Władysław Ludwik Beksiński urodził się 16 czerwca 1850 w Sanoku[2][3][4]. Był synem Mateusza (1814-1886), powstańca listopadowego, założyciel Zakładów Kotlarskich, które dały początek późniejszej fabryce wagonów i autobusów Autosan) i Karoliny z domu Machalskiej (1830-1891)[2]. Miał siostrę Izabelę Marię (1848-1856[5][6]). Był spowinowacony z Walentym i Kazimierzem Lipińskimi oraz Henrykiem Kopią[7].
Ukończył gimnazjum realne w Tarnowie[8][9]. Został absolwentem architektury na Politechnice Lwowskiej. Po studiach pracował jako inżynier miejski w Nadwórnej. W 1886, po śmierci ojca, przeprowadził się ponownie do Sanoka, zamieszkał w domu pod ówczesnym adresem ulicy Lwowskiej 225b nad Potokiem Płowieckim[10] (obecnie ulica Jagiellońska). 30 października 1890 został mianowany na stanowisko inżyniera miejskiego w Sanoku z charakterem prowizorycznym[11]. Od tego czasu piastował tę posadę w magistracie Sanoka[12]. 29 października 1891 otrzymał tzw. stabilizację i został mianowany stałym urzędnikiem miejskim[13]. Jednocześnie do 16 września 1897 pełnił funkcję komisarza ogniowego w Sanoku[14]. Od około 1902 był znawcą dla oceniania realności z większych przedsiębiorstw przemysłowych dla całego okręgu C. K. Sądzie Obwodowego w Sanoku (błędnie wskazywany jako Józef Beksiński)[15]. W 1890 roku wszedł w skład Komisji Wodociągowej w Sanoku, zmierzającej do opracowania projektu wodociągów w mieście. W 1904 roku sporządził „Memoriał do Rady Gminnej Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka w sprawie mających się urządzić wodociągów”, który powstał w wyniku jego badań lokalizacji ujęć wody. Pełnił funkcje zastępcy dyrektora kasjera, od stycznia 1900 był członkiem zarządu[16], od lipca 1904 członkiem dyrekcji Powiatowego Towarzystwa Zaliczkowego w Sanoku[17][18] (drugim dyrektorem w 1905[19]). Zasiadł w radzie nadzorczej Towarzystwa Kasy Zaliczkowej w Sanoku[20]. 15 marca 1904 został wybrany na okres trzech lat cenzorem Kasy Oszczędności w Sanoku[21]. W listopadzie 1910 został przewodniczącym komisji egzaminacyjnej dla czeladników rękodzielniczych[22]. Został II zastępcą prezesa zarządu założonego 24 kwietnia 1904 sanockiego oddziału Towarzystwa Ligi Pomocy Przemysłowej[23]. Od grudnia 1920 był członkiem dyrekcji stowarzyszenia Towarzystwo Spółdzielcze przy Powiatowym Towarzystwie Zaliczkowym w Sanoku[24]. Do sierpnia 1925 zasiadał w dyrekcji Kasy Zaliczkowej w Sanoku[25]. Na przełomie 1890/1891 przystąpił do Krakowskiego Towarzystwa Technicznego[26]. Od 1878 był członkiem zwyczajnym Polskiego Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie[27][28][29][30]. W 1912 uczestniczył w VI Zjeździe Techników Polskich w Krakowie[31]. W 1921 został powołany na liście znawców z zawodu budownictwa i inżynierii dla oszacowania przedmiotów i gruntów, mogących ulec wywłaszczeniu dla kolei żelaznej oraz do wyznaczenia wynagrodzeń za wywłaszczenie praw wodnych[32].
