Mechelen (Me-che-lenⓘ) (Frans: Malines)[1] is een centrumstad en gemeente in de Belgische provincieAntwerpen. De stad ligt in het zuiden van die provincie, centraal tussen de steden Antwerpen en Brussel, aan de rivier de Dijle. Mechelen telt 89.313 inwoners (1 januari 2024). Het is naar aantal inwoners de zesde stad van Vlaanderen en de op een na grootste stad van de provincie, na Antwerpen. Het is tevens de op één na grootste stad aan de Dijle, na Leuven.
Bij de verdeling van het rijk van Lotharius I tussen Karel de Kale, koning der Franken, en Lodewijk de Duitser op 8 augustus 870 wordt Mechelen als Maalinas apart vermeld in het deel dat Karel toekomt.
Daarna wordt Maalinas (Mechelen) vermeld in een giftbrief van Karel de Eenvoudige. In deze giftbrief uit 915 draagt hij de abdij van Hastière en die van Maslinas over aan Stephanus, de bisschop van Tongeren (en dus Luik). Een diploma uit 980/981 bevestigt Maslines, alsook Hoei, Fosses, Lobbes en Tongeren, als bezit van de bisschop van Luik en verder nog wordt Maclines vermeld in een oorkonde uit 1008, waarin Hendrik IIwildbaan (= jachtrechten) verleent in het Waverwoud.
Later veranderde Maclines in Machele (12e eeuw), Mechgelme (14e eeuw) en uiteindelijk Mechelen (15e eeuw). De naam van de stad zou afgeleid zijn van het woord mahal, dat naar een vergader- of gerechtsplaats verwijst.
Mechelen is een van de oudste steden in de provincie Antwerpen. Antwerpen verloor het recht op de eerste verkoop van wol, haver en zout aan Mechelen in 1303, toen Jan II, hertog van Brabant, het stadsrechten verleende.
Tot 1795 was Mechelen ooit het centrum van een kleine onafhankelijke heerlijkheid, bekend als de Heerlijkheid Mechelen. De heerlijkheid had dezelfde status als andere prominente regio's in het gebied, zoals Holland, Zeeland, Vlaanderen en Brabant. Tijdens de 15e en 16e eeuw diende Mechelen kort als administratieve hoofdstad van Nederland en werd de stad vanuit Mechelen geregeerd (opgericht door Margaretha van Oostenrijk).[2] Deze periode heeft aanzienlijk bijgedragen aan de uitgebreide kunstcollectie en opmerkelijke gebouwen van de stad. Als gevolg daarvan herbergt Mechelen het op een na grootste aantal beschermde gebouwen in Vlaanderen, waaronder vier UNESCO-vermelde monumenten.
Walem ligt ten noorden van de stad, aan de Nete. Heffen, Leest en Hombeek liggen ten westen, aan de overkant van de Zenne. Muizen ligt ten zuidoosten, iets verder stroomopwaarts langs de Dijle. De stad kent daarnaast nog verschillende gehuchten en wijken. Het gehucht ten noordwesten van de stad waar de Zenne en het kanaal Leuven-Mechelen samenvloeien met de Dijle heet het Zennegat. De stad zelf is administratief ingedeeld in de wijken Centrum, Mechelen-Noord, Mechelen-Zuid, Battel (ten westen van de Dijle), Arsenaal en Nekkerspoel in het oosten.
De stad Mechelen telt ongeveer 72.000 inwoners, de deelgemeenten tellen samen ongeveer 11.000 inwoners. Van de deelgemeenten is Muizen de grootste met ongeveer 5000 inwoners.
Burgemeester Bart Somers leidde toen een coalitie bestaande uit Open Vld-Groen-m+, N-VA en CD&V. Samen vormden ze de meerderheid met 32 op 43 zetels. Vóór 2013 telde de gemeenteraad nog maar 41 zetels.
De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*)1976: KPB (1,44%) / 1982: LEF (0,53%), NOLS (0,61%), PKS (0,26%), RAD (0,42%), VOP (0,22%) 1982: SAP-KP (0,66%) / 1994: W.O.W. (3,57%), ROSSEM (1,29%), RGB (0,38%), SOEP (0,98%) / 2000:W.O.W. (0,86%), M.B. (0,68%) / 2006: Vanonderuit! (1,44%), LSP (0,33%) / 2012: Bewoners Partij (0,62%) / 2018:Be.One (3,0%), VolksLiga (0,4%) / 2024: VolksLiga-2xRICHTING (1,7%), Fix de Vesten (1,1%), VISTA (1,0%)
Centrum voor Oude Kunst 't Vliegend Peert met het museum Het Zotte Kunstkabinet, een onderzoeksinstituut voor de studie van de schilderkunst van de Zuidelijke Nederlanden tussen 1500 en 1650, gevestigd in het pand 't Vliegend Peert, met nadruk op satirisch-moraliserende thematiek. Niet alleen bekende meesters als Jeroen Bosch en Pieter Bruegel maar ook minder bekende schilders als Jan en Frans Verbeeck, Jan Mandyn en Jan Massijs behoren tot de kern van het onderzoeksgebied
Houtig erfgoed
De Kruidtuin met enkele oude en monumentale bomen.
