|
Egipskie hieroglify – określniki i ideogramy Określniki (determinatywy) i ideogramy (logogramy) – grupa znaków hieroglificznych komunikujących czytelnika o jakie znaczenie lub sens danego słowa chodzi. Były zawsze pisane na końcu i "wizualnie" uzupełniały znaczenie fonetyczne słów[1].
W języku staroegipskim istnieje ogromna grupa słów, które w zapisie transliteracyjnym – w sensie fonetycznym – "wyglądają" zupełnie identycznie, ale posiadają różne lub sprzeczne ze sobą znaczenia. Dlatego ta grupa znaków decydowała dokładnie i precyzowała opisywane rzeczy, zdarzenia oraz czynności.
Ideogramy
Ideogram – w najprostszej formie – to pojedynczy hieroglif reprezentujący całe słowo, czyli – co przedstawia to dokładnie oznacza (tzw. znaczenie pierwotne), np.:
| Hieroglif
|
Co przedstawia?
|
Co dokładnie oznacza?
|
|
|
słońce
|
Słońce
|
|
|
zestaw pisarski składający się z: palety, torby na sproszkowane barwidła (farby), trzcinowego pisaka
|
zestaw pisarski
|
W kilku przypadkach występują znaki hieroglificzne złączone (podwójne), posiadające jedno znaczenie, np.:
|
|
- nbty lub sm3wty -
|
zjednoczenie (Egiptu)
|
|
|
- nn -
|
ten (zaimek wskazujący)
|
|
|
- b3 -
|
dusza (żyjąca po śmierci człowieka – Ba)
|
W formie bardziej złożonej – ideogram oznacza także idee powiązane z danym znakiem, czyli – co przedstawia to oznacza wszelkie skojarzenia związane z jego znaczeniem pierwotnym (posiadają wspólny rdzeń słów), np.:
| Hieroglif
|
Co przedstawia?
|
Co dodatkowo może oznaczać?
Ale na pewno tego nie wiadomo!
|
|
|
słońce
|
1. dzień (dzień jest wtedy, gdy świeci Słońce)
2. czas (dzień nie trwa całą dobę, tylko jej część, a więc pewien okres)
3. Re (bóg Słońca, stwórca świata i pan ładu we Wszechświecie, jego atrybutem jest tarcza słoneczna)
|
|
|
zestaw pisarski składający się z: palety, torby na sproszkowane barwidła (farby), trzcinowego pisaka
|
1. pisanie (czynność wykonywana za pomocą zestawu pisarskiego, czyli sam akt tworzenia dokumentów)
2. pismo (za pomocą zestawu pisarskiego można pisać hieroglify na papirusie, ostrakonie)
3. pisarz (używał zestawu pisarskiego do pisania)
|
Dodatkowo, niektóre ideogramy z okresu Starego Państwa zostały później – w zupełnie przypadkowy sposób – przeniesione do nowych znaczeń zawierających te same spółgłoski (te same wartości fonetyczne), ale nie zawierające wspólnego rdzenia w słowie, np.:
|
|
- pr - dom -
|
przeniesione do
|
- pr - wychodzić
|
|
|
- nfr - lutnia -
|
przeniesione do
|
- nfr - dobry
|
|
|
- ḥtp - ofiara -
|
przeniesione do
|
- ḥtp - odpoczywać
|
|
|
- ḫpr - żuk -
|
przeniesione do
|
- ḫpr - stawać się
|
|
|
- s3 - gęś -
|
przeniesione do
|
- s3 - syn
|
A ponieważ, pewne słowa były częściej używane niż inne (np. dobry, odpoczywać, stawać się, syn) to spowodowało, że pierwotne znaczenie tych hieroglifów szybko uległo zapomnieniu (np. lutnia, ofiara, żuk, gęś).
Wszystkie ideogramy posiadają wartości fonetyczne. Kilkanaście – posiada podwójne wartości fonetyczne, np.
|
|
- tp - głowa
|
| - ḏ3ḏ3 - głowa
|
Fakt posiadania kilku znaczeń fonetycznych ideogramu wynikał z tego, że jeden hieroglif zawierał w sobie "złączone" dwa podobne hieroglify, np.:
|
|
-
|
ḫrp
lub
sḫm
|
-
|
dowodzić
lub
posiadać władzę
|
=
|
|
- ḫrp - dowodzić
|
| +
|
|
- sḫm - posiadać władzę
|
Określniki
Podstawowym zadaniem determinatywów (określników) jest właściwe ustalenie znaczenia słów, zwłaszcza tam, gdzie mogą pojawić się wątpliwości. W formie najprostszej, określniki oznaczają dokładnie to co przedstawiają, np.:
|
|
człowiek
|
|
ptak
|
|
|
kobieta
|
|
roślina
|
|
|
woda
|
|
miasto
|
Określniki wywodzą się bezpośrednio od ideogramów. Dlatego, niektóre z nich pełnią jednocześnie funkcje ideogramu i/lub określnika. Rozróżnienie, jaką funkcję w danym słowie pełni konkretny hieroglif zależy m.in. od kontekstu. np.:
| Zapis
|
Co oznacza?
Wiadomo, że na pewno to to chodzi
|
|
Fonem
|
|
Ideogram
|
|
Określnik
|
| Hieroglif
|
Transliteracja
|
Opis
|
Hieroglif
|
Opis
|
Hieroglif
|
Opis
|
|
|
słońce – jako takie
|
=
|
-
|
-
|
-
|
+
|
|
słońce – w znaczeniu pierwotnym
|
+
|
|
patyk jest wskaźnikiem rzeczy pojedynczych
|
|
|
słońce
|
=
|
|
rc
|
słońce
|
+
|
-
|
-
|
+
|
|
słońce – w znaczeniu pierwotnym
|
|
|
dzień jako taki
|
=
|
|
hrw
|
dzień
|
+
|
|
słońce – w znaczeniu określającym dzień
|
+
|
|
patyk jest wskaźnikiem rzeczy pojedynczych
|
|
|
wieczność
|
=
|
|
nhh
|
wieczność
|
+
|
-
|
-
|
+
|
|
słońce – w znaczeniu określającym moment czasu
|
|
|
pisać
|
=
|
-
|
-
|
-
|
+
|
|
zestaw pisarski – w znaczeniu określającym pisanie
|
+
|
|
zwinięty papirus i związany – określający pojęcia abstrakcyjne
|
|
|
pismo królewskie (dokument)
|
=
|
-
|
-
|
-
|
+
|
|
roślina ceniona w Górnym Egipcie – skrót, oznaczający władzę królewską
|
+
|
|
zestaw pisarski – w znaczeniu określającym pismo (spisany dokument)
|
|
|
pisarz
|
=
|
-
|
-
|
-
|
+
|
|
zestaw pisarski – w znaczeniu pierwotnym
|
+
|
|
człowiek – dokładnie wskazuje, że chodzi o osobę
|
Szczególne rodzaje określników to:
| patyk
|
|
określnik rzeczy pojedynczych (określa rzeczy, że są jako takie) i dodawany jest zawsze do rzeczowników na końcu
więcej o tym hieroglifie zobacz: patyk (kreska) (det.)
|
| patyk ukośny
|
|
określnik-zamiennik dla postaci ludzkich oraz bytów o magicznej mocy (symbole bóstw), używany był jako skrót tam, gdzie brakowało miejsca na poprawne napisanie hieroglifu, dodawany jest zawsze do rzeczowników na końcu
więcej o tym hieroglifie zobacz: patyk ukośny (det.)
|
| dwa patyki
|
|
określnik rzeczy w liczbie podwójnej i dodawany jest do rzeczowników, zawsze na końcu słów, przed/za określnikami ogólnymi
więcej o tym hieroglifie zobacz: dwa patyki (det.)
|
| trzy patyki
|
lub
|
określnik liczby mnogiej i dodawany jest do rzeczowników policzalnych lub niepoliczalnych, zawsze na końcu słów i za innymi określnikami ogólnymi
więcej o tym hieroglifie zobacz: trzy patyki (det.)
|
| chleb
|
|
określnik-końcówka i uzupełnienie fonetyczne dla rodzaju żeńskiego i dodawany na końcu słowa, ale przed innymi określnikami ogólnymi
więcej o tym hieroglifie zobacz: chleb (t)
|
| pisklę przepiórki
|
|
określnik-końcówka i uzupełnienie fonetyczne dla liczby mnogiej, bywa często w zapisach hieroglificznych pomijany, ale w transliteracji już nie jest pomijany, dodawany zawsze na końcu słowa, przed określnikiem-końcówką dla rodzaju żeńskiego i przed innymi określnikami ogólnymi
więcej o tym hieroglifie zobacz: pisklę przepiórki (w)
|
Określniki często były przenoszone z jednego słowa do innych, posiadających identyczne spółgłoski (wartości fonetyczne), nawet jeśli znaczenie określnika nie bardzo "pasuje" do znaczenia słowa[2], np.:
| a)
|
|
- ib -
|
cielę (wartość fonetyczna: + określnik i jednocześnie fonem: )
|
| b)
|
|
- ib -
|
być spragnionym
|
| a)
|
|
- ibw -
|
uciekinier
|
UWAGA:
Często się zdarza, że określniki nie posiadają wartości fonetycznych, chociaż w transliteracji lub zapisach taką wartość im się przypisuje. Takie "przypisane" wartości fonetyczne do hieroglifów w poniższych tabelach opisane są w nawiasach klamrowych { }.
Tabele hieroglifów określników i ideogramów
Hieroglif podzielone są na kategorie i uporządkowane według listy znaków hieroglificznych A. Gardinera.
