Linia kolejowa nr 209

Linia kolejowa nr 209

Kowalewo Pomorskie – Bydgoszcz Wschód[1]
Dane podstawowe
Zarządca	PKP PLK
Numer linii	209
Tabela SRJP	416
Długość	59,579 km
Rozstaw szyn	1435 mm
Sieć trakcyjna	częściowo (odcinek Bydgoszcz Wschód-Bydgoszcz Fordon), 3000 V DC
Prędkość maksymalna	80[2] km/h
Linia kolejowa koło Chełmży (kierunek Kowalewo Pomorskie)
Historia
Rok otwarcia	1885
Rok elektryfikacji	1984 (Bydgoszcz Wschód – Bydgoszcz Fordon)
Przebieg Legenda eksploatowana / istniejąca   zlikwidowana / rozebrana lub planowana kolej metro lub kolej lekka stacja kolejowa/stacja metra przystanek stacja bez ruchu pasażerskiego ładownia, posterunek ruchu itp przystanek częściowo używany koniec linii odcinek odcinek w tunelu odcinek na estakadzie wiadukt most tunel pod wodą zmiana kilometrażu granica państwowa / inna mijanka przejazd kolejowo-drogowy przeprawa promowa     odcinek zelektryfikowany   208 ↑ Działdowo 33 → Kutno 0,000 Brodnica 208 ← Chojnice 5,866 Drużyny 9,349 Niewierz 11,268 Małki 16,764 Kawki 22,321 Wrocki 24,774 Tokary 29,702 Gałczewoko 34,871 Golub-Dobrzyń 39,437 Ostrowite koło Golubia 43,196 Chełmoniec 46,97 Kowalewo Pomorskie Miasto 49,542 353 ← Skandawa 49,765 Kowalewo Pomorskie 353 → Poznań Wschód 55,001 Mlewiec A1 62,275 Mirakowo 499 207 → Toruń Wschodni Chełmża ul. Toruńska Chełmża ul. 3 maja 551 70,075 Chełmża 207 ← Malbork 91 74,298 Głuchowo 78,274 Nawra 80,850 Grzybno Unisław 551 85,110 Unisław Pomorski 246 Unisław 551 88,965 Gzin 551 92,867 Dąbrowa Chełmińska 98,570 Ostromecko 101,72 Ostromecko Przystanek 80 rzeka Wisła 104,078 Bydgoszcz Fordon 105,586 Bydgoszcz Politechnika 107,419 Bydgoszcz Brdyujście 18 ← Kutno 201 ← Nowa Wieś Wielka 109,120 Bydgoszcz Wschód 109,121 18 ↓ Piła/201 ↓ Gdynia Port
Multimedia w Wikimedia Commons

Linia kolejowa nr 209 Kowalewo Pomorskie – Bydgoszcz Wschód – drugorzędna, częściowo zelektryfikowana, jednotorowa linia kolejowa (od km 69,509 znaczenia państwowego) w województwie kujawsko-pomorskim. Ruch pasażerski i towarowy odbywa się głównie na odcinku Bydgoszcz – Chełmża.

Początki linii (między Fordonem a bydgoskim Dworcem Wschód) datuje się na 1 listopada 1885 r. Linię od Kowalewa Pomorskiego do Chełmży otwarto 1 lipca 1894 r., pomiędzy Chełmżą a Fordonem 25 października 1895 r., zaś między Brodnicą a Kowalewem Pomorskim 1 listopada 1900 r.

31 maja 1984 roku zelektryfikowano odcinek Bydgoszcz Wschód – Bydgoszcz Fordon^[3].

Dawniej linia kolejowa rozpoczynała się na stacji Brodnica. W piątek 1 października 1999 zawieszono przewozy pasażerskie na odcinku od Brodnicy do Chełmży^[4]. Dzień wcześniej, w czwartek 30 września 1999, na odcinek Chełmża-Brodnica w pożegnalną trasę wyruszył skład z lokomotywą SM41^[5].

Odcinek Brodnica – Kowalewo Pomorskie został zlikwidowany decyzją Ministra Infrastruktury z 7 września 2005^[6], zaś w 2006 usunięty z ewidencji PKP PLK. Dodatkowo, trasa Kowalewo Pomorskie – Chełmża stała się wówczas nieprzejezdna ze względu na kradzież szyn^[7].

W poniedziałek, 3 kwietnia 2000, zawieszono przewozy pasażerskie na odcinku od Bydgoszczy do Chełmży. Ostatni pociąg z Chełmży do Bydgoszczy ruszył wówczas w trasę w niedzielę 2 kwietnia 2000 o godzinie 17:42.

Od 3 kwietnia 2000 do 14 grudnia 2003, a następnie od 5 stycznia do 1 maja 2004^[8], na trasie od Bydgoszczy Głównej do stacji Bydgoszcz Fordon kursowały pociągi pasażerskie obsługiwane składami EN57 – elektryfikacja odcinka miała miejsce w maju 1984 r.^[9].

W maju 2001 trasą z Płocka do Unisławia (przez Brodnicę i Golub-Dobrzyń), w ramach imprezy „1000 km liniami towarowymi w Polsce”, przejechał pociąg prowadzony przez SM42. 15 lipca 2003 między Bydgoszczą a Brodnicą (przez Chełmżę) odbył się kurs szynobusu 215M-001 z cyklu „Szynobus dla gmin”. Z kolei 11 stycznia 2004 podczas 12. Finału WOŚP odbył się kurs szynobusu SA106 pomiędzy Kowalewem Pomorskim a Brodnicą^[10].