Vernieuwing/doortrekking Bruul van de Grote Markt tot het Centraal Station
Oude Carrefour-site: hier komt de nieuwe stadswijk 'Dijlepoort' met verschillende woontorens, ruimte voor groothandel en een groen openbaar binnengebied op wandelafstand van het centrum
Zuidpoort: nieuwbouw en renovatie woningen stationsomgeving
Keerdok: op termijn verhuizen de huidige baanwinkels naar een andere lus aan de rand (Malinas) en wordt dit gebied ontwikkeld tot woongebied aan het water
Het Vrijbroekpark: een provinciaal park, een groene long van 50 ha aan de rand van de stad
Mechels Broek: 100 ha natte graslanden met uitgestippelde wandelingen van 2 tot 7 km, dat zich in Muizen en Bonheiden bevindt, langs de rechteroever van de Dijle
Barebeekvallei: 90 ha drassige weilanden met groene wandeling van 4,6 km, dat zich in Muizen bevindt
Het Tivolpark langs de Antwerpsesteenweg, thuisbasis van het jaarlijkse Ottertrotterfestival, met het Tivolikasteel en het kunstwerk "Klokken in de wind" ter nagedachtenis van Louis Neefs
Cultuur
Voorpagina Gazet Van Mechelen, 22 februari 1944De Grote MarktDe IJzerenleen (= ijzeren leuningen), een centrale winkelstraatDe Hoogbrug over de Dijle
Bijnaam
De Mechelaars worden ook de Maneblussers genoemd. Deze naam hebben ze volgens de legende te danken aan een gebeurtenis uit de 17e eeuw. Op een bepaalde nacht was het volle maan met een lage bewolking en dacht een late caféganger met een glaasje te veel op dat de Sint-Romboutstoren in brand stond. Heel de stad werd opgetrommeld en mensen stonden in lange rijen emmers met water door te geven om hun toren te blussen. Sindsdien hebben de Mechelaars de spotnaam de maneblussers gekregen omdat ze de maan hadden proberen te blussen.
Taal
In Mechelen wordt een dialect gesproken dat Mechels heet. Het is een Brabants dialect. Meer bepaald hoort het Mechels bij het Klein-Brabants, een groep dialecten gesproken langs de grens tussen de provincies Antwerpen en Vlaams-Brabant.
Mechelen is bekend om zijn beiaard en zijn beiaardschool, die heel wat buitenlandse cursisten aantrekt: dat was het levenswerk van beiaardier Jef Denyn
Toerisme: stadswandelingen, rondleidingen en rondvaarten op de Binnendijle
Het hele jaar door op zaterdag en maandag om 11.30 uur en zondag om 15.00 uur
Zomerconcerten van juni tot half september: elke maandag om 20.30 uur
Televisie
De stad is het decor voor de Vlaamse dramareeks Dubbelleven, die in november 2010 voor het eerst op televisie kwam
De Dijlestad werd in 2012 nogmaals onveilig gemaakt als decor voor een Vlaamse komische reeks, getiteld Loslopend wild & gevogelte
K3 bracht datzelfde jaar hun film Bengeltjes uit, waarin Mechelen de thuisstad is voor Karen, Kristel en Josje
De verhaallijn van de Vlaamse soapserieFamilie speelt zich vooral af in en rond de stad Mechelen, waar de familie Van Den Bossche sinds jaar en dag haar familiebedrijf runt
Streekproducten
Bier (allemaal van Het Anker)
Anker Pils: het voormalige pilsbier Blusser dat sinds 1998 verkrijgbaar is
Mechelen kent een relatief grote gemeenschap (± 2000 gelovigen) van nestoriaanse christenen, die zich omstreeks 1980 hebben gevestigd in de stad nadat ze gevlucht waren uit Zuid-Oost-Turkije. Er zijn drie grote stromingen te onderscheiden, met name de Assyrische Kerk van het Oosten, de Chaldeeuws-Katholieke Kerk en de Syrisch-Orthodoxe Kerk van Antiochië.[17]
Het busnetwerk wordt geëxploiteerd door "De Lijn". Er zijn acht stadslijnen en verschillende streeklijnen. De hoofdzetel van "De Lijn" bevindt zich ook in Mechelen.
