Pogoń Lwów (piłka nożna)
Pogoń Lwów – polski klub piłkarski z siedzibą we Lwowie. Kontynuator tradycji powołanego wiosną 1904 roku w C.K. IV Gimnazjum we Lwowie piłkarskiego Klubu Gimnastyczno-Sportowego IV Gimnazjum, działającego od 1907 do 1939 roku pod nazwą LKS Pogoń i reaktywowanego w 2009. Obecnie zajmuje 34. miejsce w tabeli wszech czasów polskiej ekstraklasy[5], będąc zarazem jednym z najbardziej utytułowanych przedwojennych polskich klubów piłkarskich (cztery tytuły mistrza Polski). Lwowski Klub Sportowy był współzałożycielem Związku Polskiego Piłki Nożnej przy związku austriackim, Polskiego Związku Piłki Nożnej i mistrzostw Polski. W roku 1909 Pogoń założyła klub sportowy JKS Jarosław. Był on filią Pogoni do 1914 roku i funkcjonował pod nazwą Pogoń Jarosław[2]. Drużyna piłkarska Pogoni do roku 1939 działała jako jedna z sekcji wielosekcyjnego LKS. Obecnie prócz futbolowej istnieje tylko sekcja kolarska[6]. Pogoń, obok Warszawianki, jest jedynym polskim klubem, który nigdy nie spadł z ekstraklasy[7]. W 1938 roku Związek Polskich Związków Sportowych przyznał Pogoni tytuł „najlepszego i najbardziej zasłużonego klubu sportowego w Polsce”[8]. We współczesnej Polsce do tradycji lwowskiej Pogoni odwołują się Polonia Bytom, Pogoń Szczecin, Odra Opole, Piast Gliwice, Odra Wodzisław Śląski[9] i Pogoń Prudnik[10]. HistoriaLata 1904–1914Pierwsze drużyny piłkarskie wśród uczniów C.K. IV Gimnazjum we Lwowie powstały w 1900[3]. Ich założycielem był nauczyciel gimnastyki Eugeniusz Piasecki. Piłkarze rozegrali w tymże roku mecze towarzyskie na terenie Lwowskiego Klubu Cyklistów (1:1 i 0:0 z gospodarzami). Jednak dopiero w 1904 drużyny uczniowskie przyjęły oficjalną nazwę: Klub Gimnastyczno-Sportowy uczniów IV-ego Gimnazjum[3]. Wówczas po raz pierwszy drużyna zagrała też mecz wyjazdowy – w krakowskim Parku Jordana (0:3 z miejscowymi studentami). Na przełomie lat 1906 i 1907 młodzież postanowiła się usamodzielnić i powołać do życia niezależny klub z własnym statutem. Rozpoczęto rozmowy na temat fuzji z Lechią[11]. W 1907 uzgodniono nazwę (Lwowski Klub Sportowy "Pogoń"; zaproponował ją Maksymilian Dudryk[12]) i barwy klubowe – biało-czerwono-niebieskie[11]. Na czele klubu stanął dr Piasecki. Głównym sponsorem został Ludwik Kuchar, właściciel sieci kin we Lwowie i Krakowie[13], którego synowie Tadeusz, Władysław, Wacław, Mieczysław byli zawodnikami Pogoni. Z tego względu dla Pogoni przyjęto określenie Klub Kucharów[14]. 1907 rok przyjmowano za rok założenia klubu do czasu odzyskania w 1918 przez Polskę niepodległości. W 1908 uchwalono statut (pierwszy na ziemiach polskich statut klubu lekkoatletyczno-piłkarskiego) i wydzierżawiono boisko za rogatką stryjską (na Bednarówce[15]). Od 1913 znajdowała się tam (przy ul. Stryjskiej) także siedziba klubu. W pierwszych latach działalności sekcja piłkarska regularnie rozgrywała mecze z drużynami lwowskimi (przede wszystkim Czarnymi, Lechią i Hasmoneą) oraz z krakowskimi (głównie Wisłą i Cracovią). W 1909 piłkarze pojechali pierwszy raz za granicę Galicji, do Koszyc, i przegrali 0:5 z Kassai Athletikai Klub. Rewanż grany we Lwowie zakończył się wygraną Węgrów 4:1[16]. Odtąd coraz częściej grano z klubami