Województwo poznańskie (II Rzeczpospolita)

województwo poznańskie
	1919–1939
	Herb
Państwo	Polska
Data powstania	12 sierpnia 1919
Siedziba wojewody i sejmiku	Poznań
Wojewoda	Ludwik Bociański
Powierzchnia	(1931) 26 564 km²; (1939) 28 089 km²
Populacja (1931); • liczba ludności	; 2 106 500
• gęstość	79,3 os./km²
Tablice rejestracyjne	PZ
	Adres Urzędu Wojewódzkiego:ul. Gołębia 1; Poznań
Podział administracyjny
Liczba powiatów miejskich	2
Liczba powiatów ziemskich	27
Liczba gmin miejskich	100
Liczba gmin wiejskich	237
	Położenie na mapie II Rzeczypospolitej;

Województwo poznańskie w szczegółowych danych statystycznych spisu powszechnego z 30 września 1921 i spisu powszechnego z 9 grudnia 1931

Województwo poznańskie – województwo II Rzeczypospolitej istniejące w latach 1919–1939 ze stolicą w Poznaniu.

Główne miasta: Poznań, Bydgoszcz (do 1938), Kalisz (od 1938), Gniezno, Inowrocław, Jarocin, Krotoszyn, Leszno, Międzychód, Ostrów Wielkopolski, Rawicz oraz Śrem.

Jedno z dwóch województw (obok województwa pomorskiego), w których istniał samorząd stopnia wojewódzkiego. Działał on na podstawie pozostawionych przepisów pruskich. Organami tego samorządu były: sejmik wojewódzki (Sejmik Krajowy Poznański), wydział wojewódzki oraz starosta krajowy.

Podział administracyjny

Powierzchnia powiatów według stanu na 1939 r., w przypadku wcześniejszego zniesienia lub zmiany przynależności wojewódzkiej powiatu na ostatni rok istnienia w ramach danego województwa. Liczba ludności na podstawie spisu powszechnego z 1931 r., w przypadku powiatów zniesionych lub przeniesionych przed tą datą, dane ze spisu powszechnego z 1921 r.

Powiat	Powierzchnia (km²)	Liczba mieszkańców	Siedziba (liczba mieszkańców)
bydgoski (do 1938)^[a]	1334	58 100	Bydgoszcz (117 528)
Bydgoszcz (do 1938)^[a]	75	117 528	Bydgoszcz (117 528)
chodzieski	893	44 500	Chodzież (7511)
czarnkowski	919	43 300	Czarnków (4737)
Gniezno (od 1925)^[b]	18	29 924	Gniezno (29 924)
gnieźnieński^[b]^[c]	1126	57 300	Gniezno (29 924)
gostyński	701	55 900	Gostyń (6815)
grodziski (do 1932)^[d]	430	35 672	Grodzisk (5604)
Inowrocław (od 1925 do 1938)^[b]^[a]	37	30 862	Inowrocław (30 862)
inowrocławski (do 1938)^[b]^[a]	1267	67 500	Inowrocław (30 862)
jarociński^[e]	1124	87 500	Jarocin (8688)
kaliski (od 1938)^[f]	1478	196 700	Kalisz (55 125)
kępiński^[g]	1179	86 800	Kępno (7182)
kolski (od 1938)^[f]	1097	109 800	Koło (13 771)
koniński (od 1938)^[f]	2152	188 000	Konin (10 390)
kościański^[h]	1057	78 900	Kościan (10 275)
koźmiński (do 1932)^[i]	453	34 496	Koźmin (4999)
krotoszyński^[i]	915	75 500	Krotoszyn (12 969)
leszczyński	827	61 200	Leszno (19 258)
międzychodzki	755	31 000	Międzychód (5126)
mogileński^[j]^[a]	1059	70 300	Mogilno (5200)
nowotomyski^[d]	1276	87 300	Nowy Tomyśl (2550)
obornicki	966	50 400	Oborniki (5244)
odolanowski (do 1932)^[k]	629	43 217	Odolanów (2437)
ostrowski^[k]	1194	104 100	Ostrów Wielkopolski (19 555)
ostrzeszowski (do 1932)^[g]	572	40 082	Ostrzeszów (5413)
pleszewski (do 1932)^[e]	483	38 234	Pleszew (7638)
Poznań^[l]	77	246 698	Poznań (246 698)
poznański (od 1925)^[m]	1227	91 200	Poznań (246 698)
poznański wschodni (do 1924)^[m]	664	51 530	Poznań (169 793)
poznański zachodni (do 1924)^[m]	638	45 337	Poznań (169 793)
rawicki	523	49 900	Rawicz (10 827)
strzelneński (lub strzeliński) (do 1932)^[j]	615	39 913	Strzelno (4927)
szamotulski	1076	67 700	Szamotuły (8307)
szubiński (do 1938)^[a]	917	47 800	Szubin (3271)
śmigielski (do 1932)^[h]	554	37 955	Śmigiel (3754)
średzki	800	49 900	Środa (8087)
śremski	921	57 300	Śrem (7652)
turecki (od 1938)^[f]	1591	130 500	Turek (9421)
wągrowiecki	1037	54 300	Wągrowiec (7555)
witkowski (do 1927)^[c]	588	30 248	Witkowo (1605)
wolsztyński	754	47 900	Wolsztyn (4580)
wrzesiński^[c]	608	43 700	Września (8148)
wyrzyski (do 1938)^[a]	1163	66 900	Wyrzysk (1642)
żniński	739	41 500	Żnin (5090)