Spoorwegen
In 1835 werden de eerste spoorlijnen in België aangelegd, met Mechelen als centraal punt: de lijnen naar Brussel, Antwerpen en Dendermonde. De eerste trein op Belgisch grondgebied (de Olifant) reed datzelfde jaar nog op het traject Mechelen-Brussel. De stad bleef daarna nog tientallen jaren het middelpunt van het Belgisch spoorwegverkeer.
Ook voor de buurtspoorwegen was Mechelen een belangrijk knooppunt. Buurtspoorlijnen werden geëlektrificeerd en er was een stadstramnet van drie lijnen, geëxploiteerd door de buurtspoorwegen. Er waren trams naar Heist-op-den-Berg, Boom (Antwerpen), Keerbergen (Haacht, Aarschot en Brussel).
Het oudste spoorweggebouw van België, dat op het terrein van de werkplaats van de NMBS achter het station stond, werd op 3 en 4 september 2013 34 meter van het spoor af verplaatst om ruimte te maken voor een weg die tussen het spoor en de werf van de NMBS moet komen. Dit omdat dit gebouw zeer bijzondere kenmerken heeft, zelfs een gedeelte van de voegen zijn beschermd. Er zijn plannen om dit gebouw over te dragen aan de stad, die het gebouw als een publieke ruimte wil benutten.
Wegennet
Langs het westen van Mechelen passeert de A1/E19 Brussel-Antwerpen. In een halve boog rond het noorden van de stad loopt de R6, de grote ring van Mechelen. Rond het stadscentrum loopt de kleine ring R12, waarvan een grondige omvorming (onder de naam De Nieuwe Vesten) mogelijk wordt na de opening van de nieuwe weg B101 Tangent in 2022. Vanuit Mechelen lopen onder andere in noordelijke en zuidelijke richting de N1 naar respectievelijk Antwerpen en Brussel, in noordwestelijke richting de N16 tot in Sint-Niklaas en in zuidoostelijke richting de N26 naar Leuven.
Van noord naar zuid loopt sinds eind 2021 fietssnelweg F1 (Antwerpen-Brussel) tussen beide stations parallel met de Tangent en de spoorweg. Als onderdeel hiervan zijn een aantal fietstunneltjes, en de fietsbrug Arsenaalpuzzel over de N26 Leuvensesteenweg geopend (die in bovenaanzicht de vorm van een puzzelstukje heeft). Andere belangrijke fietsassen zijn het jaagpad langs de Dijle richting Leuven (met de toeristische LF Kunststedenroute tussen onder andere Leuven en Antwerpen) en de fietssnelweg F8 (Mechelen-Leuven) langs het kanaal.
Waterwegen
Mechelen is ook per boot te bereiken via de Dijle: er is een kleine jachthaven in het centrum van de stad. Langs het water ligt het Dijlepad, een houten wandelpad vanaf brouwerij Lamot tot de Kruidtuin over het water in de binnenstad langs de soms eeuwenoude huizen met balkons aan het water.
De binnenstad van Mechelen bevindt zich binnen de oude vesten, waar nu de ringweg R12 loopt.
In 1995 was Mechelen de allereerste Belgische stad die een zone 30 installeerde in heel het stadscentrum. Sinds november 2019 is heel de binnenstad van Mechelen bovendien een fietszone, waar gemotoriseerd verkeer fietsers niet mogen inhalen.[21]
De binnenstad heeft ook een autoluw deel, dat begon met de Grote Markt en omgeving. Sinds 7 december 2011 is de zone uitgebreid met vier woonstraten en hun zijstraten (de Lange Schipstraat, Korte Schipstraat en Lekkernijstraatje; Zoutwerf, Hoogstraatje, ‘t Plein en Maalderijstraatje; Sint-Janstraat en Sint-Janskerkhof; Begijnenstraat en Drabstraat). Sinds 1 juli 2020 is de autoluwe zone verder uitgebreid met de IJzerenleen, haar zijstraten en een stuk van de Onze-Lieve-Vrouwestraat. Later, na de heraanleg van de Onze-Lieve-Vrouwestraat in 2021, wordt de volledige straat autoluw. Handhaving gebeurt door middel van ANPR-camera's.
De binnenstad heeft (doorgaans ondergrondse) centrumparkings op de Grote Markt, aan de kathedraal, op de Veemarkt, aan de Inno (Leermarkt/Bruul), aan Lamot, Hoogstraat, parking Bruul op de Speecqvest, Zwartzustersvest en aan Tinel. Er is een randparking op het Rode Kruisplein (waarnaast anno 2020 een nieuw parkeergebouw wordt gebouwd dat dit zal vervangen), aan Zandpoortvest en aan het Douaneplein en De Nekker.
De stad biedt een gratis Shopping Shuttle aan die elke zaterdag (wanneer de wekelijkse markt plaatsvindt) en op sommige zondagen de binnenstad verbindt met gratis randparkings. De route is enerzijds tussen De Nekker en de Grote Markt (sinds 2014) en anderzijds sinds 15 juni 2020 tussen Mechelen-Zuid en de Korenmarkt.