austriackimi, czeskimi, śląskimi czy węgierskimi. W 1910 Pogoń wstąpiła do Austriackiego Związku Piłki Nożnej, a w 1911 była współzałożycielem Związku Polskiego Piłki Nożnej[17]. W 1913 Pogoń brała udział w organizowanych przez ZPPN mistrzostwach Galicji. Zajęła w nich trzecie (ostatnie) miejsce, za Cracovią i Wisłą[18]. W 1914 wymienione wyżej kluby, a także Czarni, należały do I klasy Austriackiego ZPN. Wzięły one udział w kolejnych mistrzostwach Galicji, których jednak nie dokończono z powodu wybuchu wojny światowej[19]. Lata 1915–1926W czasie Wielkiej Wojny w Pogoni nadal grano w piłkę[20], a do Lwowa w dalszym ciągu przyjeżdżały drużyny z innych miast, również zagranicznych[21]. Podejmowano też zespoły wojskowe (legionowe). Od listopada 1918 wielu zawodników Pogoni walczyło w wojnie polsko-ukraińskiej, wielu z nich poległo. Baterią I Lwowskiego Pułku Artylerii, zwaną potem Pogonią, dowodził porucznik Tadeusz Kuchar[12]. Na liście sportowców, którzy oddali życie w walce o niepodległość znajduje się 57 członków LKS Pogoń. W dniu 18 maja 1919 Pogoń rozegrała pierwszy mecz w historii niepodległej Polski, zwyciężając zespół 5 pułku piechoty 9:3 (pięć goli zdobył Wacław Kuchar)[14]. W 1920 klub wystartował w mistrzostwach okręgu lwowskiego, co miało stanowić eliminację do turnieju finałowego o mistrzostwo Polski. Eliminacji nie zdołano dokończyć przed wybuchem wojny polsko-bolszewickiej[22]. Rok później rozgrywki przeprowadzono do końca i mistrzem kraju została Cracovia. Pogoń sklasyfikowano na 4. miejscu. W 1922 drużyna ze Lwowa była już najlepsza. O tytule zespołu prowadzonego przez austriackiego trenera Karla Fischera przesądziła wygrana rywalizacja z Wartą Poznań (1:1 i 4:3). Rok później lwowiacy obronili tytuł, w finale pokonując Wisłę z Krakowa (3:0, 1:2 i 2:1)[23]. W 1923 Pogoń po raz trzeci z rzędu zwyciężyła w rozgrywkach okręgu lwowskiego (klasa A)[24]. W 1924 Polski Związek Piłki Nożnej odwołał MP, chcąc zapewnić dobre warunki reprezentacji Polski, przygotowującej się do występu na paryskiej olimpiadzie[25]. Do Lwowa przyjeżdżało wówczas wiele czołowych drużyn europejskich (m.in. z Jugosławii, Austrii, Czechosłowacji, Niemiec i Danii). W listopadzie w Krakowie doszło do nieoficjalnego meczu o mistrzostwo Polski. LKS pokonał wtedy Wisłę 3:2. W sezonie 1925 Pogoń, tylko raz remisując, zdobyła trzeci z rzędu tytuł najlepszej drużyny w kraju i otrzymała na własność Puchar Ministerstwa Zdrowia[26]. Wkrótce klub opuścił trener Fischer, a także Emil Görlitz i Józef Słonecki, którzy wyjechali do Włoch i podpisali kontrakt z Ederą Triest. Byli pierwszymi polskimi zawodnikami, którzy przeszli na zawodowstwo[27]. W 1926, pomimo trudnej sytuacji finansowej, udało się Pogoni zdobyć czwarte z rzędu mistrzostwo. W decydującym meczu Pogoń pokonała Polonię Warszawa 2:0[28]. Lata 1927–1939W 1927 powołano Ligę, zrzeszającą największe polskie kluby. W pierwszym sezonie jej istnienia klub ze Lwowa uplasował się na czwartym miejscu w tabeli. Miał szansę na podium, jednak po zatargu z Ligą pozbawiono go możliwości rozegrania meczów czterech ostatnich kolejek i zweryfikowano je jako walkowery[29]. Na początku 1928 w klubie doszło do wielu zmian organizacyjnych. Zarówno klub, jak i drużynę piłkarską dopadł kryzys[30]. Na ławkę trenerską wrócił Fischer, lecz na krótko. Ligę ukończono na szóstej pozycji. 