A – Człowiek (mężczyzna) i jego stany
|
|
| A – Człowiek (mężczyzna) i jego stany
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
A1
|
{ i }
|
{ i }
|
człowiek siedzący
|
1. ten hieroglif () bywa często mylony z bardzo podobnym hieroglifem przedstawiającym człowieka siedzącego – – zasadnicza różnica jest widoczna w dorysowanej stopie po prawej stronie przy udzie
2. ideo.: człowiek, mężczyzna, np.:
a) (l. p.) – s – człowiek
b) (l. mn.) – sw – ludzie (w sensie: człowiek w wielokrotności)
c) (l. p.) – rḥ – człowiek (w sensie: jeden spośród wielu ludzi)
d) (l. mn.) (skr. ) – rḥw – ludzie
3. (osoba) ideo lub det.: pierwsza osoba liczby pojedynczej, rodzaju męskiego, np. – i – ja
4. det.: relacje i stany człowieka lub mężczyzny, np.:
a) – s3 – syn
b) – ḥwrw – nędznik
5. det. dla imion, np. – Cnḫw – Enchu (lub Anchu – imię męskie)
6. zobacz też: człowiek siedzący na pięcie (det.)
7. zobacz też: kobieta siedząca (det.)
8. zobacz też: patyk (kreska) (det.)
9. zobacz też: trzy patyki (det.)
|
|
|
A1 + B1 + Z2
|
-
|
-
|
czlowiek siedzący i kobieta siedząca z trzema patykami
|
1. ideo.: liczba mnoga dla ludzi i ich stanów, np.:
a) – rmṯ – ludzie
b) – c3mw – Azjaci
2. zobacz też: człowiek siedzący (det.)
3. zobacz też: kobieta siedząca (det.)
4. zobacz też: trzy patyki (det.)
|
|
|
A2
|
-
|
-
|
człowiek z dłonią przy ustach
|
1. det.: akcje i stany człowieka angażujące dłoń i usta, np.:
a) – wnm – jeść
b) – ḥḳr – głodować
c) – swri – pić
2. det.: wyrażanie uczuć (uczucia, w tym: kochać), np. – mri – kochać
3. det.: mówić, np. – sḏd – opowiadać
4. det.: myśleć (w tym: wymyślać), np. – k3i – wymyślać
|
|
|
A3
|
-
|
-
|
człowiek siedzący na pięcie
|
1. (hieratyka) ten hieroglif () został zastąpiony hieroglifem – , a sporadycznie, w niektórych przypadkach –
2. nie mylić tego hieroglifu () z bardzo podobnym hieroglifem człowieka siedzącego bez pięty –
zasadnicza różnica jest w dorysowanej stopie po prawej stronie przy udzie
3. det.: siedzieć, np. – ḥmsi – siedzieć
4. zobacz też: człowiek siedzący (det.)
5. zobacz też: kobieta siedząca (det.)
6. zobacz też: dziecko siedzące (na kolanach) z dłonią przy ustach (det.)
7. zobacz też: dziecko siedzące, pozujące, z rękoma do dołu (det.)
8. zobacz też: kombinacja hieroglifów: kobieta rodząca + lisie skóry (det.)
|
|
|
A4
|
-
|
-
|
człowiek siedzący z uniesionymi ramionami
|
1. det.: błagać (prosić – także modlitewnie, uwielbiać, czcić), np. – dw3 – uwielbiać, czcić
2. det.: ukryty (schowany, niewidoczny), np. – imn – ukryty
3. zobacz też: człowiek z uniesionymi ramionami (det.)
|
|
|
A5
|
-
|
-
|
człowiek chowający się za ścianą, w rogu
|
det.: ukrywać się (chować się), np. – imn – ukrywać się
|
lub
(Średnie Państwo)
|
A6
|
{ wcb }
|
{ ueb (łeb) }
|
człowiek przystępujący do rytualnego oczyszczenia
|
1. w okresie Średniego Państwa, ten hieroglif () był często zastępowany hieroglifem –
2. det.: czysty (nieskalany), nieskazitelny (bezgrzeszny), np. (war. ) – wcb – bezgrzeszny, czysty
3. zobacz też: kombinacja hieroglifów: stopa + wazon z wylewającą się z niego wodą (det.)
|
|
|
A7
|
-
|
-
|
człowiek siadający na ziemi ze zmęczenia
|
det.: słaby, zmęczony (znudzony), np.:
a) – wrd – zmęczony (znudzony)
b) – bdš – słaby
|
|
|
A8
|
-
|
-
|
człowiek odprawiający rytuał hnw
|
det.: świętować (w tym: świętowanie), np. – hnw – świętowanie
|
|
|
A9
|
-
|
-
|
człowiek ustawiający na główie koszyk
|
det.: czynności związane z ładunkami i ciężarami, np:
a) (skr. ) – k3t – praca
b) (skr. ) – 3ṯp – ładować
c) (skr. ) – f3i – nosić
|
|
|
A10
|
-
|
-
|
człowiek trzymający wiosło
|
det.: pływać (pływanie), np. – sḳdnw – pływać
|
(Stare Państwo)
|
A11
|
-
|
-
|
człowiek trzymający berło władzy i kij pastuszy
|
1. po okresie Starego Państwa, ten hieroglif () został zastąpiony przez inny hieroglif –
2. ideo. lub det.: – ḫnms – przyjaciel (w sensie: bliski znajomy, dobry kolega)
3. zobacz też: człowiek trzymający kij w jednej dłoni i chustkę na głowę w drugiej (det.)
4. zobacz też: berło władzy (det.)
|
|
|
A12
lub
mSa
|
{ mšc }
|
{ msze }
|
żołnierz z łukiem i kołczanem
|
1. ideo. lub det.: armia (wojsko), np. (war. ) – mšc – armia (l. mn.)
2. det.: żołnierz, np. – mnfyt – żołnierze(l. mn.)
|
|
|
A13
|
-
|
-
|
człowiek z rękoma związanymi z tyłu
|
1. ideo. lub det.: wróg (nieprzyjaciel), np.:
a) – ḫtfy – wróg
b) – sbi – buntownik
2. zobacz też: człowiek z krwią wypływającą z ręki (det.)
3. zobacz też: – (1) kij do rzucania; (2) maczuga używana w walce; (3) zamiennik wielu hieroglifów (det.)
4. zobacz też: hieroglify trzyliterowe – - (hieroglif nieokreślony) (sbi)
|
lub
|
A14
|
-
|
-
|
człowiek z krwią wypływającą z ręki
lub
człowiek z krwią wypływającą z powodu zranienia siekierą
|
1. det.: wróg (nieprzyjaciel), np. – ḫfty – wróg
2. det.: umierać (śmierć), np. – mwt – umierać
3. zobacz też: człowiek z rękoma związanymi z tyłu (det.)
|
|
|
A15
lub
xr
|
{ ḫr }
|
{ chr }
|
człowiek upadający
|
1. ideo. lub det.: upadać i słowa pochodne, np. (war. – ḫr – upadać
2. (idiom) det.: upadły (w sensie: podbity, zdobyty, pokonany), np. (skr. – ḫrw – upadły wróg (pokonany lub podbity)
3. (bezokolicznik) det.: obalać (w sensie: zrobić przewrót, spowodować czyjś upadek), np. – sḫrt – obalać (spowodować czyjś upadek)
|
|
|
A16
|
-
|
-
|
człowiek pochylający się
|
det.: pochylać się, np. – ksi – pochylać się
|
|
|
A17
lub
Xrd
|
nni
|
nni
|
dziecko siedzące (na kolanach) z dłonią przy ustach
|
1. det.: osoba młoda, dziecko i słowa pochodne (w tym: sierota), np.:
a) – rnpi – młodym być
b) – šri – dziecko
c) (skr. lub ) – ḫrd – dziecko
d) – nmḥ – sierota
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – dziecko siedzące (na kolanach) z dłonią przy ustach (nni)
3. zobacz też: dziecko siedzące, pozujące, z rękoma do dołu (det.)
|
|
A17A[a]
|
-
|
-
|
dziecko siedzące, pozujące, z rękoma do dołu
|
ten hieroglif () został zaadaptowany z hieratyki, gdzie był zamiennie używany z innymi hieroglifami:
a) w miejsce: – np.  – ḥmsi – dziecko (l. p.)
b) w miejsce: – np.  – msw – dzieci (l. mn.)
|
|
|
A18
|
-
|
-
|
dziecko z koroną Dolnego Egiptu
|
det.: dziecko królewskie i słowa pochodne (w tym: książę, książątko), np.:
a) – inp – książę koronny, dziecko królewskie
b) – wḏḥ – odrzucone książątko (niezaakceptowane, np. z nieprawego łoża lub odstawione od "cyca")
|
|
|
A19
|
ik
|
ik
|
człowiek pochylony i opierający się o kij
|
1. (Stare Państwo – XII Dynastia) ten hieroglif () był utożsamiany i zamiennie używany z hieroglifem –
2. ideo lub det.: stary, np. (war. ) – i3w lub – tni – stary
3. ideo lub det.: wielki (ogromny) lub szef, np. (war. , war. ) – wr – wielki, szef
4. det.: podpierać się (wspierać się, opierać się o coś), np.:
a) – tw3 – podpierać się
b) – rhn – opierać się o coś
5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – człowiek pochylony i opierający się o kij (ik)
6. zobacz też: człowiek opierający się o rozwidlony kij (det.)
|
|
|
A20
|
{ smsw(?) }
|
{ smsu(?) (smsł) }
|
człowiek opierający się o rozwidlony kij
(trochę młodszy od )
|
1. ideo. lub det.: osoba starsza, np.:
a) (war. ) – smsw – najstarszy
b) – smsw hyt – najstarszy odźwierny wrót (tytuł stanowiska)
2. zobacz też: człowiek pochylony i opierający się o kij (det.)