De zaterdagmarkt staat in de binnenstad (Grote Markt, Steenweg, Schoenmarkt, IJzerenleen, Hallestraat, Befferstraat, Veemarkt, Désiré Bouchérystraat en Botermarkt). De Kleinhandelsmarkt staat aan de Guido Gezellelaan, langs de Centjesmuur. De kleinhandelsmarkt vindt plaats elke maandag, woensdag en vrijdag op de Veemarkt. De curiosamarkt vindt plaats elke zondag vanaf de zondag na de Hanswijkprocessie tot de laatste zondag van september.[22]
Mechelen is een redelijk belangrijke stad in verband met onderwijs. Leerlingen uit Groot-Mechelen lopen dikwijls hun basisschool in de stad. Leerlingen die in de wijde omtrek rond de stad wonen volgen hier Secundair Onderwijs. De drie verschillende netten zijn hier vertegenwoordigd. Hieronder een lijst van de scholen en hun aanbod. Omdat dit aanbod dikwijls zeer divers is worden de voornaamste vakgebieden opgesomd.
Daarnaast heeft de stad ook een hogeschool, Thomas More Mechelen, waar ongeveer 5000 studenten van over heel Vlaanderen zijn ingeschreven. Het aantal Nederlandse studenten dat komt studeren in Mechelen stijgt elk jaar. De Artesis Hogeschool Antwerpen heeft voorlopig nog een campus in Mechelen. Deze zal op termijn verhuizen naar Antwerpen Noord. Hun vakgebieden zijn ook opgesomd.
Vroeger werd in Mechelen De Krijgstrompet gepubliceerd. Deze krant was het officiële blad van het reddingsleger. Het werd gedrukt door de uitgeverij Rankin.
Mechelen is ook aangeduid als collegehoofdbureau voor het Nederlands kiescollege en staat dus in voor coördinatie bij Europese verkiezingen en tot 2012 ook Senaatsverkiezingen. De stad fungeerde in de jaren 1970 (bij de voorlopige gewestvorming) ook even als zetel voor de tijdelijke Vlaamse Gewestraad, een nevenvoorloper van het Vlaams Parlement.
Sport
Mechelen herbergt twee van de oudste voetbalploegen van België: Racing Mechelen (stamnummer 24) en KV Mechelen (stamnummer 25), beide opgericht in 1904. KV Mechelen speelt anno 2020 in de hoogste afdeling (1A) en werd viermaal landskampioen en tweemaal bekerwinnaar. Tevens zijn ze de laatste Belgische voetbalclub die een Europees kampioenschap gewonnen heeft, met name de Europese Beker voor Bekerwinnaars in 1988. Racing Mechelen speelt anno 2020 in derde amateur B en werd eenmaal vice-kampioen alsook verliezend bekerfinalist. De andere voetbalclubs in Mechelen spelen in de provinciale reeksen: Sporting Mechelen, SK Rapid Leest, Leest United, KFC Muizen, SK Heffen, Zennester Hombeek en FC Walem.
Andere verenigingen in Mechelen zijn of waren onder meer:
↑R. D'AWANS. Le premier Consul à Malines. 2 Thermidoran XI - 21 juillet 1803. In: "Handelingen van de Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen". Deel 13 (1903). pp. 372.
↑Stadsarchief Mechelen. Cronyke van Mechelen (30 januari 1814) [V 831:5]. “hebben wij de fransche zien uyt Mechelen trecken den 30 januaris ’s avonds om 9 ueren naer dat zij lang genoeg hadden weg en weer getrocken en den 31 januari is ’s avonds om 5 ueren is er eenen van de Pruyssense trompetters de lovensche poort in gekomen den welcken op den merkt gestaen heeft tot dat er een detachement in kwam van de Pruyssense husaeren den welcken seffens aen ieder straet 2 man gestelt wiert en den oppersten zijn orders uyt gaf waer dat den Maire de Bors aen ieder koppel een fles wijn gaf en ontrent een uer op de merkt gestaen hadden waer naer zijn weder naer Lier getrokken zijn”.
↑VRT NWS, Mechelen uitgeroepen tot Fietsstad van 2022 (1 juni 2022). Gearchiveerd op 15 oktober 2023. “Fietsgemeente en Fietsstad 2022 is een initiatief van de Vlaamse Stichting Verkeerskunde in samenwerking met de Vlaamse overheid en de Fietsersbond.”
Zie geschiedenis van Mechelen voor een uitgebreide geschiedenis van de stad
,_Belgium_-_Google_Art_Project.jpg)
.jpg)
.JPG)
· 
· 
.svg){kind=small}