1929 był najgorszym w historii klubu[31]. Piłkarze musieli walczyć o utrzymanie się na poziomie ligowym. Kluczowy był październikowy derbowy mecz z Czarnymi. Zamykająca wówczas tabelę Pogoń wygrała 2:1, a w kolejnych czterech spotkaniach zdobyła sześć punktów, co sklasyfikowało ją na dziewiątym miejscu w lidze[32]. Rok później Pogoniarze zajęli siódme miejsce w stawce. Przed startem rozgrywek w 1931 zespół odmłodzono i jednocześnie wzmocniono. Przy nierównej formie wystarczyło to do czwartej pozycji na finiszu rozgrywek. Osłabły za to kontakty międzynarodowe[33]. W sezonie 1932 Pogoń sięgnęła po wiceprymat w kraju, ustępując tylko punktem Cracovii. Stało się tak m.in. z powodu walkowera, jaki otrzymali krakowianie po grze w meczu Pasów z Czarnymi nieuprawnionego zawodnika[34]. Podobny, z perspektywy LKS, przebieg miały kolejne rozgrywki. Tym razem lwowiacy dali się o punkt wyprzedzić Ruchowi Hajduki Wielkie. Następna edycja MP nie była już dla Pogoni tak pomyślna – była ona bowiem ostatecznie szósta. Drużyna odbyła za to tournée po Francji i Belgii (wygrała m.in. z wicemistrzem Belgii, Daring Bruksela 2:1)[35]. W rozegranym 15 września 1934 towarzyskim meczu we Lwowie Pogoń zwyciężyła też 5:3 AC Milan[36]. W 1935 lwowiacy ponownie zdobyli srebrne medale, ponownie przegrywając o punkt z Ruchem. Kolejny sezon nie był udany – Pogoń zajęła szóste miejsce w tabeli. Jeszcze gorzej było w 1937, kiedy to zespół znów bronił się przed spadkiem[37]. Skończyło się na ponownym szóstym miejscu. Rok później drużyna poprawiła się o jedną pozycję w tabeli. W dniach 28-29 maja 1939 odbył się turniej na 35-lecie klubu. Z tej okazji wydawano odznakę jubileuszową[38]. Wygrała go Cracovia przed Wisłą, Pogonią i Junakiem Drohobycz. Na 16 lipca 1939 zaplanowano mecz towarzyski Pogoni Lwów z algierską drużyną Union Sportive Musulmane Oranaise (USiMO) z Oranu[39]. W sezonie 1939 rozgrywek z powodu wybuchu II wojny światowej nie dokończono. 31 sierpnia 1939 Pogoń zajmowała trzecią pozycję w tabeli[40]. Ostatni mecz rozegrała w Warszawie z Polonią (1:2)[27]. Działalność klubu zawieszono. Po 1945Polacy ze wschodnich ziem zabranych, przede wszystkim ze Lwowa, znaleźli się po wojnie wśród animatorów piłki nożnej na ziemiach zachodnich. W oparciu o byłych piłkarzy Pogoni (m.in. Michała Matyasa) odtworzono w Bytomiu – gdzie osiedliło się wielu lwowiaków – Polonię[41]. Klub przyjął niebiesko-czerwone barwy Pogoni Lwów. Na cześć lwowskiego klubu barwy takie przyjęły także Pogoń Szczecin, Piast Gliwice, Odra Wodzisław i Odra Opole[13], natomiast Pogoń Prudnik nawiązała do tradycji Pogoni Lwów swoją nazwą[10]. Wacław Kuchar i Matyas pełnili po wojnie funkcje selekcjonera reprezentacji. Lata 2009–2020Inicjatywa zjednoczenia młodzieży polskiej we Lwowie wokół sportu powstała w 2007. Rozpoczęły się wtedy pierwsze treningi piłkarskie na hali sportowej lwowskiego Uniwersytetu Medycznego. W treningach brali udział studenci narodowości polskiej. We wrześniu 2008 otrzymali oni dotację na swoją działalność ze strony Fundacji „Semper Polonia". Z otrzymanych