3. zobacz też: niebo (det.)
|
|
|
A21
lub
sr
|
{ sr }
|
{ sr }
|
człowiek trzymający kij w jednej dłoni i chustkę na głowę w drugiej
|
1. po okresie Starego Państwa, ten hieroglif () zastąpił inny hieroglif –
2. (pismo hieroglificzne) ten hieroglif () jest trudny do rozróżnienia z podobnymi hieroglifami: lub lub
3. (hieratyka tylko) nie mylić tego hieroglifu () z podobnym hieroglifem – – w hieratyce zawsze, to są różne hieroglify
3. ideo. lub det.: dostojnik (wysoki urzędnik), wielmoża, np. (skr. ) – sr – dostojnik (wysoki urzędnik), wielmoża
4. det.: osoba wpływowa, możnowładca, człowiek z wyższych sfer lub osoba zaufana, np.:
a) – smr – dworzanin, przyjaciel (w sensie: zausznik lub powiernik faraona)
b) – ḫnms – przyjaciel (w sensie: bliski znajomy, dobry kolega)
c) – šnyt – dworzanin (w sensie: możnowładca, człowiek wpływowy)
5. zobacz też: człowiek trzymający berło władzy i kij pastuszy (det.)
6. zobacz też: człowiek pochylony i opierający się o kij (det.)
7. zobacz też: człowiek opierający się o rozwidlony kij (det.)
|
|
|
A22
|
-
|
-
|
posąg człowieka z kijem i berłem władzy
|
det.: posąg (pomnik, rzeźba), np.:
a) – ẖnt lub ẖnty – posąg
b)  – twt – posąg
|
|
|
A23
|
-
|
-
|
król z kijem i buławą o gruszkowatej głowicy
|
det.: samowładny (suwerenny, niezależny władca), np. – ity – samowładny
|
|
|
A24
|
{ nḫt }
|
{ ncht }
|
człowiek uderzający kijem
|
1. w okresie Średniego Państwa, ten hieroglif () był często zamieniany przez inny hieroglif – , który dodatkowo, w piśmie hieratycznym – podobnie jak – był bardziej powszechniejszy w użyciu
2. det.: uderzać, np. (war. ) – ḥwi ḥii – uderzać
3. det.: siła, wysiłek i słowa pochodne, np. (skr. ) – nḫt – silny
4. det.: zabrać (wynieść), np. – nḥm – zabrać (wynieść)
5. det.: rabować (grabić, plądrować), np. – ḥcḏ3 – rabować
6. det.: uczyć (kogoś), np. – sb3 – uczyć
7. zobacz też: człowiek uderzający kijem, z lewą ręką zwieszoną za plecami (det.)
8. zobacz też: przedramię (det.)
9. zobacz też: przedramię trzymające patyk (det.)
|
|
|
A25
|
-
|
-
|
człowiek uderzający kijem, z lewą ręką zwieszoną za plecami
|
1. dokładne użycie tego hieroglifu () nie jest do końca jasne, ale w okresie Średniego Państwa był używany zamiennie dla grupy hieroglifów związanych z określnikiem uderzać (atakować)
* natomiast, za panowania XII Dynastii, ten hieroglif był utożsamiany i zamiennie używany z hieroglifem –
2. ideo.: uderzać, np. (war. papirusy – ) – ḥwi ḥii – uderzać
3. zobacz też: człowiek pochylony i opierający się o kij (det.)
4. zobacz też: człowiek uderzający kijem (det.)
|
|
|
A26
|
{ cš }
|
{ esz }
|
człowiek z uniesionym jednym ramieniem w geście wzywania
|
1. det.: wołać (zawołać), zawezwać (wezwać), np.:
a) – nis – wołać, zawezwać
b) – ḏwi – wołać
2. jako skr. – cš w słowie: – sḏm cš – służący (dosł. słuchający wezwania)
3. (wołacz, wykrzyknik) – i – O!
|
|
|
A27
|
-
|
-
|
człowiek spieszący się z uniesionym jednym ramieniem
|
1. (prawdopodobnie) det.: wysłannik, osoba przynosząca wieści, np. (war. (?)) – inw – posłańcy (l. mn.)
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – człowiek spieszący się z uniesionym jednym ramieniem (in)
|
|
|
A28
|
{ ḳ3 }
lub
{ ḳ3i }
|
{ qe (ke) }
lub
{ qei (kei) }
|
człowiek z uniesionymi dwoma ramionami
|
1. det.: radość, np.:
a) – sw3š – rozsławiać (wychwalać)
b) – ḥci – rozradować się (ponownie)
2. det.: smutek, np. – ḥ3i – opłakiwać (lamentować)
3. det.: wysoki, np. (war. , skr. ) – ḳ3 lub ḳ3i – być wysokim
4. (z nieznanych powodów) det.: łysy, np. – i3s – łysy
|
|
|
A29
|
-
|
-
|
człowiek do góry nogami
|
det.: do góry nogami, np. – sḫd – do góry nogami
|
|
|
A30
|
-
|
-
|
człowiek z uniesionymi ramionami
|
1. det.: chwalić (sławić), np.:
a) (war. ) – i3w – chwalić
b) – dw3 – uwielbiać (czcić)
c) – sw3š – rozsławiać (wychwalać)
2. det.: wzbudzać strach (napawać trwogą), np. – tr – okazywać szacunek
3. der.: błagać (napraszać się), np. – tw3 – pretensja
4. zobacz też: człowiek siedzący z uniesionymi ramionami (det.)
|
|
|
A31
|
-
|
-
|
człowiek z uniesionymi ramionami za plecami
|
det.: odwrócić (odwracać), np. – cnw – odwracać (głowę)
|
|
|
A32
|
-
|
-
|
człowiek tańczący
|
1. det.: radość (w tym: świętować), np. – hy-hnw – świętować
2. det.: taniec, np. – ḫbi – tańczyć
|
|
|
A33
lub
mniw
|
{ mniw }
lub
{ miniw }
|
{ mniu (mnił) }
lub
{ miniu (minił) }
|
człowiek z kijem i tobołkiem na ramieniu
|
1. ideo.: pastuch, np. (war. ) – mniw lub miniw – pastuch
2. det.: wędrować po świecie, włóczyć się i słowa pochodne, np.:
a) – šm lub šm3 – nieznajomy (człowiek nietutejszy), włóczykij(obieżyświat)
b) – rdi – włóczyć się
|
|
|
A34
|
-
|
-
|
człowiek ucierający w moździerzu
|
det.: budować, ucierać (tłuc, ugniatać, ponieważ w pracach murarskich często używano tłuczków murarskich), np. – ḫwsi – ucierać, budować
|
|
|
A35
|
{ ḳd }
|
{ qd (kd) }
|
człowiek murujący ścianę
|
ideo. lub det.: budować, murować, np. (war. ) – ḳd – budować, murować
|
|
|
A36
|
-
|
-
|
człowiek wkładający do naczynia i ugniatający
|
1. formą bardziej powszechniejszą formą był hieroglif , ale nie mylić tego hieroglifu z podobnym – – to są różne hieroglify
2. ideo. lub det.: piwowar, np. (war. lub ) – cfty – piwowar
|
(powszechniejsza forma)
|
A37
|
|
|
A38
lub
qiz
|
{ ḳis }
|
{ qis (kis) }
|
człowiek trzymający szyje symbolicznych zwierząt zakończonych głowami pantery
|
(symbol miasta) ideo.: Kis, np. (war. lub ) – Ḳis – Kis (lub Qis – miasto w Górnym Egipcie, ob. Al-Kusijja)
|
(forma alternatywna)
|
A39
|
|
|
A40
|
{ i }
|
{ i }
|
siedzący bóg
(lekko zakrzywiona broda i prosta peruka)
|
1. w piśmie hieroglificznym i hieratyce, ten hieroglif () chętnie używano jako zamiennik hieroglifu –
2. ideo. lub det.: ja (pierwsza osoba l. p.), np.:
| – i
|
- ja (czyli wypowiedź w pierwszej osobie, kiedy bóg się wypowiada)
|
| – wi
|
| – ink
|
3. det.: bóg, np.:
a) – Ptḥ – Ptah
b) – Mnṯw – Montu[b] (bóg-wojownik, opiekun władców z Teb)
4. zobacz też: król (ureusz na czole, prosta broda i czepiec) (det.)
5. zobacz też: sokół na stojaku na symbole religijne (det.)
|
|
|
A41
|
{ i }
|
{ i }
|
król
(ureusz na czole, prosta broda i czepiec)
|
1. ideo. lub det.: ja (pierwsza osoba l. p.), np.:
| – i
|
- ja (czyli wypowiedź w pierwszej osobie, kiedy król się wypowiada)
|
| – wi
|
| – ink
|
2. det.: król, np.:
a) – nsw – król
b) – ḥm – dostojność (królewskość)
c) – nb – Pan (Władca)
|
|
|
A42
|
król z chorągiewką
(ureusz na czole, prosta broda i czepiec)
|
|
|
A43
|
{ nsw }
lub
{ nzw }
lub
{ ni-swt }
|
{ nsu (nsł) }
lub
{ nzu (nzł) }
lub
{ ni-sut (ni-słt) }
|
król w koronie Górnego Egiptu
|
1. ideo. lub det.: król, król Górnego Egiptu, np. (war. ) – nsw lub nzw lub ni-swt – król Górnego Egiptu lub król
2. det.: Ozyrys, np. – Wsir – Ozyrys (bóg życia i śmierci, Wielki Sędzia Umarłych)
|
|
|
A44
|
król w koronie Górnego Egiptu
z chorągiewką
|
|
|
A45
|
{ bit }
lub
{ bity }
|
{ bit }
lub
{ bitj }
|
król w koronie Dolnego Egiptu
|
ideo. lub det.: (war. ) – bit lub bity – król Dolnego Egiptu
|
|
|
A46
|
król w koronie Dolnego Egiptu
z chorągiewką
|
|
|
A47
lub
iry
|
-
|
-
|
owczarz siedzący i owinięty w płaszcz, trzymający patyk z przydatkiem
|
1. ten hieroglif () jest mylnie utożsamiany z podobnym hieroglifem – – to są różne hieroglify
* szczególnie, błąd dotyczy zapisu słowa: , jego poprawna wersja to: – należeć do...
