|
Pałac Krzeczunowiczów w Bołszowcach
 Pałac Krzeczunowiczów – neoklasycystyczny pałac we wsi Bołszowce w obwodzie iwanofrankiwskim na Ukrainie, zbudowany w latach 1926–1929, początkowo siedziba rodowa polskiej rodziny szlacheckiej Krzeczunowiczów. Historia budowyPałac został wzniesiony na miejscu dawnego majątku rodzinnego Małeckich, wybudowanego ok. 1800 roku[1]. Rodzina Krzeczunowiczów, która na początku XIX wieku stała się spadkobiercą Bołszowiec, odziedziczyła także kilkakrotnie przebudowywany pałac[1]. W połowie XIX wieku dwór był trzypiętrowym, prostokątnym budynkiem z podwyższonym środkowym i dwoma bocznymi ryzalitami[2]. Podczas I wojny światowej dworek Małeckich został praktycznie całkowicie zniszczony[1]. W latach 1926–1929 Kornel Krzeczunowicz ufundował tutaj nowy budynek, zaprojektowany przez polskiego architekta Tadeusza Mokłowskiego, nadając mu pałacowy wygląd[3]. Całkowity koszt budowy pałacu sięgnął około 1,8 mln ówczesnych złotych. Do budowy swojej posiadłości Kornel Krzeczunowicz wykorzystał ten sam rodzaj kamienia, z którego zbudowano zamek króla Daniela w Haliczu[4]. Cechy architektoniczne pałacuBudynek przypomina typowe kresowe rezydencje z przełomu XVIII i XIX wieku. Przejrzysta architektura głównej fasady pozwala sklasyfikować pałac jako przedstawiciela drugiej fali neoklasycyzmu[3]. Polski badacz zespołów pałacowych i parkowych na Kresach Roman Aftanazy w dziele Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej (tom 7) szczegółowo opisał cechy architektoniczne pałacu w Bołszowcach:
Rodzina KrzeczunowiczówKrzeczunowicze byli rodziną kupiecką pochodzenia ormiańskiego. Przybyli do Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVII wieku na zaproszenie starosty halickiego Andrzeja Potockiego, założyciela miasta Stanisławowa (obecnie Iwano-Frankiwsk). Jako znani i poważani kupcy, Krzeczunowicze szybko zyskali autorytet w całej Galicji. W 1785 roku dekretem cesarza Józefa II rodzinie Krzeczunowiczów nadano szlachectwo i własny herb[4]. Na początku XIX wieku nestor rodu, Walerian Krzeczunowicz (1790–1866) został spadkobiercą Bołszowiec. Jego syn Kornel starszy (1815–1881), a także wnuk Aleksander (1863–1922) byli posłami na Sejm Galicyjski. Odbudowę rodzinnej miejscowości po zniszczeniach I wojny światowej rozpoczął Aleksander, o którym mieszkańcy mawiali, że „zastał Bołszowce drewniane, a zostawił murowane”[4]. Po jego śmierci w 1922 roku, syn Kornel młodszy (1894–1988) kontynuował dzieło swojego ojca[3]. Oprócz budowy nowego dworu, do wybuchu II wojny światowej na koszt Krzeczunowiczów w Bołszowcach zbudowano ponad 130 budynków gospodarczych, wzniesiono nowy młyn i założono lokalne łowiska. Według późniejszych szacunków, odbudowa i rewaloryzacja miejscowości w dwudziestoleciu międzywojennym kosztowała Krzeczunowiczów około 7 mln złotych[4]. W 1939 roku Kornel Krzeczunowicz wyemigrował wraz z rodziną do Wielkiej Brytanii, gdzie mieszkał przez resztę życia[3]. Jego synem był Andrzej Krzeczunowicz, polski dziennikarz i dyplomata, wieloletni pracownik Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, ambasador RP w Belgii i Luksemburgu, przy NATO i Unii Zachodnioeuropejskiej, prezes Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie[6]. WspółczesnośćPo II wojnie światowej pałac w Bołszowcach przez długi czas służył jako lokalny szpital (do połowy lat 90.). Obecnie znajduje się tam dom spokojnej starości. Pałac nie ma dziś oficjalnego statusu zabytku, a zabudowania, od dawna nieremontowane, znajdują się w fatalnym stanie technicznym, co przekłada się na niskie warunki bytowe mieszkańców ośrodka[7][8][9]. Przypisy
Bibliografia
|
||||||||||||||||||||||||||
.JPG)
