Bing Crosby, właśc. Harry Lillis Crosby Jr. (ur. 3 maja1903 w Tacoma, Waszyngton, zm. 14 października1977 w Alcobendas w Madrycie[1]) – jeden z najpopularniejszych amerykańskich piosenkarzy i aktorów, uważany za główne źródło inspiracji dla gwiazd muzyki, takich jak: Frank Sinatra, Dean Martin, Perry Como[2], Elvis Presley, Dick Haymes, John Lennon[3], a z postaci bardziej współczesnych Michael Bublé. Jest rekordzistą w wielu kategoriach. Czterdzieści jeden singli piosenkarza notowanych było na pierwszym miejscu list przebojów, co stanowi niepobity rekord. Najbardziej znany z nich, utwór „White Christmas”, jest najlepiej sprzedającym się singlem w historii muzyki rozrywkowej. Piosenki w wykonaniu Crosby’ego były 14-krotnie nominowane do Oscara, a cztery z nich otrzymały to wyróżnienie. W 1948 roku amerykańskie ankiety ogłosiły go „najbardziej podziwianym żyjącym człowiekiem” (ang. „most admired man alive”), w których Crosby wyprzedził Jackiego Robinsona i papieża Piusa XII[4]. Piosenkarz ponadto jest najczęściej nagrywanym piosenkarzem w historii. Jego kariera zbiegła się z nowinkami technicznymi, takimi jak mikrofon, co pozwoliło mu rozwinąć spokojny, intymny styl śpiewania. Był pierwszym wykonawcą, który nagrywał na taśmę magnetofonową. Finansował także rozwój taśm wideo[5].
Życiorys
Młodość
Syn Catherine Crosby (1873–1964) z d. Harrigan, Irlandki z pochodzenia, i Harry’ego Crosby’ego Sr. (1871–1950), mającego angielskich przodków. Jego kariera rozpoczęła się w 1925 r.[6] i trwała aż do jego niespodziewanej śmierci (zmarł na atak serca grając w swoją ulubioną grę – golfa).
Fascynacja jazzem rozpoczęła się u niego, gdy jako młody chłopiec zobaczył koncert Ala Jolsona w 1917 r.[6] Wtedy postanowił zostać piosenkarzem. Podczas studiów na Gonzaga University ćwiczył grę na perkusji, dzięki czemu został zaangażowany do orkiestry Musicaladers pod dyrekcją Ala Rinkera, z którą w 1926 r. wystąpił w Metropolitan Theatre w Los Angeles. Został wtedy zauważony przez Paula Whitemana, dzięki czemu 6 grudnia 1926 r. zadebiutował w Tivoli w Chicago[6].
Kariera wokalna i aktorska
Bing oraz Al Rinker występowali razem już w 1925 roku wraz z orkiestrą Whitemana. Natomiast gdy w 1927 roku dołączył do nich pianista i autor tekstów Harry Barris, wspólnie założyli grupę muzyczną pod nazwą The Rhythm Boys. Crosby zdobył cenne doświadczenie podczas rocznej trasy koncertowej z Whitemanem, występując i nagrywając z Bixem Beiderbecke, Jackiem Teagardenem, Tommym Dorseyem, Jimmym Dorseyem, Eddie Langiem oraz Hoagym Carmichaelem. Nabierał doświadczenia jako wokalista oraz coraz bardziej postrzegano go jako solowego piosenkarza[10]. The Rhythm Boys rozpadł się kiedy Crosby postanowił rozpocząć samodzielną karierę i opuścił zespół.