środków opłacono wynajem hali sportowej na zajęcia. Pod koniec 2008 członkowie klubu wystąpili z pomysłem rejestracji organizacji i przyjęcia nazwy LKS Pogoń Lwów[12]. W styczniu 2009 – dzięki staraniom młodych Polaków mieszkających i studiujących we Lwowie, wsparciu Konsulatu RP we Lwowie (z konsulem Grzegorzem Opalińskim) i Fundacji "Semper Fidelis", która przekazała dotację na działalność – Lwowski Klub Sportowy Pogoń został reaktywowany[13]. Drużyna Pogoni rozgrywała swoje mecze najpierw w szkolnych halach. W kwietniu zaczęto wynajmować boisko od ukraińskiego klubu Dynamo. Klub formalnie zarejestrowano w sierpniu. 10 października doszło do oficjalnej inauguracji: odprawiono mszę w katedrze lwowskiej, złożono kwiaty na Cmentarzu Orląt i rozegrano towarzyski mecz z Polonią Chmielnicki na boisku Szkolar na Pohulance przy Cmentarzu Łyczakowskim[42]. Pogoń wygrała 2:0 po bramkach Pawła Winiarskiego. Na mecz przybyły delegacje polskiego sejmu i senatu, zabrakło jednak przedstawicieli PZPN. Reaktywacja Pogoni Lwów została entuzjastycznie przyjęta przez kibiców w Polsce[13]. Klubowi pomagało istniejące już wcześniej Stowarzyszenie Sympatyków LKS Pogoń Lwów (SSPL). W 2010 sponsorami klubu zostały firmy PZU Ukraina oraz Fabryka Farb i Lakierów Śnieżka. Już w lutym Pogoń miała okazję się zmierzyć z dawnymi mistrzami Polski (Garbarnią Kraków, Polonią Bytom i Szombierkami Bytom), biorąc udział w towarzyskim halowym Turnieju Zapomnianych Mistrzów w Bytomiu[43]. Wiosną Pogoń wystartowała w rozgrywkach ligi okręgowej obwodu lwowskiego. Wygrała je i uzyskała awans do Wyższej Ligi obwodowej (piąty szczebel)[44]. W 2011 współpracę z klubem rozpoczął PKP Cargo. Pierwsza drużyna regularnie rozgrywa mecze z polskimi drużynami na terenie RP, dotąd m.in. z Radomiakiem[45], Cracovią, Wartą Poznań, Siarką Tarnobrzeg, Koroną Kielce[46], Resovią[47], Stalą Mielec[48], Podlasiem Biała Podlaska[49], Polonią Leszno[50], Orlętami Radzyń Podlaski[51] i Polonią Słubice[52]. Ponadto klub nawiązał współpracę z Chrobrym Głogów[53], Polonią Przemyśl[54] i Strugiem Tyczyn[55]. Sezon 2011 Pogoń ukończyła na siódmym miejscu w tabeli Wyższej Ligi, lecz władze klubu postanowiły zgłosić drużynę do Premier Ligi lwowskiej (IV poziom)[56]. Debiutancki sezon zakończył się dla Pogoni siódmą pozycją w tabeli. Od listopada 2012 klub wspiera spółka Trade Trans[57]. W 2013 powiatowy kompleks sportowy w Prudniku otrzymał imię „Tradycji Pogoni Lwów i Polonii Bytom”[58]. W rozgrywkach sezonu 2013 drużyna seniorów uplasowała się na dziewiątej pozycji w tabeli[59], rok później na dziesiątej[60]. Od 2013 roku Pogoń pozostaje drugim najwyżej notowanym lwowskim klubem po ukraińskich Karpatach. Kolejnym klubem partnerskim Pogoni została Barciczanka Barcice. Od stycznia 2015 sponsorem klubu jest Agencja Pracy OTTO[61]. Zespoły seniorskie i juniorskie regularnie uczestniczą w towarzyskich spotkaniach i turniejach na terenie Polski. Latem 2015 roku Pogoń rozegrała w Łodzi mecz towarzyski z ŁKS-em w ramach otwarcia nowego Stadionu Miejskiego[62]. Pogoń Lwów wzięła udział w turnieju w Prudniku z okazji 70-lecia Pogoni Prudnik, po którym podpisano umowę o współpracy między klubami[63]. Sezon 2015 pierwsza drużyna