Po nieco ponad 7 latach od likwidacji linii kolejowej do Chełmży, w sobotę 26 maja 2007, odbył się przejazd specjalny na trasie Bydgoszcz Główna – Chełmża – Toruń Wschodni, zorganizowany przez Urząd Marszałkowski w Toruniu przy współpracy z zakładami linii kolejowych w Bydgoszczy i Toruniu oraz Kujawsko-Pomorskim Zakładem Przewozów Regionalnych w Bydgoszczy^[11].

W dniu 26 września 2009 roku odcinkiem Kowalewo Pomorskie – Golub-Dobrzyń przejechał pociąg turystyczny. Był to ostatni pociąg uruchomiony na tym odcinku^[12].

W czwartek 13 listopada 2008 Przewozy Regionalne wznowiły ruch pociągów pasażerskich na trasie Bydgoszcz – Chełmża. Na całej wznowionej trasie cena biletów obliczana była według specjalnej taryfy relacyjnej. Dnia 12 grudnia 2010 linię kolejową do Chełmży przejęła Arriva RP i użytkuje ją do dnia dzisiejszego.

Począwszy od kwietnia 2012 corocznie (wyjątkiem są lata 2018 i 2020-2022) organizowany jest przejazd zabytkowym parowozem Ol49, Pt47 lub Pm36 bądź lokomotywą SU45 pod nazwą „KO-PIERNIK” na trasie od dworca Toruń Miasto przez Chełmżę, Unisław i Bydgoszcz Główną z powrotem do Torunia (przez Solec Kujawski). Przejazd odbył się dotychczas kilkukrotnie^{[13][14][15][16][17][18][19]}.

W związku z planowanym przez Urząd Marszałkowski w Toruniu wznowieniem ruchu pasażerskiego (turystycznego i planowego)^[20] w sobotę 26 września 2009 odcinkiem Kowalewo Pomorskie – Golub-Dobrzyń (tam i z powrotem) przejechał pociąg turystyczny relacji Toruń Główny – Golub-Dobrzyń – Toruń Główny^[21]. W tej wycieczce wzięło udział łącznie 400 pasażerów^[22].

W sobotę 17 kwietnia 2010 nieużywanym w ruchu pasażerskim odcinkiem Chełmża – Kowalewo Pomorskie (przez Mirakowo i Mlewiec) przejechał pociąg turystyczny relacji Toruń Główny – Chełmża – Kowalewo Pomorskie – Jabłonowo Pomorskie – Brodnica – Sierpc – Toruń Główny uruchomiony przez Stowarzyszenie Sympatyków Komunikacji Szynowej (SSKS) pod nazwą „Wokół Doliny Drwęcy”^[23].

W 2019 przeprowadzono remont wiaduktów znajdujących się w Bydgoszczy nad ul. Kaliskiego i Brzechwy^[24][25].

Między 13 grudnia 2020 a 17 stycznia 2021 ruch pociągów na trasie Bydgoszcz – Chełmża został zawieszony z powodu obostrzeń pandemicznych związanych z COVID-19^[26] (od 3 stycznia 2021 kursowała autobusowa komunikacja zastępcza^[27]; autobusy początkowo nie zatrzymywały się na wysokości przystanków umiejscowionych na terenie Bydgoszczy^[28]). Dnia 18 stycznia 2021 pociągi wróciły na trasę^[29][30]. Od 10 marca 2024 pociągi kursują także w niedziele i święta^[31].

W ciągu kilku kolejnych lat planowano rewitalizację linii kolejowej Toruń-Brodnica (jako linii turystycznej pod nazwą „Kujawsko-Pomorska Kolej Turystyczna”^[32])^[33]. W tym celu sprowadzono do lokomotywowni przy stacji PKP Toruń Kluczyki lokomotywy SM41-111 i Ol49-3 oraz cztery zabytkowe wagony^[34][35]. W następnej kolejności planowano odnowić dworce i zabudowania stacyjne na trasie od Torunia do Brodnicy (w tym m.in. zaadaptować na kawiarnię dworzec w Kowalewie Pomorskim, na hotel i restaurację dworzec w Golubiu-Dobrzyniu oraz na muzeum kolei dworzec we Wrockach)^[36]. Prace nad rewitalizacją zawieszono w listopadzie 2012^[37].

Plany zostały zaniechane, a linia została przeznaczona do likwidacji. Zgodę na rozbiórkę torów pomiędzy Kowalewem Pomorskim a Brodnicą (50 kilometrów – przez Chełmoniec, Ostrowite, Golub-Dobrzyń, Gałczewko, Tokary, Wrocki, Kawki, Małki, Niewierz i Drużyny^[38]) wyraził 20 grudnia 2016 zarząd PKP SA. 30 stycznia 2017 PKP SA ogłosiły przetarg na sprzedaż złomu pochodzącego z rozbiórki linii^[39] na odcinku Kowalewo Pomorskie – Brodnica (przetarg wygrała firma RWS Cetus^[39]).

Głównym powodem takiej decyzji był nie najlepszy stan torów, ramp i peronów na tej trasie^[40] (tory miały dużo ubytków (w tym podkładek), były zdewastowane, zarośnięte i zniszczone^[41]), zaś infrastruktura wymagałaby dużych nakładów finansowych^[42]. Sama rozbiórka rozpoczęła się pod koniec marca 2017 i trwała 4 miesiące (do lipca 2017^[43]).

Jeszcze w maju 2018 było możliwe przywrócenie przejezdności od Chełmży do Kowalewa Pomorskiego, jednakże żaden przewoźnik nie był wówczas zainteresowany obsługą tego odcinka^[44].

• Strona o aktualnych wydarzeniach z trasy Bydgoszcz – Chełmża. 416.cba.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-28)].
• Przez ponad sto lat była tu stacja. Ale tego świata już nie ma. Ostatni pociąg przejechał tu w 1999 r.