà.[1] Ìdìbò ní Nàìjíríà bẹ̀rẹ̀ láti ọdún 1959 pẹ̀lú àwọn ẹgbẹ́ òṣèlú oríṣiríṣi. [2][3][4][5] Ó jẹ́ ọ̀nà ti yíyan àwọn olùdarí níbití àwọn ará ìlú ti ní ẹ̀tọ́ láti dìbò àti láti dìbò fún.[6] Fún ọdún 2023, àwọn ọmọ orílẹ̀-èdè Nàìjíríà ń múra sílẹ̀ fún àwọn ìdìbò Ààrẹ pẹ̀lú àwọn olùdìbò bíi mílíọ̀nù mẹ́tà-lé-láàdọ́rún ó lé ní irínwó (93.4 m) tí ó yẹ ní gbogbo orílẹ̀-èdè fún ìdìbò ọjọ́ karùn-lé-lógún oṣù kejì.[7] Ìbẹ̀rẹ̀pẹ̀pẹ̀Àwọn ọmọ Nàìjíríà máa ń yan olórí orílẹ̀-èdè ní ìpele ìjọba àpapọ̀ (Ààrẹ orílẹ̀-èdè Nàìjíríà) àti ilé ìgbìmọ̀ aṣòfin (Ìgbìmọ̀ Aṣòfin Orílẹ̀-Èdè). Àwọn ènìyàn ló ń yan Ààrẹ. Àpéjọ orílẹ̀-èdè ní àwọn ìyẹwu méjì. Ilé àwọn aṣojú ní àwọn ọmọ ẹgbẹ́ 360, tí a yan fún ọdún mẹ́rin ní àwọn agbègbè ìjókòó kan. Ilé Ìgbìmọ̀ náà ní àwọn ọmọ ẹgbẹ́ 109, tí a yàn fún ọdún mẹrin: ọ̀kọ̀ọ̀kan àwọn ìpínlẹ̀ ẹ̀rìn-dín-lógójì ti pín sí àwọn agbègbè ìgbìmọ̀ mẹ́ta, ọ̀kọ̀ọ̀kan wọn jẹ́ aṣojú nípasẹ̀ ìgbìmọ̀ kan; Agbègbè Olú-ìlú àpapọ̀ jẹ́ aṣojú nípasẹ̀ ìgbìmọ̀ kan ṣoṣo.[8][9] Nàìjíríà ní ètò ẹgbẹ́ òṣèlú, tí ó ní ẹgbẹ́ méjì tàbí mẹ́ta alágbára àti ẹgbẹ́ kẹta tí ó ṣàṣeyọrí nínú ìdìbò. Síbẹ̀síbẹ̀, àwọn ọmọ ẹgbẹ́ ti People's Democratic Party (PDP) ti ṣàkóso ipò ààrẹ láti ìgbà tí ìdìbò ti bẹ̀rẹ̀ ní ọdún 1999 títí di ọdún 2015 nígbà tí Muhammadu Buhari borí nínú ìdìbò ààrẹ. [10] Ìdìbò 2007Àwọn ìdìbò gbogboògbò Nàìjíríà ti ọdún 2007 wáyé ní ọjọ́ kẹrìnlá oṣù kẹrin àti ọjọ ọ̀kàn-lé-lógún oṣù kẹrin ọjọ́ 2007.[11] Gómìnà àti àwọn ìdìbò àpéjọ ìpínlẹ̀ wáyé ní ọjọ́ kẹrìnlá oṣù kẹrin, ní àkókò tí àwọn ìdìbò alákoso àti ti orílẹ̀-èdè wáyé ní ọ̀sẹ̀ kan lẹ́hìn náà ní oṣù kẹrin ọjọ́ ọ̀kàn-lé-lógún. Olóògbé Umaru Yar'Adua jáwé olúborí nínú ìdìbò tí ó ní àríyànjiyàn púpọ̀ jùlọ fún ẹgbẹ́ òṣèlú People's Democratic Party (PDP) àti pé ó bura ní ọjọ́ ọ̀kàn-dín-lógbọ̀n oṣù karùn.[12] Lẹ́hìn ìdìbò ààrẹ, àwọn ẹgbẹ́ tí ń ṣàkíyèsí ìdìbò náà fún ní ìgbéléwọ̀n àìbalẹ̀. Olóyè European Union Olùwòye Max van den Berg ròyìn pé mímú ti àwọn ìdìbò náà “ṣubú kuru” ti àwọn ìpìlẹ̀ àgbáyé ìpìlẹ̀, àti pé “a kò lè gba ìlànà náà láti jẹ́ ìgbẹ́kẹ̀lé. "[13] Àgbẹnusọ fún ẹ̀ka ìpìlẹ̀ United States ti Amẹ́ríkà sọ pé “ó jẹ́ wàhálà púpọ̀” nípasẹ̀ àwọn ìdìbò dìbò, ó pè wọ́n ní “àṣìṣe”, ó sọ pé ó nírètí pé àwọn ẹgbẹ́ òṣèlú yóò yanjú èyíkéyìí ìyàtọ̀ lórí ìdìbò nípasẹ̀ àlàáfíà, àwọn ọ̀nà t’ólófin. [14] Àwọn Ìtọ́ka Sí
|
