Abundantie (ecologie)

Het begrip abundantie (talrijkheid) is in het ondezoek aan levensgemeenschappen een maat voor het voorkomen van soorten organismen op een bepaalde oppervlakte of in een bepaald volume.^[1]

Als abundantiemaat bijvoorbeeld bij vegetatiekundig onderzoek kan gebruikt worden:

dichtheid: aantal individuen per oppervlakte of volume
frequentie: het aantal of percentage deelmonsters van het totale aantal, waarbinnen de soort is aangetroffen
relatieve frequentie: het gedeelte van het totale aantal deelmonsters, waarbinnen de soort is aangetroffen
bedekking: een maat voor de verticale projectie van de planten op de bodem.
biomassa: meestal drooggewicht van de bovengrondse spruit of de gehele plant, maar het kan ook geschat worden uit het versgewicht.
relatieve abundantie: percentage voor soortsabundantie van het totaal van abundanties voor alle soorten.

Bij onderzoek aan de talrijkheid van dieren gelden meestal andere technieken. Grote dieren worden bijvoorbeeld geteld vanaf vaste observatiepunten of men registreert verkeersslachtoffers op een bepaald wegtraject. De cameraval speelt hierbij een steeds belangrijkere rol als het gaat om zeldzame of lastig te observeren dieren. Ecologen betrokken bij de visserij beschikken over een aantal vangtechnieken waarmee kan worden bepaald of er sprake is van overbevissing.

Vegetatieonderzoek

Landschapselementen

Om de abundantie van soorten in een landschap of landschapselement te schatten, kan gebruik worden gemaakt van de schaal van Tansley uit 1946, die gebruikmaakt van lettercodes.

In België en Nederland wordt vaak een vereenvoudigde vorm ervan gebruikt met de volgende indeling:

code	voorkomen van de soort
Z(eldzaam), R(are) of S(parse)	slechts sporadisch met één enkele plant
O(ccasioneel)	af en toe, hier en daar
F(requent)	regelmatig
LF	lokaal regelmatig
A(bundant)	talrijk
LA	lokaal talrijk
CoDominant (CD)	overheersend, samen met een andere soort
D(ominant)	overheersend over alle andere soorten
LD	lokaal overheersend

Homogene proefvlakken

Bij vegetatieopnamen worden gewoonlijk andere maten voor abundantie gebruikt. Vaak wordt in homogene proefvlakken de abundantie en de bedekking gecombineerd geschat, zoals in de schaal van Braun-Blanquet en de afgeleiden daarvan.

Transformatie van de schattingen
Symbool	Symbool	Bedekking	Abundantie	Numerieke transformatie
Tansley	Braun-Blanquet, gecombineerde schatting			Numerieke transformatie
Z/R/S	r	≤ 1%	1 individu	1
	+	≤ 1%	2–5 individuen, aanwezig	2
O	1	≤ 5%	6–50 individuen, duidelijk aanwezig	3
	2m	≤ 5%	> 50 individuen, sterk aanwezig	4
F	2a	5%–15%	-	5
	2b	16%–25%	-	6
A	3	26%–50%	-	7
	4	51%–75%	-	8
D/CD	5	76%–100%	-	9

Minimumareaal

Om een representatief beeld te krijgen van de vegetatie moet ten minste het minimumareaal worden onderzocht, dat is de minimale ruimte die een vegetatietype nodig heeft een om zich goed te kunnen ontwikkelen. Er zijn vuistregels voor de verschillende formaties, die verder ook afhankelijk zijn van de klimaatzone.

Minimumareaal
formatie	minimaal
grasland	4 m²
watervegetatie	10 m²
heide	10 m²
akkervegetatie	20 m²
bos en struweel	100 m²

Om te kunnen rekenen met de schattingen volgens Tansley of volgens Braun-Blanquet worden deze getransformeerd in een numerieke waarde.

Referenties

↑ (en) Palmer, M. Ordination Methods for Ecologists. Abundance of Species in Ordination. Gearchiveerd op 6 augustus 2020.

[1] (en) Palmer, M. Ordination Methods for Ecologists. Abundance of Species in Ordination. Gearchiveerd op 6 augustus 2020.