Był członkiem wspierającym[33][34][35][36] i członkiem zwyczajnym - założycielem Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego; przystąpił w 1913[37][38]. Został członkiem założycielem[39] i zasiadał we władzach sanockiego gniazdaPolskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, działającego w gmachu przy ulicy Mickiewicza[40][41], był we władzach wydziału i komisji budowlanej[42][43], otrzymał tytuł członka honorowego[44][45]. Jego nazwisko zostało umieszczone w drzewcu sztandaru TG Sokół w Sanoku, na jednym z 125 gwoździ upamiętniających członków gniazda[46]. 20 stycznia 1897 został wybrany członkiem wydziały Kółka Dramatyczno-Muzycznego w Sanoku[47]. Był członkiem wydziału Towarzystwa „Korpusy Wakacyjne” w Sanoku[48]. Był także jednym z najaktywniejszych członków Towarzystwa Upiększania Miasta Sanoka (1904-1914)[49][50][51] (w 1910, 1912 wybierany wydziałowym[52][53][54]). Był członkiem komitetu organizacyjnego Krajowy Zjazd Strażacki w Sanoku zorganizowany w lipcu 1904[55]. 27 października 1905 został wybrany członkiem komisji rewizyjnej Towarzystwa Pomocy Naukowej w Sanoku[56]. 4 listopada 1906 został wybrany skarbnikiem Rady Parafialnej przy Parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku[57].
Po 26 latach pracy na stanowisku inżyniera miejskiego w Sanoku na jego prośbę miejscowa Rada Miejskiej 28 grudnia 1916 przyjęła wniosek o przeniesienie go w stan spoczynku[58]. Po wieloletniej, niespełna 40-letniej pracy na stanowisku architekta miejskiego i kierownika Wydziału Budowlanego magistratu w Sanoku[59], z dniem 5 stycznia 1928 przeszedł na emeryturę. Tego samego dnia na posiedzeniu Rady Miejskiej w Sanoku przyznano mu tytuł Honorowego Obywatela Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka jako uczczenie całokształtu pracy zawodowej i społecznej[60].
Jego żoną przez przeszło 40 lat była Helena[3] (wzgl. Maria Helena[4][62]) z domu Zajchowska (pochodząca z Dynowa, działaczka Towarzystwa św. Wincentego à Paulo w Sanoku[63], zm. 21 czerwca 1940[64]). Ich dziećmi byli: Stanisław Mateusz (1887-1953), Zygmunt Jan (ur. 1888[65], zmarł na gruźlicę 12 listopada 1905 w wieku 18 lat)[66][67][68][a], Władysława Helena (zm. 1 grudnia 1897 trzy dni po urodzeniu[62][69][70]), Maria Władysława (1899-1947) i Karolina Zofia (ur. 1900). Był dziadkiem Zdzisława (1929-2005), i pradziadkiem Tomasza (1958-1999). Córka Władysława w 1922 wyszła za mąż za Franciszka Orawca. Młoda para otrzymała jako wiano część wybudowanej przez Władysława Beksińskiego w latach 90. XIX wieku[71]kamienicy przy ul. Jana III Sobieskiego[72] (drugą część budynku otrzymał syn Stanisław)[71], po czym zamieszkali w Poroninie (wiosną 1940 Franciszek został zamordowany w Katyniu; był stryjem Bronisławy Orawiec-Löffler, która 10 kwietnia 2010 roku zginęła w katastrofie lotniczej w Smoleńsku[73]). Władysława Orawiec po powstaniu warszawskim została wywieziona do III Rzeszy, a po powrocie wskutek ciężkiej choroby zmarła[74] (osieroconego syna Władysławy, Jerzego, adoptowała siostra Franciszka, Aniela Gut-Stapińska[75]; Jerzy Orawiec (1935-1990) później został reżyserem filmów dokumentalnych[76][77]). Druga córka została żoną S. Wahla (dyrektor rafinerii ropy naftowej we Wróbliku Szlacheckim). Syn Władysława, Stanisław, inżynier geometra, także uzyskał wykształcenie na Politechnice Lwowskiej, i podobnie jak jego ojciec pracował w Wydziale Budowlanym sanockiego Urzędu Miejskiego.
1 października 2011 otwarto w Sanoku ścieżkę spacerową pod nazwą „Śladami Rodu Beksińskich”, wytyczoną i przebiegającą przez miejsca w mieście związane z rodziną Beksińskich. Na jej trasie umieszczono jedenaście tablic informujących o dokonaniach przedstawicieli rodziny. Tablice wykonano w formie sztalug malarskich z uwagi na działalność Zdzisława Beksińskiego i artystyczne profesje innych członków rodziny[78][79].
Dokonania
Władysław Beksiński nadzorował i budował oraz był autorem wielu projektów budowy i planów przebudowy budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej, zrealizowanych w Sanoku, które do dziś są ozdobą miasta[80].