Pogoni zakończyła na dziewiątym, przedostatnim miejscu w IV lidze. Rok i dwa lata później uplasowała się ona na szóstej pozycji[64]. W rozgrywkach sezonu 2018 drużyna zajęła dziewiąte miejsce[65]. Z kolei w 2019 uplasowała się na najwyższym od momentu reaktywacji piątym miejscu[66], a zespół juniorów wywalczył trzecie z rzędu mistrzostwo obwodu lwowskiego[67]. Kolejny sezon, 2020 został z powodu pandemii COVID-19 rozegrany w skróconej formie dopiero w drugiej połowie roku. Drużyny Premier Ligi zostały podzielone na dwie sześciozespołowe grupy[68]; Pogoń w grupie A zajęła piąte miejsce. Sukcesy
Poszczególne sezonyRozgrywki sprzed I wojny światowej:
Rozgrywki od 1920:
Pogoń w rozgrywkachLiga polskaDziałacze Pogoni byli jednymi z głównych inicjatorów utworzenia jednolitych, ogólnokrajowych rozgrywek ligowych w Polsce. Do porozumienia pomiędzy klubami doszło na przełomie 1926 i 1927. Klub rozegrał w najwyższej klasie rozgrywkowej 13 sezonów (1927–1939). Koniec tej serii nastąpił w 1939 po agresji Niemiec na Polskę. Po 1945 wskutek zmiany granic klub nie istniał, a po reaktywacji w 2009, pomimo chęci zarządu, PZPN nie wyraził zgody na uczestnictwo w polskich rozgrywkach[69]. W swej dotychczasowej ekstraklasowej historii Pogoń trzykrotnie była druga w tabeli końcowej.
Rywalizacja lokalnaWielkie derby LwowaWielkie derby Lwowa Pogoni z Czarnymi przed wybuchem II wojny światowej należały do najważniejszych w Polsce. Pierwszy mecz pomiędzy Pogonią i Czarnymi datuje się na 1907[70] 10 kwietnia 1927 na stadionie Czarnych rozegrano natomiast premierowe ligowe derby, które zakończyły się sukcesem gospodarzy (3:1).
Inni lokalni rywaleOprócz Czarnych, Pogoń rozgrywała również mecze ligowe z innymi lwowskimi zespołami: Hasmoneą i Lechią.
Barwy i herbW 1907 roku dwaj młodzi członkowie Pogoni, dobrze zorientowani w futbolu europejskim, Karol Szajdej i Stanisław Polakiewicz dowiedzieli się z zagranicznego pisma o niebiesko-czerwonych kolorach czołowego wówczas angielskiego klubu Everton F.C. z Liverpoolu. Chcąc wzorować się na najlepszych Pogoń przyjęła właśnie takie barwy, dodając jednocześnie barwę białą[71]. Herbem klubu jest Pogoń na tarczy w niebiesko-czerwone pasy z napisem LKS "POGOŃ" LWÓW. StrojeStroje Pogoni od początku jej istnienia opierały się na trzech tradycyjnych kolorach – białym, czerwonym i niebieskim. W 1906 roku koszule były w połowie białe, a w połowie czerwone. Całość dopełniały niebieskie spodenki. Następnie pojawiły się białe koszule w pionowe niebieskie pasy. Później Pogończycy występowali zarówno w kompletach niemal w całości białych, jak i takich, gdzie przeważały niebieski, bądź czerwony. W 1924 roku po raz pierwszy wprowadzono koszulki w najbardziej kojarzone z Pogonią niebiesko-czerwone pasy. Po kilkuletniej przerwy pasiaste koszule pojawiły się ponownie w 1936 roku. Przed wojną korzystano jeszcze ze strojów niebiesko-czerwonych, a także czerwono-białych. Po reaktywacji w 2009 stroje Pogoni stanowią tradycyjne pasiaste koszulki, niebieskie spodenki oraz getry – czerwone lub niebieskie. Od 2010 komplety szyła duńska firma Hummel International. Od 2012 pierwszej drużynie stroje dostarcza polska firma Colo, a juniorom hiszpańska Joma.