W 1930 r. po raz pierwszy wystąpił w filmie Król jazzu (ang. King of Jazz), gdzie wykonał kilka piosenek. Później występował w wielu innych filmach, a za rolę w Idąc moją drogą (ang. Going My Way) z 1944 r. w reżyserii Leo McCareya, w 1945 r. otrzymał Oscara dla najlepszego aktora[6]. Do Nagrody Akademii Filmowej w tej kategorii nominowany był jeszcze dwa razy: w 1946 za rolę księdza Chucka O’Malleya w filmie Dzwony Najświętszej Marii Panny, a także w 1955 za rolę Franka Elgina w dramacie Dziewczyna z prowincji. Wraz z piosenkarzem i aktorem Bobem Hopeem wystąpił w siedmiu filmach z serii Droga do... (ang. Road to...). Filmy należące do tej serii to: Droga do Singapuru (1940), Droga do Zanzibaru (1941), Droga do Maroka (1942), Droga do Utopii (1946), Droga do Rio (1947), Droga do Bali (1952) oraz Droga do Hong Kongu (1962). Crosby i Hope bardzo często pojawiali się razem na różnego rodzaju okolicznościowych koncertach (na przykład 11 lutego 1968 roku podczas otwarcia nowej hali Madison Square Garden)[11]. Ich wspólne występy oraz filmy zapewniły im dużą popularność, dlatego też często byli określani jako duet, choć oficjalnie nigdy owego nie założyli (tak jak np. Dean Martin i Jerry Lewis).
Ankieta z 2000 roku wykazała, że ze sprzedaną liczbą biletów do kina (1 077 900 000), Crosby był trzecim najpopularniejszym aktorem wszech czasów, zaraz po Clarku Gable (1 168 300 000 sprzedanych biletów) i Johnie Wayne (1 114 000 000 sprzedanych biletów)[12].
Crosby zagrał w ponad siedemdziesięciu produkcjach filmowych oraz wydał ponad sto albumów muzycznych. Dokonał ponad 2000 nagrań komercyjnych, w tym „White Christmas”, najlepiej sprzedający się singiel wszech czasów (sprzedany w ponad 50 milionach egzemplarzy według Księgi rekordów Guinnessa[13]), a także tysięcy innych nagrań dla filmu, radia i telewizji. Crosby sprzedał na całym świecie ponad miliard płyt i albumów. W Stanach Zjednoczonych jego utwory były 41 razy umieszczane na pierwszym miejscu list przebojów, czyli o wiele więcej niż utwory The Beatles (24) czy Elvisa Presleya (18). Jego nagrania trafiły na listy 396 razy – więcej niż nagrania Franka Sinatry (209 razy) czy Elvisa Presleya (149 razy)[14]. Tylko niektóre gwiazdy muzyczne, takie jak The Beatles czy Michael Jackson mogą rywalizować z wynikami sprzedaży Binga[15].
Bardzo często występował w programie telewizyjnym The Hollywood Palace jako prowadzący, gdzie pojawił się obok wielu popularnych artystów, z którymi śpiewał jako gość i osoba prowadząca program. Byli to między innymi: Bobbie Gentry („Put a Little Love in Your Heart” oraz „Okolona River Bottom Band” w 1969 roku), Glen Campbell („1432 Franklin Pike Circle Hero” w 1968 roku), The Temptations („My Girl” w 1969 roku), Phil Harris i Louis Armstrong („South Rampart Street Parade” w 1965 roku).
Otrzymał 23 złote i platynowe płyty, zgodnie z książką Million Selling Records. Amerykańskie Stowarzyszenie Przemysłu Nagraniowego nie wprowadziło programu certyfikacji złotych płyt aż do 1958 roku. Przed 1958 r. złote płyty były przyznawane przez firmy fonograficzne[16].
W 1963 r. Crosby – jako pierwszy w historii – został wyróżniony nagrodą Grammy za całokształt twórczości[6].
Crosby stał się jednym z najbogatszych ludzi w historii showbiznesu. Inwestował w nieruchomości, kopalnie, szyby naftowe, rancza dla bydła, konie wyścigowe, wydawnictwa muzyczne, drużyny baseballowe i telewizję. Zarobił wspaniałą fortunę współpracując z Minute Maid Orange Juice Corporation, w której był akcjonariuszem.
Bing był fanem wyścigów koni pełnej krwi. Swojego pierwszego konia wyścigowego kupił w 1935 roku. W 1937 został założycielem klubu Del Mar Thoroughbred Club i członkiem jego zarządu[21].
Crosby był również zapalonym rybakiem. Latem 1966 spędził tydzień jako gość Lorda Egremonta, przebywając w Cockermouth i łowiąc ryby na rzece Derwent. Jego podróż została nakręcona dla The American Sportsman w American Broadcasting Company[22].