Ludność

Ludność województwa w 1921 roku wynosiła 1 967 865 osób^[3].

Podział ludności ze względu na narodowość^[3]:

Polacy - 83,2%; 1 636 316
Niemcy - 16,7%; 327 846

Podział ludności ze względu na wyznanie^[3]:

rzymskokatolickie - 82,9%; 1 632 087
ewangelickie - 16,3%; 321 564
mojżeszowe - 0,5%; 10 397

Struktura demograficzna (1931)^[2]

Liczba ludności (dane z 9 grudnia 1931):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	2 106 500	100	1 100 788	52,26	1 005 712	47,74
Miasto	838 405	39,80	442 735	21,02	395 670	18,78
Wieś	1 268 095	60,20	658 053	31,24	610 042	28,96

Wojewodowie poznańscy w II Rzeczypospolitej

Witold Celichowski 16 października 1919 – 2 stycznia 1923
Adolf Rafał Bniński 10 stycznia 1923 – 9 maja 1928
Piotr Dunin Borkowski 9 maja 1928 – 11 października 1929
Roger Adam Raczyński 11 października 1929 – 31 lipca 1934
Stanisław Kaucki 1 sierpnia 1934 – 15 stycznia 1935 (p.o.)
Artur Maruszewski 16 stycznia 1935 – 23 czerwca 1935
Mikołaj Kwaśniewski 26 czerwca 1935 – 13 września 1935
Tadeusz Walicki 19 września 1935 – 29 października 1935 (p.o.)
Artur Maruszewski 29 października 1935 – 19 maja 1939
Ludwik Bociański od 19 maja 1939 do 12 września 1939

Wicewojewodowie

Zygmunt Gronziewicz (1929-)^[4]
Wawrzyniec Typrowicz (XI 1929 – III 1931)

Uwagi

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g 1 kwietnia 1938 roku z woj. poznańskiego wyłączono powiaty wyrzyski, szubiński, bydgoski i inowrocławski, powiaty miejskie Bydgoszcz i Inowrocław oraz części powiatu mogileńskiego (miasto Kruszwica i gminy Kruszwica i Chełmce, które przyłączono do powiatu inowrocławskiego – Dz.U. z 1938 r. nr 19, poz. 154) i włączono je do woj. pomorskiego (Dz.U. z 1937 r. nr 46, poz. 350).
↑ ^a ^b ^c ^d 1 lipca 1925 r. utworzono powiaty miejskie w Gnieźnie i Inowrocławiu (Dz.U. z 1925 r. nr 59, poz. 416, Dz.U. z 1925 r. nr 59, poz. 417).
↑ ^a ^b ^c 1 kwietnia 1927 r. zniesiono powiat witkowski, a jego terytorium włączono do powiatu gnieźnieńskiego i wrzesińskiego (Dz.U. z 1927 r. nr 17, poz. 130).
↑ ^a ^b 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat grodziski, a jego terytorium włączono do powiatu nowotomyskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).
↑ ^a ^b 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat pleszewski, a jego terytorium włączono do powiatu jarocińskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).
↑ ^a ^b ^c ^d 1 kwietnia 1938 roku do woj. poznańskiego przeniesiono powiaty kaliski, kolski, koniński i turecki z woj. łódzkiego (Dz.U. z 1937 r. nr 46, poz. 350).
↑ ^a ^b 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat ostrzeszowski, a jego terytorium włączono do powiatu kępińskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).
↑ ^a ^b 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat śmigielski, a jego terytorium włączono do powiatu kościańskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).
↑ ^a ^b 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat koźmiński, a jego terytorium włączono do powiatu krotoszyńskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).
↑ ^a ^b 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat strzelneński, a jego terytorium włączono do powiatu mogileńskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).
↑ ^a ^b 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat odolanowski, a jego terytorium włączono do powiatu ostrowskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).
↑ 29 stycznia 1925 r. zniesiono starostwo grodzkie w Poznaniu przekazując jego uprawnienia prezydentowi miasta (Dz.U. z 1925 r. nr 8, poz. 61).
↑ ^a ^b ^c 1 stycznia 1925 r. zniesiono powiaty poznański wschodni i poznański zachodni i utworzono z ich terytorium powiat poznański (Dz.U. z 1924 r. nr 117, poz. 1044).