2. ideo.: pasterz, np. – mniw lub miniw – pasterz
3. ideo. lub det.: strzec, chronić, np. (war. ) – s3w lub z3w – strzec, chronić
4. zobacz też: człowiek (mężczyzna lub kobieta) bez brody trzymający nóż (det.)
|
|
|
A48
|
{ iry }
|
{ irj }
|
człowiek (mężczyzna lub kobieta) bez brody trzymający nóż
|
1. ten hieroglif () jest mylnie utożsamiany z podobnym hieroglifem – – to są różne hieroglify
* szczególnie, ten błąd dotyczy zapisu słowa: , jego poprawna wersja to: – należeć do...
2. ideo. lub det.: należeć do..., odnosić się do..., np. – iry – należeć do..., odnosić się do...
3. zobacz też: owczarz siedzący i owinięty w płaszcz, trzymający patyk z przydatkiem (det.)
|
|
|
A49
|
-
|
-
|
Syryjczyk siedzący, trzymający patyk
|
det.: obcokrajowiec (cudzoziemiec, obcy ludzie z obcych krajów), np.:
a) – c3mw – Azjaci (l. mn.)
b) – Iwntyw-Styw – nubijscy łucznicy (l. mn.)
|
|
|
A50
lub
Sps
|
{ šps }
|
{ szps }
|
człowiek z klasy wyższej siedzący na krześle
|
1. (tylko Średnie Państwo) ten hieroglif () był zastępowany hieroglifami: lub
2. (sporadycznie) ideo.: dostojnik i słowa pochodne, np. (war. ) – šps – dostojnik
3. (Teksty Sarkofagów) ideo. lub det.: pierwsza osoba l. p., np.:
a) – i – ja
b) – wi – ja
c) – ink – ja
4. det.: osoba szanowana (w tym: dworzanie), np. – smr lub smrw – dworzanie
5. zobacz też: człowiek z klasy wyższej siedzący na krześle, z chorągiewką (det.)
6. zobacz też: dostojnik klęczący, z chorągiewką (det.)
|
|
|
A51
lub
Spsi
|
{ špsi }
|
{ szpsi }
|
człowiek z klasy wyższej siedzący na krześle, z chorągiewką
|
1. (sporadycznie) ideo.: dostojnik i słowa pochodne, np. (war. ) – špsi – dostojnik
2. (od Średniego Państwa) det.: osoba szanowana, np. – imyw-ḥ3t – Ci [którzy są] z dawnych czasów (o osobach z przeszłości darzonych nadal szacunkiem)
3. zobacz też: człowiek z klasy wyższej siedzący na krześle (det.)
4. zobacz też: dostojnik klęczący z chorągiewką (det.)
|
|
|
A52
|
{ šps ]
|
{ szps }
|
dostojnik klęczący, z chorągiewką
|
1. (sporadycznie) ideo.: dostojnik i słowa pochodne, np. (war. ) – šps – dostojnik
2. (od Średniego Państwa) det.: osoba szanowana, np. – P3-ḥry – Paheri (imię męskie)
3. zobacz też: człowiek z klasy wyższej siedzący na krześle (det.)
4. zobacz też: człowiek z klasy wyższej siedzący na krześle, z chorągiewką (det.)
|
|
|
A53
|
-
|
-
|
mumia w pozycji stojącej
|
1. det.: mumia, np. – wi – mumia
2. det.: posąg (rzeźba), podobizna (rzeźba), np. – twt – posąg
3. det.: kształt, postać (forma), np. – ḫpr – kształt, a także etap wzrostu (rośnięcia osoby lub rośliny)
|
|
|
A54
|
-
|
-
|
mumia w pozycji leżącej
|
1. det.: martwy (śmiertelny, śmierć), np. – mni lub mini – śmierć
2. det.: sarkofag, np. – nb-cnḫ – sarkofag (dosł. Pan życia)
|
|
|
A55
|
{ sḏr }
|
{ sdżr }
|
mumia leżąca na łożu
|
1. det.: leżeć, np. (skr. ) – sḏr – leżeć, spędzić całą noc (przespać)
2. det.: śmierć, np.:
a) – ḫpt – zgon (umierać)
b) – ẖ3t – zwłoki
|
|
|
A59
|
-
|
-
|
człowiek grożący kijem
|
det.: przepędzić (wygnać), np. – ḥr – przepędzić (wygnać)
|
|
|
A113
|
-
|
-
|
kapłan (?) trzymający kij w jednej dłoni i stojący na niebie
|
|
|
|
A316
|
-
|
-
|
człowiek siedzący i trzymający patyk w jednej dłoni
|
|
|
|
A335
|
-
|
-
|
człowiek siedzący (?)
|
|
|
|
A347
|
-
|
-
|
człowiek trzymający kij w dwóch dłoniach
|
|
B – Kobieta i jej stany
|
|
| B – Kobieta i jej stany
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
B1
|
{ i }
|
{ i }
|
kobieta siedząca
|
1. (osoba) ideo lub det.: pierwsza osoba l. p., rodzaju żeńskiego, np. – i – ja
2. det.: kobieta, np.:
a) – st – kobieta
b) – ḥmt – żona, kobieta
c) – ntrt – bogini
3. det.: kobiece relacje, np.:
a) – s3t – córka
b) – ẖ3rt – wdowa
4. det.: kobiece stany lub kobiece imiona, np.:
a) – ḥmt – niewolnica
b) – šmcyt – dobrodziejka (ofiarodawca)
|
|
|
B2
|
-
|
-
|
kobieta w ciąży
|
det.: być w ciąży (począć), np.:
a) – iwr – począć
b) – bk3 – być w ciąży
|
|
|
B3
lub
msi
|
{ msi }
|
{ msi }
|
kobieta rodząca
|
det.: rodzić i słowa pochodne, np. (war. ) – msi – rodzić, zrodzić
|
|
|
B4
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(kobieta rodząca + trzy lisie skóry)
|
|
|
B5
|
-
|
-
|
kobieta karmiąca piersią
|
1. det.: zajęcia związane z karmieniem piersią, np. – mnct – niańka, matka zastępcza (mamka)
2. zobacz też: pierś (det.)
|
|
|
B6
|
-
|
-
|
kobieta siedząca na krześle, z dzieckiem na kolanach
|
det.: niańka, osoba wychowująca dzieci, np. – rnn – niańka, niania
|
|
|
B7
|
-
|
-
|
królowa z diademem, trzymająca kwiatek
|
det. dla imion królowych
|
C – Antropomorficzne bóstwa
|
|
| C – Antropomorficzne bóstwa
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
C1
|
{ rc }
|
{ re }
|
bóg ze Słońcem i Ureuszem na głowie
|
ideo. lub det.: Re (bóg Słońca i Stwórca Świata), np. (war. ) – Rc – Re
|
|
|
C2
|
{ rc }
|
{ re }
|
bóg z głową sokoła ,
ze Słońcem na głowie i trzymający
|
ideo. lub det.: Re (bóg Słońca i Stwórca Świata), np. (war. ) – Rc – Re
|
|
|
C3
lub
DHwty
|
{ ḏḥwty }
|
{ dżhuti (dżhłti) }
|
bóg z głową ibisa świętego
|
1. ideo. lub det.: Tot (bóg mądrości, opiekun pisma i patron pisarzy), np. (war. lub lub ) – Ḏḥwty – Tot
2. zobacz też: ibis święty na stojaku na symbole religijne (det.)
|
|
|
C4
lub
Xnmw
|
{ ẖnmw }
|
{ śnmu (śnmł) }
|
bóg z głową barana
|
1. ideo. lub det.: Chnum[c] (baraniogłowy bóg, Stwórca ludzi i dawca płodności), np. (war. ) – ẖnmw – Chnum
2. zobacz też: baran (det.)
|
|
|
C5
|
bóg z głową barana , trzymający
|
|
|
C6
lub
inpw
|
{ inpw }
|
{ inpu (inpł) }
|
bóg z głową psa
|
1. ideo. lub det.: Anubis[d] (bóg zmarłych, opiekun mumifikacji i cmentarzy, jeden z sędziów w Państwie Umarłych), np. (war. ) – Inpw – Anubis
2. det.: bóg o głowie psa lub szakala, np. – Wp-w3wt – Up-uaut[e] (dosł.: (Ten] Otwierający drogi – wojowniczy bóg, przewodnik zmarłych i przewodnik bogów, sługa Horusa)
3. zobacz też: pies leżący (det.)