W 1950 roku Crosby stał się trzecią osobą, która zdobyła nagrodę Williama D. Richardsona, przyznawaną nieprofesjonalnemu golfiście, który konsekwentnie wnosi wybitny wkład w golfa[23]. W 1978 roku, on i Bob Hope zostali odznaczeni nagrodą Bob Jones Award, najwyższym wyróżnieniem przyznanym przez United States Golf Association, w uznaniu za wybitne osiągnięcia sportowe. Bing jest również członkiem World Golf Hall of Fame[24].
Ostatnie lata i śmierć
Po powrocie do zdrowia po przebytej infekcji grzybiczej prawego płuca w styczniu 1974, Crosby rozpoczął nagrywanie nowych albumów i kolejne trasy koncertowe. W marcu 1977 roku, po koncercie w Ambassador Auditorium w Pasadenie dla CBS z okazji 50. rocznicy jego działalności w showbiznesie, Crosby spadł ze sceny do dołu orkiestrowego, co spowodowało jego kolejny miesięczny pobyt w szpitalu[25]. Jego pierwszym występem po wypadku był koncert, który odbył się 16 sierpnia 1977, w dniu śmierci Elvisa Presleya, w Concord Pavilion w Concord, w Kalifornii, podczas którego zabrakło prądu i Bing śpiewał dalej bez wzmocnienia[26].
We wrześniu Crosby, jego rodzina i piosenkarka Rosemary Clooney rozpoczęli trasę koncertową po Wielkiej Brytanii w London Palladium. Podczas pobytu w Wielkiej Brytanii Bing nagrał swój ostatni album, Seasons, a także swój ostatni świąteczny program telewizyjny, Bing Crosby’s Merrie Olde Christmas, z gościem specjalnym, którym był David Bowie. Program został wyemitowany nieco ponad miesiąc po śmierci Crosby’ego. Jego ostatni koncert odbył się w Brighton Center 10 października, cztery dni przed śmiercią, z udziałem brytyjskiej artystki Gracie Fields. Następnego dnia po raz ostatni pojawił się w studiu nagraniowym i zaśpiewał osiem piosenek w BBC Maida Vale Studios oraz przeprowadził wywiad z Alanem Dellem. Później tego samego popołudnia spotkał się z Chrisem Hardingiem, aby zrobić zdjęcia do okładki albumu Seasons[27].
13 października 1977 roku, Crosby poleciał samotnie do Hiszpanii, aby rozegrać tam parę towarzyskich meczów golfa. Piosenkarz zmarł 14 października 1977 roku na polu golfowym Golf La Moraleja w Madrycie w Hiszpanii, gdzie grał w golfa ze swoimi towarzyszami. Po skończonej grze Bing ukłonił się w stronę obserwujących go fanów i powiedział: „To była świetna gra w golfa, chłopaki”. Wracając do klubu nagle upadł i zmarł na miejscu z powodu potężnego zawału serca. Jego pogrzeb odbył się o 5.00 rano 18 października 1977 roku na Holy Cross Cemetery w Culver City w Kalifornii. Na ceremonii pogrzebowej byli obecni: żona Binga – Kathryn Grant Crosby, jego dzieci oraz rodzeństwo, a także Bob Hope, Rosemary Clooney i Phil Harris[28].
