Baglan, Castell-nedd Port Talbot

Baglan

Math	pentref, cymuned
Enwyd ar ôl	Baglan
Poblogaeth	6,819, 6,751
Daearyddiaeth
Sir	Castell-nedd Port Talbot
Gwlad	Cymru
Arwynebedd	901.86 ha
Cyfesurynnau	51.6166°N 3.8115°W
Cod SYG	W04001020
Cod OS	SS746924
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	David Rees (Llafur)
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Pentref mawr a chymuned ym mwrdeistref sirol Castell-nedd Port Talbot, Cymru, yw Baglan.^[1][2] Mae'n hen bentref a phlwyf cynt sydd nawr yn rhan o dref Porth Afan ar ochr ddwyreiniol Bae Abertawe. Mae gan ardal cymuned Baglan 6,488 o drigolion, 10% ohonynt yn siarad Cymraeg (Cyfrifiad 2001).

Enwyd y pentref ar ôl Sant Baglan. Bu Sant Baglan yn cael ei ddysgu ym mynachlog Llanilltud Fawr gan Illtud, fel Dewi Sant a llawer o seintiau eraill. Fel nhw aeth allan i sefydlu mynachdai eraill. Mae ei enw ar bentrefi Baglan a Llanfaglan.

Mae Baglan ar lethrau Mynydd Baglan. Rhwng Baglan a'r môr mae ardal Bae Baglan, ardal dywydog sydd wedi bod yn gartref i ddywidiant ers yr Ail Ryfel Byd. Roedd gweithfeydd cemegol BP Baglan Bay yn amlwg i bawb am ddegawdau ond nawr maen nhw wedi cael eu disodli gan ddiwydiannau amgen modern fel rhan o ddatblygiad Parc Ynni Baglan.

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan David Rees (Llafur)^[3].

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:^[4][5][6][7]

• Ieuan Gethin ab Ieuan ap Lleision (bl. 1437–cyn 1490), bardd ac uchelwr
• Thomas E. Williams, canwr ac arweinydd corawl