Plan zabudowy przestrzennej miasta w 1894 (do przyjęcia uchwały przyczynił się Kazimierz Lipiński, wykonując kopię projektu na potrzeby dyskusji nad projektem w Radzie Miasta)[84],
Dokumentacja techniczna z projektem cmentarza komunalnego i kaplicy pogrzebowej w Sanoku (obecnie Cmentarz Centralny przy ul. Rymanowskiej)[85][86]. Dodatkowo projekt został wydany drukiem jako ogólne zasady zakładania i urządzania nowych cmentarzy[87] i opublikowany w „Czasopiśmie Technicznym” (1896)[88] – miał służyć za wzór do naśladowania przy tworzeniu cmentarzy w Galicji[89]. Kaplica jest w stylu neogotyckim, na planie prostokąta z dwoma ściętymi narożnikami[90].
Projekt przebudowy starego ratusza z XVIII w., opracowanie jednolitej fasady z przejętym przez miasto budynkami przy rynku i stworzenie nowego ratusza o jednolitym charakterze (1892)[91][92] (obecnie ratusz znajduje się pod adresem Rynek 16).
Kamienice przy ul. Jana III Sobieskiego 8 i 10, pierwotnie pod numerami 4 i 6 (właścicielem części zostały dzieci Władysława, odpowiednio Stanisław – nr 4 i Władysława – nr 6[93][71]. Elewację ozdabiają dekoracyjne fryzy z płytek ceramicznych z ornamentem floralnym. W szczycie fasady frontowej znajduje się zniszczony herb Polski. W elewacji północnej umieszczona jest tablica z napisem „Pod Białym Orłem”[94]. W latach 70. XX wieku został przeprowadzony generalny remont gmachu, dobudowano drugie piętro[95].
Projekt willi rodziny Zaleskich (1894), położona przy placu św. Jana w Sanoku. Została wybudowana latach 1896-1910. Jej właściciel, ceniony sanocki lekarz, dr Karol Zaleski miał zamiar, aby rodowa siedziba nawiązywała architektonicznie do pałaców weneckich[96]. Zwana także „Sokole Gniazdo” z uwagi na umiejscowienie tuż nad 40-metrową skarpą. Drugim projektantem był Wilhelm Szomek.
Budynek przy ówczesnej ul. Andrzeja Potockiego, później pod adresem ul. Podgórze 8, istniejący do 1996[97].
Współbudowniczy pomnika Tadeusza Kościuszki na Placu św. Jana w Sanoku. Przed był w składzie komisji opiniującej powstanie pomnika[99], później wykonanego przez rzeźbiarza Juliana Markowskiego ze Lwowa, odsłoniętego w 1902, zburzonego w kwietniu 1941 przez nazistowskich okupantów (obecny, inny pomnik Kościuszki od września 1962 znajduje się przy ul. Kościuszki).
Projekt grobowca rodzinnego Beksińskich na cmentarzu przy ulicy Rymanowskiej[104]. Zostali w nim pochowani Władysław i Helena, córka Karolina[105]. Pierwotny wygląd grobowca został zmieniony. Obecnie, nagrobek, poza lakoniczną inskrypcją zawierającą nazwisko rodziny, nie posiada informacji dotyczących jej członków i danych dotyczących dat narodzin i śmierci.
Uwagi
↑W informacjach prasowych „Gazeta Sanocka” z 19 listopada 1905 pierwotnie podała, że zmarły syn miał na imię Stanisław, a w wydaniu z 26 listopada 1905 wskazała po pogrzebie, iż był to Zygmunt. Historyk Andrzej Romaniak podał, iż syn Zygmunt Jan żył w latach 1888-1929. Zob. Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom I. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2009, s. 8, 490. ISBN 978-83-60380-26-0.
Przypisy
↑Edward Zając, Sanockie biografie, Sanok 2009, s. 112-118.
↑ abKsięga chrztów 1836–1857. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 239 (poz. 76).
↑Alojzy Zielecki, Rozwój przestrzenny miasta. W epoce autonomii galicyjskiej w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 374.
Edward Zając: Sanockie biografie. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2009, s. 114-116. ISBN 978-83-61043-09-6.
.jpg)