4. zobacz też: pies leżący na relikwiarzu (det.)
|
|
|
C7
lub
stX
|
{ stḫ }
|
{ stś }
|
bóg o głowie głowie zwierzęcia Seta
|
1. ideo.: Set[f] (bóg pustyni i oaz, oprawca Ozyrysa, władca Górnego Egiptu i uzurpator do tronu Zjednoczonego Egiptu), np. – Stẖ – Set
2. zobacz też: zwierzę Seta (det.)
|
|
|
C8
lub
mnw
|
{ mnw }
|
{ mnu (mnł) }
|
falliczny bóg z piórami, uniesionym ramieniem, z chorągiewką
|
1. ideo. lub det.: Min[g] (bóg płodności i patron Panopolis, ob. Achmim), np. (war. lub lub ) – Mnw – Min
2. zobacz też: dwa skamieniałe belemnity (det.)
|
|
|
C9
|
{ ḥtḥr }
|
{ hthr }
|
bogini ze Słońcem i rogami
|
ideo. lub det.: Hat-hor[h] (bogini zmarłych, miłości i tańca), np. (war. ) – Ḥt-ḥr – Hat-hor (dosł.: Dom Horusa)
|
|
|
C10
|
{ m3ct }
|
{ meet }
|
bogini z piórem na głowie
|
ideo. lub det.: Maat (bogini praw porządku, harmonii i sprawiedliwości w kosmosie), np. (war. ) – M3ct – Maat
|
|
|
C11
lub
HH
|
ḥḥ
|
hh
|
bóg z uniesionymi ramionami i podtrzymującymi (niebo)
|
1. (liczba) ideo.: 1 000 000 (milion), np. – ḥḥ – 1 000 000 (milion)
2. ideo.: wiele (dużo), np. – ḥḥ – wiele (dużo)
2. ideo. lub det.: Heh (bóg nieskończoności), np. – Ḥḥ – Heh
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – bóg z uniesionymi ramionami i podtrzymującymi (niebo) (ḥḥ)
4. zobacz też: jaszczurka (det.)
|
|
|
C12
|
{ imn }
|
{ imn }
|
bóg z podwójnym pióropuszem , z lekko zakrzywioną brodą, trzymający
|
ideo. lub det.: Amon (tzw. bóg uniwersalny, bóg wiatru, urodzaju i płodności), np. (war. ) – Imn – Amon (dosł.: [Ten] Ukryty lub [Ten] Niewidzialny)
|
|
|
C17
|
{ mnṯw }
|
{ mnczu (mnczł) }
|
bóg siedzącyz podwójnym pióropuszem , trzymający
|
ideo. lub det.: Montu[b] (bóg-wojownik, opiekun władców z Teb) (war. ) – Mnṯw – Montu
|
|
|
C18
|
{ t3ṯnn }
|
{ tecznn }
|
bóg siedzący z podwójnym pióropuszem , z lekko zakrzywioną brodą i rogami barana
|
1. ideo. lub det.: Tatenen (bóg ziemi i czasu, "źródło dobrych rzeczy", z których wszystko powstaje) lub Ptah-Tatenen (bóg ziemi i czasu identyfikowany z Ptahem), np. (war. ) – T3ṯnn – Tetenen, Ptah-Tatenen
2. zobacz też: bóg stojący z ogoloną głową, trzymający (det.)
3. zobacz też: peruka z piórami i z wstążką, na tyczce (det.)
|
|
|
C19
|
{ ptḥ }
|
{ pth }
|
bóg stojący z ogoloną głową, trzymający
|
1. ideo. lub det.: Ptah (bóg Stwórca, opiekun sztuki i rzemiosła), np. (war. ) – Ptḥ – Ptah
2. zobacz też: bóg siedzący z podwójnym pióropuszem , z lekko zakrzywioną brodą i rogami barana (det.)
|
|
|
C20
|
D – Części ciała człowieka
|
|
| D – Części ciała człowieka
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
D1
lub
tp
|
tp
|
tp
|
głowa z profilu
|
1. ideo.: głowa, np. – tp – głowa
2. det.: głowa i pojęcia pochodne, np. – d3d3 – głowa
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – głowa z profilu (tp)
|
|
|
D2
lub
Hr
|
ḥr
|
hr
|
twarz
|
1. det.: twarz oraz znaczenia pochodne, np. – ḥr – twarz
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – twarz (ḥr)
|
|
|
D3
lub
Sny
|
-
|
-
|
włosy
|
1. det.: włosy, np.:
a) – šny – włosy
b) – skm – siwowłosy
2. det.: skóra, np.:
a) – iwn – cera (karnacja)
b) – inm – skóra
3. det.: opłakiwać (lamentować), np. – i3kb – opłakiwać (dosł.: rwać włosy z głowy)
4. det.: łysy, utracić (kogoś lub coś), np.:
a) – wš – utracić (włosy)
b) – ẖ3rt – wdowa
|
|
|
D4
lub
ir
|
ir
|
ir
|
oko
|
1. ideo.: oko, np. (war. ) – irt – oko
2. det. widzieć, patrzeć, zobaczyć, itp., np. – šp – ślepy
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – oko (ir)
|
|
|
D5
|
-
|
-
|
oko poprawione farbą
|
det.: czynności i stany oka, np.:
a) – dgi – patrzeć
b) – šp – ślepy
c) – rs – być przytomnym (mieć otwarte oczy)
|
(forma alternatywna)
|
D6
|
|
|
D7
|
cn
|
en
|
oko z pomalowaną dolną powieką
|
1. det.: ozdoba oczu, np. – msdmt – cień do powiek
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – oko z pomalowaną dolną powieką (cn)
|
|
|
D8
|
cn
|
en
|
oko wpisane w
(piaszczysta połać ziemi)
|
1. det. w nazwie kamieniołomu – cnw – Enu (lub Ainu), gdzie w okresie Starego Państwa pozyskiwano biały (lub cytrynowy) kamień (wapień) na okładziny piramid oraz do budowy grobowców bogatszych Egipcjan
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – oko wpisane w piaszczystą połać ziemi (cn)
|
|
|
D9
lub
rmi
|
-
|
-
|
oko z wypływającymi łzami
|
ideo. lub det.: płakać, być płaczącym, np. – rmi – płakać (być płaczącym)
|
|
|
D10
lub
wDAt
|
{ wḏ3t }
|
{ udżet (łdżet) }
|
oko ludzkie naznaczone głową sokoła
(Uadżet)
|
1. ideo. lub det.: Uadżet[i] (zw. także jako Oko Horusa) (skr. ) – wḏ3t – Uadżet (dosł.: zdrowe oko [nieuszkodzone], np. Horusa)
2. (sporadycznie – wyjątek(?)) ideo.: oko prawe (Słońce) lub oko lewe (Księżyc), np. (?- war. ) – Ḥrw ḫnty irty – Horus, Pan swoich oczu (dosł. Horus, Pan Słońca i Księżyca lub Horus, Pan dwojga oczu)
|
(sporadycznie, w szczególnych przypadkach)
|
D10A[j]
|
|
|
D11
|
-
|
-
|
biała część oka Uadżet
(lewa strona oka)
|
(miara objętości) = 1/2 Hekat (lub 1/2 Heqat – jednostka miary objętości dla ziaren, chleba i piwa, czyli 1/2 Hekat = ok. 2,4 l)
|
|
|
D12
|
-
|
-
|
źrenica oka
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z podobnymi hieroglifami - lub – to są różne hieroglify i mają różne znaczenia
2. (miara objętości) = 1/4 Hekat (lub 1/4 Heqat – jednostka miary objętości dla ziaren, chleba i piwa, czyli 1/4 Hekat = ok. 1,2 l)
3. det.: źrenica oka, np. – ḏfḏ – źrenica oka
4. zobacz też: owal (det.)
5. zobacz też: pierścień (det.)
6. zobacz też: ziarnko piasku, tabletka lub coś podobnego (det.)
|
|
|
D13
|
-
|
-
|
brew
|
1. (miara objętości) = 1/8 Hekat (lub 1/8 Heqat – jednostka miary objętości dla ziaren, chleba i piwa, czyli 1/8 Hekat = ok. 0,6 l = 600 ml)
2. det.: brwi, np. – inḥ – brwi (l. podwójna, dosł.: dwoje brwi)
|
|
|
D14
|
-
|
-
|
inna biała część oka Uadżet
(prawa strona oka)
|
(miara objętości) = 1/16 Hekat (lub 1/16 Heqat – jednostka miary objętości dla ziaren, chleba i piwa, czyli 1/16 Hekat = ok. 0,3 l = 300 ml)
|
|
|
D15
|
-
|
-
|
jedno z podkreśleń pod okiem
(zakrzywiony ogonek)
|
(miara objętości) = 1/32 Hekat (lub 1/32 Heqat – jednostka miary objętości dla ziaren, chleba i piwa, czyli 1/32 Hekat = ok. 0,15 l = 150 ml)
|
|
|
D16
|
-
|
-
|
inne podkreślenie pod okiem
(łza)
|
(miara objętości) = 1/64 Hekat (lub 1/64 Heqat – jednostka miary objętości dla ziaren, chleba i piwa, czyli 1/64 Hekat = ok. 0,075 l = 75 ml)
|
|
|
D17
|
-
|
-
|
podkreślenia pod okiem
(zakrzywiony ogonek i łza)
|
ideo. lub det.: rycina, obraz, np. (war. ) – tit – rycina, obraz
|
|
|
D18
|
{ msḏr }
|
{ msdżr }
|
ucho
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z podobnym w znaczeniu hieroglifem – – mają różne wartości fonetyczne
2. ideo. lub det.: ucho, np.:
a) (l. p.) – msḏr – ucho
b) (l. podwójna) – msḏrwy – uszy (dosł.: dwoje uszu)
|
|
|
D19
lub
fnD
|
ḫnt
lub
{ fnḏ }
|
chnt
lub
{ fndż }
|
nos, oko i policzek
|
1. ten hieroglif () bardzo rzadko i "ostrożnie" był używany w płaskorzeźbach lub malunkach naściennych w innej półkursywnej formie –
2. ze względu na podobieństwo hieratyczne (do formy półkursywnej – ) – ten hieroglif () był posiadał swój drugi zamiennik w hieroglifach – – np. (war. ) – sty – czerwony barwnik nubijski
3. w słowach o identycznym znaczeniu, ale o różnych rdzeniach słowotwórczych – nie mylić tego hieroglifu () z innym hieroglifem – – to są różne hieroglify i różne transliteracje słów
4. ideo. lub det.: nos, np.:
a) (war. ) – fnḏ – – fnd – nos
b) – šrt – nozdrza, nos
5. det.: zmysł zapachu (węch), np.:
a) – tpi – węch
b) – sn – czuć zapach
6. det.: twarz, np. – ḫnt – twarz
7. det.: radość (przyjemność), np.:
a) – rš lub ršw – rozradować się
b) – ḫntš – mieć przyjemność
8. det.: delikatny, uprzejmy, np. – sfn – być łagodnym
9. det.: być nieposłusznym, np.:
a) – bṯn – nieposłuszny (nieprzyjemny)
b) – gfn – odrzucać (odmawiać)
10. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – nos, oko i policzek (ḫnt)
11. zobacz też: pradawny rodzaj łuku (det.)
