Soczewica jadalna

	Wartość odżywcza
	Soczewica czerwona, nasiona suche
	(100 g)
szczegółowe informacje
szczegółowe informacje
szczegółowe informacje
szczegółowe informacje
Witaminy
Makroelementy
Mikroelementy
	Dane liczbowe na podstawie: ; Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

	Wartość odżywcza
	Soczewica jadalna, czerwona lub różowa, surowa
	(100 g)
szczegółowe informacje
szczegółowe informacje
szczegółowe informacje
szczegółowe informacje
Witaminy
Makroelementy
Mikroelementy
	Dane liczbowe na podstawie: USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 28; Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

Soczewica jadalna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	soczewica
Gatunek	soczewica jadalna
	Nazwa systematyczna
	Lens culinaris Medik.; Vorles. Churpfälz. Phys.-Ökon. Ges. 2:361. 1787
Synonimy
	Lens esculenta Moench;
	Lens esculenta Moench;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Soczewica jadalna (Lens culinaris Medik.) – gatunek rośliny jednorocznej lub dwuletniej z rodziny bobowatych.

Rozmieszczenie geograficzne

Soczewica jadalna rośnie dziko w Grecji i niektórych państwach Azji Zachodniej, Środkowej i Kaukazu: Cypr, Afganistan, Irak, Izrael, Jordania, Liban, Syria, Turcja, Pakistan, Kazachstan, Tadżykistan, Turkiestan, Uzbekistan. Jest uprawiana w wielu krajach świata^[4]. W Polsce jest uprawiana, rzadko dziczejąca (efemerofit)^[5]. Obecnie głównymi rejonami jej uprawy są: Kanada (około 42% światowej produkcji), Indie, Turcja oraz USA (w sumie te cztery kraje wytwarzają ponad 80% światowej produkcji soczewicy)^[6]

Morfologia

Łodyga: Wzniesiona lub podnosząca się, czworokątna z podłużną bruzdą, rozgałęziająca się. Dorasta do wysokości 0,4 m, jest omszona.
Liście: Pierzasto-złożone, składające się z 3–7 par wąskoeliptycznych i omszonych listków. Górne liście zakończone są wąsem, za pomocą którego roślina chwyta się podpór.
Kwiaty: Wyrastają po 2–3 na długich szypułkach. Są drobne, niebieskiego koloru.
Owoc: Zwisający strąk o długości 8–15 mm. Zawiera 1–3 dość duże, płaskie nasiona o ostrych brzegach.

Zastosowanie

Z tym tematem związana jest kategoria: Potrawy z soczewicy.

Roślina uprawna z grupy roślin strączkowych. Uprawiana na smaczne i pożywne nasiona, które do spożycia nadają się po ugotowaniu. Można także wytwarzać z nich mąkę. Jest uprawiana także jako roślina pastewna.

Historia uprawy

Jest jedną z najdawniej uprawianych roślin. Najstarsze wykopaliska, w których znaleziono nasiona soczewicy pochodzą z ok. 9100 r. p.n.e., w północnym Iraku w miejscowości Jarmo ok. 7 tys. lat p.n.e., a na Ziemi Świętej 3000 lat p.n.e. Wzmiankowana jest w Biblii cztery razy. W Księdze Rodzaju (25,33–34) jest opis, jak Ezaw sprzedaje Jakubowi prawo swojego pierworództwa za miskę soczewicy. W drugiej Księdze Samuela (23,11), której akcja toczy się ok. 1000 lat p.n.e. jest werset: Była tam działka pola pełna soczewicy^[7]. Jej nasiona były podstawą wyżywienia w starożytnym Egipcie, starożytnej Grecji i starożytnym Rzymie. Na ziemiach polskich uprawiana była już w neolicie^[8].

Wartości odżywcze

Wartość odżywcza

Soczewica czerwona, kiełki

(100 g)

Wartość energetyczna

524 kJ (125 kcal)

Białka

9,0 g

szczegółowe informacje

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	20%	20%	20%	20%
M	16%	16%	16%	16%

Węglowodany

22,1 g

szczegółowe informacje

Przyswajalne

19,1 g

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	15%	15%	15%	15%
M	15%	15%	15%	15%

b.d. g

b.d. g

0,8 g

0,0 g

1,0 g

3,0 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	12%	12%	14%	14%
M	7,9%	7,9%	10%	10%

Tłuszcze

0,6 g

szczegółowe informacje

Kwasy tł. nasycone

0,07 g

Kwasy tł. nienasycone

0,12 g

0,24 g

0,04 g

0,04 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,6%	3,6%	3,6%	3,6%
M	2,5%	2,5%	2,5%	2,5%

omega-6

0,2 g

Linolowy (LA)