Szczególnie w późnych latach 30. oraz 40. domowe życie Crosby’ego było tragicznie zdominowane przez nadmierny alkoholizm jego żony Dixie. Jego wysiłki, by ją wyleczyć za pomocą specjalistów, nie powiodły się. Zmęczony piciem żony starał się nawet o rozwód w styczniu 1941 roku, lecz nie doszedł on do skutku. W latach 40. Bing konsekwentnie zostawał coraz częściej w domu, starając się być tam jak najwięcej dla swoich dzieci[29]. Po śmierci żony miał bliskie relacje z modelką Pat Sheehan (która poślubiła jego syna Dennisa w 1958 roku) oraz aktorkami Inger Stevens i Grace Kelly. Następnie poślubił o trzydzieści lat młodszą od siebie aktorkę Kathryn Grant, która przeszła na katolicyzm w 1957[30]. Bing i jego rodzina mieszkali w okolicach San Francisco przez wiele lat. W 1963 roku on i jego żona Kathryn przeprowadzili się z trójką małych dzieci z Los Angeles do wartej 175 000 dolarów posiadłości Tudorów z 10 sypialniami w Hillsborough, ponieważ według syna Nathaniela nie chcieli wychowywać swoich dzieci w Hollywood. Ten dom został wystawiony na sprzedaż przez obecnych właścicieli w 2021 roku za 13,75 miliona dolarów[31][32]. W 1965 rodzina przeniosła się do większego, 40-pokojowego domu w stylu francuskiego zamku na pobliskiej ulicy Jackling Drive, gdzie Kathryn Crosby nadal mieszkała po śmierci męża[33].
Crosby napisał testament, w którym zaznaczył, że żaden z synów nie otrzyma spadku, dopóki nie osiągnie wieku 65 lat. Zamiast tego będą oni otrzymywali kilka tysięcy dolarów miesięcznie z funduszu powierniczego pozostawionego w 1952 przez ich matkę, Dixie Lee[34]. Lindsay Crosby zmarł w 1989 w wieku 51 lat, a Dennis Crosby w 1991 w wieku 56 lat (obaj przez samobójstwo z powodu ran postrzałowych). Gary Crosby zmarł na raka płuc w 1995 w wieku 62 lat, a Phillip Crosby na atak serca w 2004 w wieku 69 lat[35].
Problemy z alkoholem
Crosby miał podobno problem z alkoholem na przełomie lat 20. i 30., ale poradził sobie z nałogiem w 1931 roku. Według biografa Giddinsa, podczas kłótni o picie z Garym Crosbym, Bing powiedział swojemu synowi w złości, że palenie marihuany byłoby lepsze niż picie tak dużej ilości alkoholu[13]. Crosby powiedział Barbarze Walters w wywiadzie telewizyjnym z 1977 roku, że uważa, iż marihuana powinna zostać zalegalizowana[36].
Po śmierci Crosby’ego, jego najstarszy syn, Gary, napisał bardzo krytyczny pamiętnik, Going My Own Way (1983), przedstawiając swojego ojca jako okrutnego, zimnego człowieka, agresywnego fizycznie i psychicznie[37]. Jednak córka Binga, Mary Crosby, powiedziała w wywiadzie, że Gary wyznał jej, iż wydawcy zachęcali go do wyolbrzymiania swoich twierdzeń i napisał książkę tylko dla pieniędzy[38]. Autor najnowszej biografii Binga Crosby’ego, Gary Giddins, twierdził, że wspomnienia Gary’ego nie są wiarygodne w wielu przypadkach i nie można im ufać w opowieściach o nadużyciach[39].
Upamiętnienie
Rodzina Crosby’ego stworzyła oficjalną stronę internetową 14 października 2007 roku, w 30 rocznicę śmierci Binga[40].
Poniższa lista przedstawia wyłącznie studyjne albumy piosenkarza. Jego pełna dyskografia, single, albumy grupowe 78obr./min, kompilacje oraz inne wydawnictwa opisane zostały w osobnym artykule.
* 6 płyt LP, część utworów to nowe nagrania studyjne oprawione komentarzami Crosby’ego, natomiast kolejna część to oryginalne nagrania z poprzednich lat, które również zawierają komentarze piosenkarza.
„Shine On, Harvest Moon / That's Where My Money Goes / Harrigan/ Listen to the Mocking Bird”
„Flow Gently, Sweet Afton / Believe Me, if All Those Endearing Young Charms / Drink to Me Only with Thine Eyes”
„Sweet Rosie O’Grady / My Sweetheart's the Man in the Moon / Forty-Five Minutes from Broadway / Goodbye, My Lover, Goodbye”
„When the Saints Go Marching In / Little David, Play on Your Harp / Joshua Fit the Battle of Jericho / Hand Me Down My Walking Cane / Ezekiel Saw the Wheel”
„While Strolling Through the Park One Day / Today Is Monday / Big Rock Candy Mountain / Oh Dear! What Can the Matter Be? / Oh Where, Oh Where Has My Little Dog Gone?”