|
(forma półkursywna)
|
D20
|
|
|
D21
lub
r
lub
rA
|
r
lub
l(?)
lub
{ r3 }
|
r
lub
l(?)
lub
{ re }
|
usta
|
1. fon.: r
2. fon.: l(?) – Stela Merenptaha – w linii 27-mej pojawia się inskrypcja: – Ysyri3r lub uwaga: Isyri3l[k] – Izraelici
3. (w zgrupowaniu) czytane jako fon. r, np.  – ibr – ogier
4. ideo.: usta, np. – r lub r3 – usta
5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – usta (r)
|
|
|
D22
|
{ rwy }
|
{ ruj (rłj) }
|
usta z dwoma przytwierdzonymi kreskami
|
(ułamek) ideo.: 2/3 (dwie/trzecie), np. – rwy – 2/3
|
|
|
D23
|
{ ḫmt rw(?) }
|
{ chmt ru (chmt rł)(?) }
|
usta z trzema przytwierdzonymi kreskami
|
(ułamek) ideo.: 3/4 (trzy/czwarte), np. – ḫmt rw – 3/4
|
|
|
D24
lub
spt
|
{ spt }
|
{ spt }
|
warga górna z zębami
|
ideo.: warga, obramowanie (rant, obwódka), np. (war. ) – spt – warga, obramowanie
|
|
|
D25
lub
spty
|
{ spty }
|
{ sptj }
|
dwie wargi z zębami
(usta z zębami)
|
ideo.: usta, np. (war. ) – spty – usta
|
|
|
D26
|
-
|
-
|
wydalanie płynu z ust
|
1. det.: czynności związane z wydalaniem z ust, np.:
a) – psg – pluć
b) – bši – wymiotować
c) – ḳ3c – – ḳc – rzygać (wyrzygać)
2. det.: krew (słowo pochodzi od czerwonego koloru ust z rdzeniem snf), np. – snf – krew
|
|
|
D27
lub
mnD
|
-
|
-
|
pierś
|
1. ideo. lub det.: pierś, np. – mnḏ – – mnd – pierś
2. det.: karmić piersią, np. – snḳ – karmić piersią
3. det.: guwernant/ka (opiekun), np. – mncy – opiekun nieletniego – najprawdopodobniej, to słowo pochodzi od słowa: – mnct – niańka (czyli od niańczenia)
4. zobacz też: kobieta karmiąca piersią (det.)
2. det.: krew (słowo pochodzi od czerwonego koloru ust z rdzeniem snf), np. – snf – krew
|
(forma alternatywna, ale bardziej powszechna)
|
D27A
|
|
|
D28
lub
kA
|
k
lub
k3
|
k
lub
ke
|
ramiona uniesione
|
1. ideo.: dusza (dusza człowieka i jednocześnie duch opiekuńczy – Ka), np. – k3 – dusza Ka
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – ramiona uniesione (k)
|
|
|
D29
|
{ k3 }
|
{ ke }
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(ramiona uniesione + stojak na symbole religijne)
|
ideo.: dusza (dusza człowieka i jednocześnie duch opiekuńczy – Ka, ale traktowana jako dusza o boskiej naturze), np. – k3 – dusza Ka
|
|
|
D30
|
-
|
-
|
ramiona uniesione z dodatkiem
|
det.: Nehebkau (zw. także Łącznikiem atrybutów – nazwa mitycznego dwugłowego, wężowatego bóstwa, jako wcielenie połączonych po śmierci dusz Ka i Ba), np. – Nḥb-k3w – Nehbekau
|
|
|
D31
|
{ ḥm-k3 }
|
{ hm-ke }
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(ramiona złączone lub obejmujące + kij folusznika)
|
ideo.: sługa Ka, kapłan Ka, np. (war. ) – ḥm-k3 – sługa Ka, kapłan Ka
|
|
|
D31A[l]
|
kombinacja hieroglifów:
| + | |
|
(kij folusznika + ramiona uniesione)
|
|
|
D32
|
-
|
-
|
ramiona złączone lub obejmujące
|
1. det.: owinąć (okryć), np. – inḳ – owinąć
2. det.: objąć (uścisnąć), np. – ḥpt – objąć
3. det.: rozłożyć ramiona, roztaczać (odsłaniać), np. – pg3 – roztaczać (odsłaniać)
|
|
|
D33
|
ẖn
|
śn
|
wiosłujące ramiona
|
1. ideo.: wiosłować, np. – ẖni – wiosłować
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – wiosłujące ramiona (ẖn)
|
|
|
D34
lub
aHA
|
{ cḥ3 }
|
{ ehe }
|
ręce trzymające tarczę i siekierę
|
ideo.: walka i słowa pochodne, np. (war. ) – cḥ3 – walka
|
(Stare Państwo)
|
D34A
|
|
|
D35
|
n
lub
mḫ
lub
ḫm
|
n
lub
mch
lub
chm
|
ramiona w geście zaprzeczenia
|
1. (zaprzeczenie) ideo.: nie, np. – n lub war. – nn – nie
2. det.: niewiedza i słowa pochodne, np. – ḫm – być nieświadomym (w sensie: być ignorantem)
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – ramiona w geście zaprzeczenia (n)
|
|
|
D36
lub
a
|
c
|
e
|
przedramię
|
1. ten hieroglif () mniej w piśmie hieroglificznym, a bardziej w hieratyce, był używany jako zamiennik podobnych hieroglifów: , , , , , , ,
2. fon.: c
3. ideo.: ramię, ręka, np. – c – ramię, ręka
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – przedramię (c)
5. zobacz też: przedramię trzymające stożkowaty bochenek (det.)
6. zobacz też: przedramię trzymające okrągły bochenek (det.)
7. zobacz też: przedramię trzymające garnek (naczynie) (det.)
8. zobacz też: przedramię trzymające patyk (det.)
9. zobacz też: przedramię z dłonią skierowaną ku dołowi (z ramieniem pod kątem) (det.)
10. zobacz też: przedramię z dłonią skierowaną ku dołowi (z wyprostowanym ramieniem) (det.)
11. zobacz też: przedramię trzymające chorągiewkę (det.)
12. zobacz też: przedramię trzymające w dłoni berło władzy (det.)
|
|
|
D37
|
d
lub
di
lub
imi
lub
rdi
|
d
lub
di
lub
imi
lub
rdi
|
przedramię trzymające stożkowaty bochenek
|
1. (Średnie Państwo) bardziej powszechne było używanie tego hieroglifu () zamiast
2. (sporadycznie) ten hieroglif () był zamieniany przez inne hieroglify: lub
3. ideo.: dawać (w sensie: ofiarować, ofiarowywać), np. (war. ) – imi – dawać (ofiarować)
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – przedramię trzymające stożkowaty bochenek (d)
5. zobacz też: stożkowaty bochenek (det.)
6. zobacz też: przedramię trzymające garnek (naczynie) (det.)
7. zobacz też: przedramię trzymające patyk (det.)
|
|
|
D38
|
m
lub
mi
|
m
lub
mi
|
przedramię trzymające okrągły bochenek
|
1. (Średnie Państwo) det.: dawać (ofiarować), – imi – dawać
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – przedramię trzymające okrągły bochenek (m)
|
|
|
D39
|
{ ḥnk }
|
{ hnk }
|
przedramię trzymające garnek (naczynie)
|
1. (sporadycznie) ten hieroglif () był zamiennie używany w miejsce hieroglifów – lub lub
2. det.: ofiarować, podarować, np. (skr. ) – ḥnk – ofiarowywać
3. zobacz też: przedramię (det.)
4. zobacz też: przedramię trzymające stożkowaty bochenek (det.)
5. zobacz też: przedramię trzymające okrągły bochenek (det.)
|
|
|
D40
|
{ nḫt }
lub
{ ḫ3i }
|
{ ncht }
lub
{ chei }
|
przedramię trzymające patyk
|
1. od okresu Średniego Państwa, ten hieroglif () zastępował inny hieroglif –
2. ten hieroglif () był używany jako zamiennik hieroglifu –
3. det.: siła, wysiłek i słowa pochodne, np. (war. , skr. ) – nḫt – silny
4. det.: ciągnąć (włóczyć), np. – iḥt – ciągnąć
5. det.: badać (sprawdzać), np. (skr. ) – ḫ3i – badać
6. zobacz też: człowiek uderzający kijem (det.)