0,2 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	1,7%	1,7%	1,8%	1,8%
M	1,2%	1,2%	1,4%	1,4%

Woda

67,3 g

szczegółowe informacje

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,5%	2,5%	2,5%	2,5%
M	1,8%	1,8%	1,8%	1,8%

Witaminy

Witamina C

17,0 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	23%	23%	23%	23%
M	19%	19%	19%	19%

Tiamina (B1)

0,23 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	21%	21%	21%	21%
M	19%	19%	19%	19%

Ryboflawina (B2)

0,13 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	12%	12%	12%	12%
M	10%	10%	10%	10%

Niacyna (B3)

1,1 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	7,9%	7,9%	7,9%	7,9%
M	6,9%	6,9%	6,9%	6,9%

Witamina B6

0,19 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	15%	15%	13%	13%
M	15%	15%	11%	11%

Foliany

0,084 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	21%	21%	21%	21%
M	21%	21%	21%	21%

Kobalamina (B12)

0,00 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Witamina A

0,005 mg RAE

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,7%	0,7%	0,7%	0,7%
M	0,6%	0,6%	0,6%	0,6%

Witamina D

0,00 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Witamina E

0,4 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,7%	2,7%	2,7%	2,7%
M	2,7%	2,7%	2,7%	2,7%

Makroelementy

Fosfor

156 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	22%	22%	22%	22%
M	22%	22%	22%	22%

Wapń

29 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,9%	2,9%	2,4%	2,4%
M	2,9%	2,9%	2,9%	2,4%

Magnez

43 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	14%	13%	13%	13%
M	11%	10%	10%	10%

Potas

292 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	6,2%	6,2%	6,2%	6,2%
M	6,2%	6,2%	6,2%	6,2%

Sód

9 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,6%	0,6%	0,7%	0,8%
M	0,6%	0,6%	0,7%	0,8%

Mikroelementy

Jod

0,001 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,7%	0,7%	0,7%	0,7%
M	0,7%	0,7%	0,7%	0,7%

Żelazo

2,9 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	16%	16%	36%	36%
M	36%	36%	36%	36%

Miedź

0,36 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	40%	40%	40%	40%
M	40%	40%	40%	40%

Cynk

1,52 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	19%	19%	19%	19%
M	14%	14%	14%	14%

Mangan

0,51 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	28%	28%	28%	28%
M	22%	22%	22%	22%

Dane liczbowe na podstawie: ^[12]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health^[11]

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2014-11-20].
↑ Germplasm Resources Information Network. [dostęp 2010-02-22].
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ FAOSTAT [online] [dostęp 2022-05-29] .
↑ Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
↑ Nowa Huta/pradzieje/neolit. [dostęp 2014-12-18].
↑ „16144, Lentils, pink or red, raw”. „USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 28, full version”, wrzesień 2015, wersja poprawiona maj 2016. Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych (USDA). (ang.). (zob. zarchiwizowany wyciąg HTML).
↑ ^a ^b (na podstawie USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 21), Lentils, pink, raw Nutrition Facts & Calories, [w:] Self Nutrition Data [online], Condé Nast. [dostęp 2016-09-29] .
↑ ^a ^b ^c Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).
↑ ^a ^b Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 514-515. ISBN 978-83-200-5311-1.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26] (ang.).

[TPL-3] The Plant List. [dostęp 2014-11-20].

[4] Germplasm Resources Information Network. [dostęp 2010-02-22].

[5] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[6] FAOSTAT [online] [dostęp 2022-05-29] .

[rb-7] Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[8] Nowa Huta/pradzieje/neolit. [dostęp 2014-12-18].

[nutr_USDA-SR28-9] „16144, Lentils, pink or red, raw”. „USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 28, full version”, wrzesień 2015, wersja poprawiona maj 2016. Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych (USDA). (ang.). (zob. zarchiwizowany wyciąg HTML).

[self-10] (na podstawie USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 21), Lentils, pink, raw Nutrition Facts & Calories, [w:] Self Nutrition Data [online], Condé Nast. [dostęp 2016-09-29] .

[IOM-infobox-11] Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).

[Tab-12] Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 514-515. ISBN 978-83-200-5311-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[10]

[9]

[11]

[12]

Soczewica jadalna

Rozmieszczenie geograficzne

Morfologia

Zastosowanie

Historia uprawy

Wartości odżywcze

Przypisy

Portal di Ensiklopedia Dunia