„Annie Laurie / Loch Lomond / Bluebells of Scotland / Comin' Thro' the Rye”
„Hello! Ma Baby / The Girl I Left Behind Me / (Won't You Come Home) Bill Bailey / Wait for the Wagon / Row, Row, Row Your Boat”
„Sweet Adeline / On Top of Old Smoky / Down in the Valley / In the Good Old Summer Time”
„This Old Man / Schnitzelbank / Pop Goes the Weasel / Careless Love”
„Li'l Liza Jane / Cindy / Where Did You Get That Hat? / So Long Mary / Three Blind Mice”
„Anchors Aweigh / Tramp! Tramp! Tramp! / Blow the Man Down / For He's a Jolly Good Fellow”
„Love's Old Sweet Song / Kathleen Mavourneen / Juanita”
„My Wild Irish Rose / Come Back to Erin / Killarney / The Minstrel Boy”
„In the Gloaming / Stars of the Summer Night* / Come Where My Love Lies Dreaming”
„Little Annie Rooney / Du, du liegst mir im Herzen / Ach Du Lieber Augustine / Lovely Evening / Goodnight to You All”
„She'll Be Coming 'Round the Mountain / Our Boys Will Shine Tonight / The Gospel Train / Walk Together Children / The Nut-Brown Maid”
„Casey Jones / Polly Wolly Doodle / The Man Who Broke the Bank at Monte Carlo / I've Been Working on the Railroad / Asleep in the Deep”
„The Battle Hymn of the Republic / America* / When Johnny Comes Marching Home / America the Beautiful”
„There Is a Tavern in the Town / Oh! Susanna / Maryland, My Maryland / Carry Me Back to Old Virginny / The Bear Went Over the Mountain”
„Gumtree Canoe / Dear Evelina / Sweet and Low*”
„My Gal Sal / I Don't Want to Play in Your Yard / School Days* / Abdul Abulbul Amir”
„Heaven, Heaven / Mary, Don't You Weep / Jacob's Ladder / Nobody Knows the Trouble I've Seen / Roll, Jordan, Roll”
„O Sole Mio / Funiculì, Funiculà / My Grandfather's Clock / Keemo Kimo”
„Sweet Genevieve / Santa Lucia / In the Evening by the Moonlight / Goodnight, Ladies”
* To sześciopłytowy album zawierający osiemdziesiąt cztery utwory wybrane przez Binga Crosby’ego, z których dwanaście nagrał, a pozostałe utwory były grane przez samą orkiestrę.
* To sześciopłytowy zestaw płyt LP zawierający sześćdziesiąt utworów wybranych przez Binga Crosby’ego, z których trzydzieści sześć nagrał, a pozostałe utwory były grane przez samą orkiestrę.
* Album składający się z trzech płyt winylowych zawierających skrócone opowiadania klasycznej powieści Marka TwainaPrzygody Tomka Sawyera czytanych przez Binga Crosby’ego.
Od 1934 roku (od kiedy została ustalona kategoria Oscar za najlepszą piosenkę oryginalną) do 1960 roku Bing Crosby uzyskał taką liczbę nominowanych piosenek, jakiej nie zdobył żaden inny piosenkarz. Jego czternaście nominacji przyniosło cztery wygrane. Jest to rekord, który nigdy nie został pobity[44].
Cztery utwory Crosby’ego zostały wprowadzone do Grammy Hall of Fame, która jest przyznawana nagraniom, które w roku nadania mają co najmniej 25 lat oraz które wpłynęły na bieg muzycznej historii.
↑InternetI.ArchiveInternetI., Bing Crosby, Little, Brown, 2001 [dostęp 2020-04-19]. Brak numerów stron w książce
↑Bing Crosby [online], Muzeum Jazzu [dostęp 2023-01-28](pol.).
↑ abcdeMiguel del Arco, Olga Caporal: Magiczny świat jazzu. 3. Wielkie głosy męskie – jazz sięga po doskonałość. Kraków: Marketing Room Poland, 2009, s. 13–17. ISBN 978-8361923-03-9.