7. zobacz też: przedramię trzymające stożkowaty bochenek (det.)
|
|
|
D41
|
ni
|
ni
|
przedramię z dłonią skierowaną ku dołowi (z ramieniem pod kątem)
|
1. det.: ramię, np.:
a) – gb3 – ramię
b) (war. , war. ) – rmn – ramię
2. det. dla akcji angażujących w sobie ruch ramienia, np. – rḳi – zgiąć
3. det. dla zaprzestania ruchu (akcji), np. – ni – odrzucić
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – przedramię z dłonią skierowaną ku dołowi (z ramieniem pod kątem) (ni)
|
|
|
D42
|
{ mḥ }
|
{ mh }
|
przedramię z dłonią skierowaną ku dołowi (z wyprostowanym ramieniem)
|
(miara długości) ideo i det.: łokieć (królewski), np. (war. ) – mḥ – łokieć
|
|
|
D43
|
ḫw
|
chu (chł)
|
przedramię trzymające chorągiewkę
|
1. ideo.: chronić (ochraniać), strzec, np. (war. , skr. ) – ḫwi – chronić, strzec
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – przedramię trzymające chorągiewkę (ḫw)
|
|
|
D44
|
{ ḫrp }
|
{ chrp }
|
przedramię trzymające w dłoni berło władzy
|
1. det.: być u władzy, zarządzać, dowodzić i słowa pochodne, np.: (skr. ) – ḫrp – być u władzy
2. zobacz też: berło władzy (det.)
|
|
|
D45
lub
Dsr
|
{ ḏsr }
|
{ dżsr }
|
ramię trzymające pałkę nḥbt(?- lub berło)
|
ideo. lub det.: oczyścić (np. drogę), być poufnym, święty i słowa pochodne, np. (war. lub ) – ḏsr – oczyścić, być poufnym, święty
|
|
|
D46
lub
d
|
d
|
d
|
dłoń
lub
dłoń zakrzywiona
|
1. fon.: d, np. – wdi – kłaść, włożyć, wydać (np. dźwięk)
2. det.: dłoń, np. (war. ) – ḏrt – – ḏ3t – dłoń
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – dłoń (d)
|
|
|
D47
|
|
|
D46A
|
-
|
-
|
dłoń ze spadającymi kroplami
|
det.: wonność (zapach perfum), np.  (war.  lub  ) – idt – wonność
|
|
|
D48
|
{ šsp }
|
{ szsp }
|
dłoń bez kciuka
|
1. (miara długości) ideo.: szerokość dłoni (ok. 7,44 cm), np. – šsp – szerokość dłoni
2. ideo.: śródręcze, np. (war. lub ) – šsp – śródręcze
3. zobacz też: półksiężyc (det.)
|
|
|
D49
|
-
|
-
|
pięść
|
det.: złapać (chwycić), np.:
a) – 3mm – złapać (chwycić coś)
b) – ḫfc – łapać (chwycić – np. dzień, coś jak carpe diem)
|
|
|
D50
lub
Dba
|
ḏbc
|
dżbe
|
palec (pionowy)
|
1. (w piśmie hieroglificznym i hieratyce) ten hieroglif () prawdopodobnie, z powodu niedokładnego kopiowania, był często mylony z hieroglifem – – chociaż to są zupełnie różne hieroglify
2. (liczna) – ḏbc – 10 000 (dziesięć tysięcy)
3. ideo. lub det.: palec i słowa pochodne (war. ) – ḏbc – palec
4. det.: dwa palce – – określają: trafny (celny) lub precyzyjny (dokładny), np.:
a) – cḳ3 – celny
b) – mty lub mtr – dokładny
5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – palec (pionowy) (ḏbc)
6. zobacz też: palec (poziomy) (det.)
7. zobacz też: (1) kij do rzucania; (2) maczuga używana w walce; (3) zamiennik wielu hieroglifów (det.)
|
|
|
D51
|
dḳr
lub
{ cnt }
lub
{ ḳ3w }
|
dqr (dkr)
lub
{ ent }
lub
{ keu (keł) }
|
palec (poziomy)
|
1. ideo. lub det.: paznokieć, np. (skr. ) – cnt – paznokieć
2. (z nieznanych powodów) det.: miarka, mierzyć, np. – ḫ3i – miarka, mierzyć
3. det.: brać, np. – ṯ3i – brać
4. det.: ściskać (także w sensie: nacisk), np. – dḳr – nacisk
5. (papirusy medyczne) det.: ziarno, np. (skr. ) – ḳ3w – ziarna (l. mn.)
6. (papirusy medyczne) det.: nacięta (przecięta) figa sykomory, także paznokcio-podobne narzędzie do nacinania lub ogólnie, pojęcie oznaczające skrobanie (lub skrobak), np. – nḳcw – nacięta (przecięta) figa sykomory, narzędzie do nacinania, skrobak
7. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – palec (poziomy) (dḳr)
8.zobacz też: palec (pionowy) (det)
|
|
|
D52
lub
mt
|
mt
|
mt
|
penis (fallus)
|
1. det.: męski i wszystko z tym związane, także płciowość – seks, np. – ṯ3y – męski, mężczyzna
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – penis (fallus) (mt)
3. zobacz też: penis z wypływającą wydzieliną (det.)
|
|
|
D53
|
-
|
-
|
penis z wypływającą wydzieliną
|
1. ten hieroglif () był używany jako bardziej wyrazisty niż hieroglif –
2. det.: męski i wszystko z tym związane, także płciowość – seks, np.:
a) – ṯ3y – męski, mężczyzna
b) – ḥnn – penis (fallus)
c) – wsš – oddawać mocz
d) – hi – mąż
3. zobacz też: penis (fallus) (det.)
|
|
|
D54
|
{ iwt }
|
{ iut (iłt) }
|
nogi kroczące
|
1. det.: ruch (aktywność), np. – iwt – iść, kroczyć
2. det.: brak ruchu (brak aktywności) np.: – 3b – zatrzymać się, stop
3. ten hieroglif () to głównie determinatyw akcji związanych z: przychodzeniem, wchodzeniem, wejściem i słów pochodnych (kierunek "do")
4. ten hieroglif () to głównie determinatyw akcji związanych z: odchodzeniem, wychodzeniem, wyjściem, opuszczaniem i słów pochodnych (kierunek "od")
5. (arytmetyka) ten hieroglif () był używany w podstawowych operacjach matematycznych jako ideo: dodawanie (znak plus "+")
6. (arytmetyka) ten hieroglif () był używany w podstawowych operacjach matematycznych jako ideo.: odejmowanie (znak minus "-")
|
|
|
D55
|
|
|
D56
lub
rd
lub
gH
lub
sbq
lub
gHs
|
rd
lub
gḥ
lub
wcr
lub
pds
lub
sbḳ
lub
gḥs
|
rd
lub
gh
lub
uer (łer)
lub
pds
lub
sbq (sbk)
lub
ghs
|
noga
|
1. ideo. lub det.: noga, np. (war. ) – rd – noga
2. det. dla słów określających części nogi lub stopy, np.:
a) – mnt – udo
b) – pd – kolano
3. (w zgrupowaniu) (noga + kroczące nogi) jako det. w czasownikach określających różnorodny ruch, np. – thi – przekraczać (wykraczać)
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – noga (rd)
|
|
|
D57
|
-
|
-
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(noga + nóż)
|
1. det.: okaleczać i słowa pochodne, np.:
a) – i3ṯ – być okaleczonym
b) – nkn – krzywdzić
2. det. w sł.: – i3ṯw – miejsce egzekucji
|
(Średnie Państwo)
|
D60
lub
wab
|
{ wcb }
|
{ ueb (łeb) }
|
kombinacja hieroglifów:
+ element z
(stopa + wazon z wylewającą się z niego wodą)
|
1. w okresie Średniego Państwa, ten hieroglif () często zastępował inny hieroglif –
2. ideo.: bezgrzeszny (nieskazitelny), czysty (nieskalany), np. (war. ) – wcb – bezgrzeszny, czysty
3. zobacz też: człowiek przystępujący do oczyszczenia (det.)
|
|
|
A6
|
człowiek przystępujący do rytualnego oczyszczenia
|
|
|
D61
|
s3ḥ
|
seh
|
palce
lub
(czubki czegoś)
|
1. forma hieroglifu – – jest określana jako mniej poprawna
2. ideo. lub det.: palce, np. (war. ) – s3ḥ – palce
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – palce (lub czubki czegoś) (s3ḥ)
|
|
|
D62
|
|
|
D63
|
E – Ssaki
|
|
| E – Ssaki
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
E1
|
{ k3 }
|
{ ke }
|
byk
|
1. ideo.: byk, np. (war. lub ) – k3 – byk
2. det.: bydło, np.:
a) – mnmnt – bydło, trzoda
b) – ng – byk
c) – iw3 – wół
|
|
|
E2
|
{ k3 }
|
{ ke }
|
byk wojowniczy
|
1. ideo.: epitet złożony w imionach królewskich, np. – K3 Nḫt – Zwycięski (Przepotężny) Byk (jedno z imion faraona Totmesa III)
2. det.: byk wojowniczy, np. – sm3 – walczący byk
|
|
|
E3
|
-
|
-
|
cielę
|
det.: cielę, bydło krótkorogate (kozy, krowy, itp.), np.:
a) – bḥs – cielę
b) – wnḏw – bydło krótkorogate (l. mn.)
|
|
|
E4
|
-
|
-
|
krowa święta Hesat
|
det.: Hesat (bogini – święta krowa karmiąca ludzkim mlekiem faraonów i niektórych bogów-byków), np. – ḥs3t lub ḥz3t – Hesat
|
|
|
E5
|
-
|
-
|
krowa karmiąca cielę
|
det.: okazywać troskę (np. wobec dziecka), np. – 3ms – okazywać troskę
|
|
|
E6
lub
zzmt
|
{ ssmt }
|
{ ssmt }
|
koń
|
1. ideo. lub det.: koń, np. (war. ) – ssmt – koń
2. det.: koń i słowa pochodne, np.:
a) – ibr – ogier
b) – ḥtr – zespół, para (konie w zaprzęgu)
|
|
|
E7
|
-
|
-
|
osioł
|
1. (sporadycznie) w piśmie hieratycznym, ten hieroglif () był zamieniany przez inny hieroglif –
2. det.: osioł, np. – c3 – osioł
3. zobacz też: zwierzę Seta (det.)
|
|
|
E8
lub
|
ib
|
ib
|
dziecko
jako cielę, koźlę, itp.
|
1. det.: małe bydło (dzieci zwierząt), np. – cwt – trzódka, kózki
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – dziecko (ib)
|
(Nowe państwo)
|
E8A
|
dziecko skaczące
|
|
|
E10
|
-
|
-
|
baran
|
1. det.: baran, np.:
a)  – b3 – baran
b)  (war. ) – ẖnmw – Chnum[c] (baraniogłowy bóg, Stwórca ludzi i dawca płodności)
2. det.: owca, np.:
a) – sr – owca
b) – cwt ḥḏt – biała trzoda (owce)
3. zobacz też: bóg z głową barana (det.)
