|
Traktat z Tordesillas
 Traktat z Tordesillas – umowa dotycząca podziału sfer wpływów w Nowym Świecie, podpisana przez władców Portugalii i Hiszpanii w Tordesillas 7 czerwca 1494. Traktat zapobiegał konfliktowi o tereny odkryte przez Krzysztofa Kolumba w Ameryce i zapewniał Portugalczykom terytoria brazylijskie jeszcze przed ich oficjalnym odkryciem. Rodzi to przypuszczenia, że poznali oni linię brzegową Ameryki Południowej znacznie wcześniej niż się to powszechnie przyjmuje. W 1529 traktat z Tordesillas, rozstrzygający o podziale terytoriów na zachodzie, został dopełniony układem z Saragossy, który rozstrzygał o podziale stref wpływów na wschodzie. Portugalskie roszczenia do ziem odkrytych przez KolumbaZgodnie z wcześniejszym traktatem z Alcáçovas (1479) wszystkie nowo odkryte terytoria na południe od Wysp Kanaryjskich miały należeć do Portugalii. Dlatego też zaanektowanie przez Krzysztofa Kolumba ziem na zachodnich krańcach Atlantyku (1492) spotkało się z reakcją portugalskiego dworu. Jan II rozpoczął przygotowania do zajęcia należnych sobie terenów i mianował w tym celu admirała Francisco de Almeidę dowódcą armady, która miała zostać wysłana na zachodni Atlantyk. Zaniepokojeni obrotem sprawy władcy Hiszpanii rozpoczęli działania dyplomatyczne[1]. Hiszpańskie zabiegi dyplomatyczne w WatykanieHiszpańska ofensywa rozpoczęła się w 1493 w Watykanie. Zgodnie ze średniowieczną tradycją, papież legalizował prawa europejskich monarchów do nowo odkrytych terenów[2]. Hiszpańscy ambasadorzy w Rzymie Bernardin de Carvajal i Ruiz de Medina podjęli działania mające na celu złagodzenie niekorzystnych dla kastylijskiego dworu konsekwencji wynikających z traktatu z Alcáçovas[3]. 3 maja 1493 w papieskiej bulli Inter coetera przyznano Królestwu Hiszpanii nowo odkryte terytoria. Dzień później, w kolejnym dokumencie[4], wyznaczono linię demarkacyjną biegnącą południkowo 100 lig (ok. 540 km, 320 mil) na zachód od wysp Zielonego Przylądka lub Azorów - obszary na zachód od niej miały należeć do Hiszpanii, na wschód - do Portugalii[5][6]. Uchwalenie w tak krótkim czasie tak ważnych dokumentów świadczy według badaczy o aktywnym portugalskim sprzeciwie oraz o tym, że drugi z nich uwzględniał stanowisko Lizbony[1][7]. Traktat z TordesillasNiepocieszony Jan II (król Portugalii) zgodził się jednak na dalsze mediacje z Hiszpanami, zakończone podpisaniem traktatu w Tordesillas 7 czerwca 1494[5]. W dokumencie zmieniono przebieg linii demarkacyjnej (bulle zawierały wiele błędów geograficznych[wymaga weryfikacji?][1]), która od tej pory biegła południkowo 370 lig (ok. 2 tys. km, 1184 mil) na zachód od Wysp Zielonego Przylądka[5][6][1]. Przyznawał on de facto Portugalii dzisiejszą Brazylię jeszcze przed jej oficjalnym odkryciem w 1500[5], co rodzi domniemanie, że Portugalczycy dopłynęli do wybrzeży Ameryki Południowej wcześniej, niż oficjalnie się to uznaje[8]. ZnaczenieBulla i traktat podzieliły świat pomiędzy Portugalią a Hiszpanią na dwie półkule (według Cribba antypołudnikiem był południk 129°E)[9][10]. „Antypołudnik” został ustalony w 1529 układem z Saragossy[11][12]. Znaczenie traktatu było jednak głównie doraźne i zapobiegało otwartemu konfliktowi Portugalii i Hiszpanii. Pomimo faktu, że obowiązywał on do 1777, sami Portugalczycy złamali jego postanowienia jeszcze w XVII wieku, decydując się na ekspansję w głąb amerykańskiego interioru[1]. W roku 2007 traktat został wpisany na listę UNESCO Pamięć Świata[13]. Przypisy
Linki zewnętrzne
Information related to Traktat z Tordesillas |
||||||||||||||