Park sportowy im. Marszałka Polski Edwarda Śmigłego-Rydza1 maja 1913 uroczyście otwarto nowe boisko obok Parku Kilińskiego[72], przy ul. Kilińskiego 43. Trybuny mogły pomieścić 10 000 widzów. W meczu otwarcia Pogoń zwyciężyła Cracovię 3:1. Był to jednocześnie debiut Wacława Kuchara[73]. Obiekt zwyczajowo nazywano Stadionem za Rogatką Stryjską. 30 października 1938 nadano mu imię Marszałka Polski Edwarda Śmigłego-Rydza (Park sportowy imienia Marszałka Polski Edwarda Śmigłego-Rydza). Obecnie w miejscu, gdzie stał stadion, mieszczą się koszary wojskowe[27]. Po reaktywacji klub wynajmuje boiska do treningów i gry od klubów ukraińskich[74]. Zielona trybunaNajbardziej charakterystycznym miejscem stadionu były rosnące wokół boiska Pogoni kasztanowce, na które podczas meczów wspinali się batiarzy i za darmo z konarów obserwowali wydarzenia na boisku[27]. Każdy z kibiców miał swoją osobistą gałąź, a gałęzie te przechodziły z ojca na syna lub w innym wypadku zostawały w rodzinie[27][69]. Z kasztanowców w czasie spotkań dobywały się charakterystyczne gwizdy, będące zarówno oznaką satysfakcji z gry, jak i niezadowolenia (widzowie nie mogli bić braw, ponieważ musieli trzymać się drzewa[27]). PiłkarzeObecny skład
Dotychczasowi prezesiFunkcję prezesa lwowskiej Pogoni pełniło dotąd 14 osób. Większość z nich była profesorami lub żołnierzami w stopniu wyższego oficera. Od 2009 prezesem Pogoni jest Marek Horbań[76].
Dotychczasowi trenerzyWe lwowskim zespole funkcję trenera sprawowało 16 osób. Dwukrotnie robili to Austriak Karl Fischer, Karol Hanke i Ludwik Szabakiewicz. Najdłużej trenował Pogoń Fischer – ponad cztery lata. Przed II wojną światową sekcja piłkarska najczęściej miała jedynie kierownika, a trenerzy zatrudniani byli sporadycznie. Często funkcję tę spełniał jeden z zawodników, wyznaczany przez kierownictwo sekcji. Od 2015 pierwszym szkoleniowcem jest Ukrainiec Witalij Łobasiuk[77].
KibicePrzed II wojną światową Pogoni kibicowali, lub sympatyzowali z nią wykładowcy i studenci Uniwersytetu im. Jana Kazimierza oraz Politechniki Lwowskiej, miejska palestra, oficerowie, artyści, dziennikarze i arystokracja[78]. Współcześnie fani klubu skupiają się wokół Stowarzyszenia Sympatyków Pogoni Lwów[79]. Stowarzyszenie zajmuje się zbieraniem pieniędzy na rzecz kresowych cmentarzy, kombatantów, polskich dzieci na Ukrainie i samego klubu[80]. Kibice Pogoni podejmują też współpracę z fanami innych drużyn, m.in. Legii Warszawa[81] i Śląska Wrocław[82]. W 2012 we współpracy z kibicami leszczyńskiej Unii zostały zaprojektowane fanowskie szaliki Pogoni[83][84]. HymnHymnem lwowskiego klubu jest pieśń marszowa „Marsz Pogoni”, rozpisana na chór męski. Autorem słów i muzyki był Henryk Zbierzchowski.
StatystykiPrzed 1939 drużyna Pogoni rozegrała 167 spotkań międzynarodowych rywalizując w nich z zespołami z 12 państw (bilans: 60 wygranych, 23 remisy, 84 porażki)[86]. Rekordy klubowe
Rekordy indywidualne
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
|