Przypisy

↑ Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku. Warszawa: Polska Akademia Nauk – Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, 2005, s. 32, seria: Monografie. ISBN 83-87954-66-7. ISSN 1643-2312.
↑ ^a ^b Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9.XII 1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 1 .
↑ ^a ^b ^c Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom X - Województwo Poznańskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924
↑ Ruch służbowy. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 7, s. 92, 7 kwietnia 1929.

[:35-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g 1 kwietnia 1938 roku z woj. poznańskiego wyłączono powiaty wyrzyski, szubiński, bydgoski i inowrocławski, powiaty miejskie Bydgoszcz i Inowrocław oraz części powiatu mogileńskiego (miasto Kruszwica i gminy Kruszwica i Chełmce, które przyłączono do powiatu inowrocławskiego – Dz.U. z 1938 r. nr 19, poz. 154) i włączono je do woj. pomorskiego (Dz.U. z 1937 r. nr 46, poz. 350).

[:36-4] 1 lipca 1925 r. utworzono powiaty miejskie w Gnieźnie i Inowrocławiu (Dz.U. z 1925 r. nr 59, poz. 416, Dz.U. z 1925 r. nr 59, poz. 417).

[:37-5] 1 kwietnia 1927 r. zniesiono powiat witkowski, a jego terytorium włączono do powiatu gnieźnieńskiego i wrzesińskiego (Dz.U. z 1927 r. nr 17, poz. 130).

[:38-6] 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat grodziski, a jego terytorium włączono do powiatu nowotomyskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).

[:39-7] 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat pleszewski, a jego terytorium włączono do powiatu jarocińskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).

[:40-8] 1 kwietnia 1938 roku do woj. poznańskiego przeniesiono powiaty kaliski, kolski, koniński i turecki z woj. łódzkiego (Dz.U. z 1937 r. nr 46, poz. 350).

[:41-9] 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat ostrzeszowski, a jego terytorium włączono do powiatu kępińskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).

[:42-10] 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat śmigielski, a jego terytorium włączono do powiatu kościańskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).

[:43-11] 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat koźmiński, a jego terytorium włączono do powiatu krotoszyńskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).

[:44-12] 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat strzelneński, a jego terytorium włączono do powiatu mogileńskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).

[:45-13] 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat odolanowski, a jego terytorium włączono do powiatu ostrowskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).

[14] 29 stycznia 1925 r. zniesiono starostwo grodzkie w Poznaniu przekazując jego uprawnienia prezydentowi miasta (Dz.U. z 1925 r. nr 8, poz. 61).

[:46-15] 1 stycznia 1925 r. zniesiono powiaty poznański wschodni i poznański zachodni i utworzono z ich terytorium powiat poznański (Dz.U. z 1924 r. nr 117, poz. 1044).

[1] Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku. Warszawa: Polska Akademia Nauk – Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, 2005, s. 32, seria: Monografie. ISBN 83-87954-66-7. ISSN 1643-2312.

[spis1931-2] Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9.XII 1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 1 .

[skorowidzpoznański-16] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom X - Województwo Poznańskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924

[17] Ruch służbowy. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 7, s. 92, 7 kwietnia 1929.

[18] województwo autonomiczne

[1]

[2]

[a]

[b]

[c]

[d]

[e]

[f]

[g]

[h]

[i]

[j]

[k]

[l]

[m]

[3]

[4]

[A]