In 1095 erkende Gualgericus, bisschop van Kamerijk, het bestaan van de religieuze gemeenschap op de Curtenbergh. Daarom wordt 1095 als stichtingsdatum van Kortenberg aanvaard. De kloosterlingen verhuisden in 1222 van deze heuvel naar het dal aan het Minneveld waar nu nog steeds de abdij van Kortenberg is gevestigd.
Mijlpaal 1709
Van oudsher is het de woonplaats van de heren van Cortenberg, die een belangrijke rol speelden in de geschiedenis van het hertogdom Brabant. Ook was Kortenberg de plaats waar de Staten van Brabant werden samengeroepen. Zo ook op 27 september1312, toen het Charter van Kortenberg in de abdij van Kortenberg door hertog Jan II van Brabant werd getekend. Daarmee werd de eerste keure op het Europees vasteland van die aard bezegeld, als tweede charter over de rechten van de burgers na de Magna Carta.[1]
Erps was, zeker sinds 1286, de hoofdplaats van een meierij.
De aanleg van een steenweg van 1706 tot 1709 was een belangrijke gebeurtenis in de groei van de gemeente, evenals de aanleg van de spoorweg in 1866. Op het einde van de negentiende eeuw bouwen in Kortenberg en Erps-Kwerps de nieuwe burgerij heel wat villa's in belle-époquestijl, met veelal typische torentjes.
Op 27 augustus 1914 staken de Duitse troepen bij hun inname van Kortenberg een lokale brouwerij, een aantal villa's en een kasteeltje in brand.
Geografie
Het centrum van de deelgemeente Erps-KwerpsOlmenhoek, een deel van de gemeente KortenbergZonnewoud, een ander deel van de gemeente Kortenberg
De abdij van Kortenberg. Hier ondertekende hertog Jan II van Brabant in 1312 het Charter van Kortenberg. De abdij kende een bewogen geschiedenis van brandstichting, plundering en heropbouw. De oudste nu nog resterende gedeeltes zijn het poortgebouw met de gotische spitsvormige toegangspoort uit het begin van de zeventiende eeuw, het Veehof uit 1650, het pachthof de Bouwerij uit 1732 en het abdijkasteel gebouwd van 1779 tot 1783. De traditionele ridderzaal en de barokke abdijkapel dateren slechts van 1934. De abdij, eigendom van het bisdom, werd op 14 februari 2005 bij Vlaams ministerieel besluit beschermd als monument.[2] De Oude Abdij Kortenberg is thans een bezinningscentrum en wordt door een vzw uitgebaat.
Op het kasteeldomein van Merode staat een monumentale Zwarte Walnoot met een omtrek van meer dan 5m. Deze behoort tot de dikste van zijn soort en is goed te zien vanaf de openbare weg[3]
Natuur en landschap
Kortenberg ligt op een hoogte van 46 meter (kerk). Het hoogste punt is de Eikelenberg van 80 meter, gelegen in het zuiden. Kortenberg is min of meer verstedelijkt door de nabijheid van de Brusselse agglomeratie en Brussels Airport.
Ten zuiden van Kortenberg stroomt de Wasbeek/Molenbeek en ligt het Warandebos, dat onderdeel is van het goed van Kasteel de Merode.
Demografische ontwikkeling
Demografische evolutie deelgemeente voor de fusie
Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen, 1976= inwonersaantal op 31 december
Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente
Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.
Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
Burgemeester was Chris Taes (CD&V). Hij leidde een coalitie bestaande uit CD&V en N-VA. Samen vormden ze de meerderheid met 16 op 25 zetels. Eerste schepen was N-VA'er en Vlaams Parlementslid Bart Nevens.
2019-2024
Bij de verkiezingen van 14 oktober 2018 werd CD&V opnieuw de grootste partij in Kortenberg. De partij sloot ditmaal een coalitie met Open VLD. Samen vormden ze een meerderheid van 16 op 27 zetels. Alexandra Thienpont (CD&V) werd de nieuwe burgemeester.
Huidig Schepencollege
Functie en bevoegdheden
Naam
Partij
Burgemeester Politie en veiligheid, brandweer, kerkfabrieken, informatie, communicatie en participatie
De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 1982: GEMBEL / 1988: PW2000
Mobiliteit
De gemeente wordt doorkruist door de autosnelweg A3/E40. Hoewel op het grondgebied van de gemeente wel de parking Everberg van deze snelweg is gelegen, zijn er geen op- of afritten in de gemeente zelf. Afrit 21 in Sterrebeek en afrit 22 in Bertem zijn de dichtstbijgelegen toegangspunten. De belangrijkste gewestweg is de N2.
Kortenberg wordt ook bediend door heel wat buslijnen van De Lijn. De lijnen R90 en R92 verbinden via verschillende routes Leuven via Kortenberg met de Brusselse agglomeratie. Lijn 225 verbindt Kortenberg met Vilvoorde. Het gehucht Vrebos wordt apart verbonden met Brussel dankzij lijn 318. Lijn 271 van Brussel naar Kampenhout doet de kern van Erps-Kwerps aan. De START-lijnen 651 en 652 verbonden tot begin 2024 Leuven via Kortenberg met Brussels Airport en de bedrijvenzone Brucargo. Sinds 2024 wordt deze verbinding gerealiseerd door buslijn 91.
De Lijn heeft als "extra dienst" een aantal specifieke schoolbuslijnen vanuit Kortenberg naar scholen in Leuven (576), Haacht (516), Zaventem (530) en Heverlee (bij Leuven) (521, 522, 523). Er zijn ook meerdere scholen die met eigen buslijnen leerlingen elke dag oppikken.
De meerderheid van leerlingen in Kortenberg die secundair/voortgezet onderwijs volgen, doen dit in de gemeenten in de regio met een groter aanbod, zoals Leuven, Zaventem, Rotselaar, Haacht en Tervuren.
Bekende Kortenbergenaars
Personen die in Kortenberg geboren of overleden zijn, geruime tijd in Kortenberg verbleven hebben, of er nog wonen.
Borgions C., De abdij van Kortenberg tegenover adel en patriciaat in Brabant 1095–1572. (Kortenberg 1989).
Delrue J., “Een uitzonderlijke vondst: Merovingisch glas op het Villershof te Erps-Kwerps” in: Curtenberg 15/1–2 (2006) 16–19.
Hoorne J. & Sturtewagen K., “Leven en dood op het Villershof. Kortenbergse sporen van Brabants verleden” in: Publicaties van de Archeologische Werkgroep Kortenberg 1 (2006 Kortenberg).
Vannoppen H., De postgeschiedenis van Kortenberg. (Kortenberg 1983).
Vannoppen H., De geschiedenis van Meerbeek, de baronie tussen de Tomme en de Burcht. (Tielt 1979).
Vannoppen H. ed., Kortenberg 1095–1995. (Antwerpen 1995).
Verbeeck M., “De Merovingische begraafplaats te Erps-Kwerps (prov. Brab.). Drie ongestoorde graven van naderbij bekeken” in: Acta Archaeologica Lovaniensia 26/27 (1988) 41–60.
Verbeeck M., “Vijf opgravingscampagnes te Erps-Kwerps (1987–1991), een bewoningscontinuïteit van de prehistorie tot de Middeleeuwen” in: Acta Archaeologica Lovaniensia 33 (1994) 67–90.
Verbesselt J., Het parochiewezen in Brabant tot het einde van de 13e eeuw (Zoutleeuw 1950–2001) deel XIV 345–708.
.svg){kind=small}
.jpg)