4. zobacz też: bóg z głową barana , trzymający (det.)
|
(Stare Państwo)
|
E11
|
|
|
E12
|
-
|
-
|
świnia
|
det.: świnia, np.:
a) – rri – świnia
b) – š3i – świnia
|
|
|
E13
|
-
|
-
|
kot
|
det.: kot, np. – miw – kot
|
|
|
E14
|
-
|
-
|
chart
|
det.: pies, np.:
a) – iw – pies
b) – ṯsm – pies gończy (ogar)
|
|
|
E15
|
{ inpw }
lub
{ ḥry sšt3 }
|
{ inpu (inpł) }
lub
{ hrj sszte }
|
pies leżący
|
1. (zwrot żartobliwy) ideo. – – jako skrót dla zwrotu: – ḥry sšt3 – [ten, który jest] ponad sekretami (czyli ten, który wywyższa się lub uważa, że jest "ponad przeciętność")
2. ideo. lub det.: Anubis[d] (bóg zmarłych, opiekun mumifikacji i cmentarzy, jeden z sędziów w Państwie Umarłych), np. (war. ) – Inpw – Anubis
3. zobacz też: bóg z głową psa (det.)
|
|
|
E16
|
pies leżący na relikwiarzu
|
|
|
E17
lub
zAb
|
{ s3b }
|
{ seb }
|
szakal
|
1. ideo. lub det.: szakal i słowa pochodne, np. – s3b – – z3b – szakal
2. ideo. lub det.: osoba wysoko postawiona, np. skr. – s3b – dostojnik, poczciwy człowiek
|
|
|
E18
|
{ wp-w3wt }
|
{ up-uaut (łp-łałt) }
|
wilk na stojaku
|
ideo. lub det.: Up-uaut[e] (wojowniczy bóg, przewodnik zmarłych i przewodnik bogów, sługa Horusa), np. (war. , skr. ) – Wp-w3wt – Up-uaut (dosł. [Ten] Otwierający drogi)
|
(Stare Państwo)
|
E19
|
wilk na stojaku ,
zagiętym od przodu
i z buławą przechodzącą przez stojak
|
|
|
E20
|
{ swty }
lub
{ stẖ }
lub
{ stš }
|
{ suti (słti) }
lub
{ stś }
lub
{ stsz }
|
zwierzę Seta
(być może, jakiś rodzaj świni)
|
1. (Średnie Państwo, Teksty Sarkofagów – sporadycznie) ten hieroglif () był zamieniany przez hieroglif – – np.:
* (war. lub ) – Stẖ – Set
2. (hieratyka – sporadycznie) ten hieroglif () zastępował inny hieroglif –
3. ideo.: Set[f] (bóg pustyni i oaz, oprawca Ozyrysa, władca Górnego Egiptu i uzurpator do tronu Zjednoczonego Egiptu), np. (war. ) – Stẖ – – Stš – Set
* w okresie późniejszym ten hieroglif () był używany jako skrót dla innego zapisu imienia Seta: (war. ) – Swty – Set
4. det.: zamieszanie (zgiełk) i słowa pochodne, np.:
a) – ẖnnw – zamieszanie
b) – sh3 – być zmieszanym (zdezorientowanym)
5. zobacz też: bóg o głowie głowie zwierzęcia Seta (det.)
6. zobacz też: osioł (det.)
7. zobacz też: narzędzie cieśli (det.)
|
|
|
E21
|
-
|
-
|
zwierzę Seta leżące
|
det.: zamieszanie (zgiełk) i słowa pochodne, np. – nšni – nawałnica, wściekłość
|
|
|
E22
lub
mAi
|
{ m3i }
|
{ mei }
|
lew
|
ideo. lub det.: lew, np. (war. ) – m3i – lew
|
|
|
E23
lub
rw
|
r
lub
l
lub
rw
|
r
lub
l
lub
ru (rł)
|
lew leżący
|
1. ideo.: lew, np. (war. ) – rw – lew
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – lew leżący (r)
|
|
|
E24
lub
Aby
|
{ 3by }
|
{ ebj }
|
pantera
|
ideo. lub det.: pantera, leopard, np. (war. ) – 3by – pantera, leopard
|
|
|
E25
|
-
|
-
|
hipopotam
|
det.: hipopotam, np.:
a) – db – hipopotam
b) – bid – hipopotam
c) – ḫ3b – hipopotam
|
|
|
E26
|
3b
lub
3bw(?)
|
eb
lub
ebu (ebł)(?)
|
słoń
|
1. det.: słoń, np. – 3bw – słoń
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – słoń (3b)
|
|
|
E27
|
-
|
-
|
żyrafa
|
(z nieznanych powodów) det.: wróżyć, np. – sr – wróżyć
|
|
|
E28
|
-
|
-
|
oryks
|
det.: oryks, np. – m3ḥḏ – oryks
|
|
|
E29
|
-
|
-
|
gazela
|
det.: gazela, np. – gḥs – gazela
|
|
|
E30
|
-
|
-
|
ibeks
|
det.: ibeks (mianem ibeks określanych jest kilka gatunków dzikich kóz lub koziorożców), np.:
a) – n3w – ibeks
b) – nr3w – ibeks
c) – ni3 – ibeks
|
|
|
E31
|
{ scḥ }
|
{ seh }
|
koza w obroży z zawieszoną okrągłą pieczęcią
|
ideo.(?) lub det.: ranga, godność, np. (war. ) – scḥ – ranga, godność
|
|
|
E32
|
-
|
-
|
pawian święty
|
1. det.: pawian, np. – icn – pawian
2. det.: małpa, np. – ky – małpa
3. det.: być wściekłym (wpadać w szał), np. – ḳnd – być wściekłym
|
|
|
E33
|
-
|
-
|
małpa
|
det.: małpa, np. – gf – war. – gif – małpa
|
F – Części ciała ssaków
|
|
| F - Części ciała ssaków
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
F1
|
{ k3 }
|
{ ke }
|
głowa wołu
|
1. w formułach ofiarnych, ten hieroglif () był używany zamiast hieroglifu –
2. det. w formułach ofiarnych w l. mn. jako skr.: – k3w – rogacizna i słowa pochodne, np. – di.f prt hrw ḥnkt k3w 3pdw – obdarowano go ofiarami z chleba, wina, rogacizny i drobiu (fragment formuły ofiarnej)
3. det.: byk(?)
4. zobacz też: byk (det.)
|
|
|
F2
|
-
|
-
|
głowa rozjuszonego byka
|
det.: wściekłość, np. – ḏnd – wściekłość
|
|
|
F3
|
3t
|
et
|
głowa hipopotama
|
1. ten hieroglif () w późniejszym okresie został zastąpiony innym hieroglifem –
2. półideo.: siła uderzeniowa, np. – 3t – siła uderzeniowa
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – głowa hipopotama (3t)
4. zobacz też: głowa leoparda (det.)
|
|
|
F4
lub
HAt
|
{ ḥ3t }
|
{ het }
|
przednia część lwa
|
ideo.: przód i słowa pochodne oraz słowa pochodne z rdzeniem ḥ3t, np.:
a) – ḥ3t – przód
b) (war. ) – ḥ3ty – serce
c) – ḥ3tc – książę
|
|
|
F5
lub
SsA
|
šs3
|
szse
|
głowa bawolca
|
1. det.: mądrość, wiedza, wyuczony człowiek (być uprawnionym, być fachowcem), np. (war. lub ) – sš – być wyuczonym, być w stanie nauczyć się
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – głowa bawolca (šs3)
|
|
|
F6
|
przednia część bawolca
|
|
|
F7
|
{ šfyt }
|
{ szfjt }
|
głowa barana
|
1. det.: głowa barana, np. – šft – głowa barana
2. det.: dostojność (godność) i słowa pochodne, np.:
a) (war. ) – šfyt – wartość, godność (powaga)
b) – šfšft – godność (dostojność)
|
|
|
F8
|
przednia część barana
|
|
|
F9
|
-
|
-
|
głowa leoparda
|
1. w okresie późniejszym, ten hieroglif () zastąpił inny hieroglif –
2. det. lub skr.: siła, np. (war. ) – pḥty – siła
3. zobacz też: głowa hipopotama (det.)
|
|
|
F10
|
-
|
-
|
głowa i szyja zwierzęcia długoszyjnego
|
det.: szyja, gardło oraz czynności związane z gardłem, np.:
a) – ḫḫ – gardło
b) – ḥtyt – gardło
c) – cm – połykać (łykać)
|
(Stare Państwo)
|
F11
|
|
|
F12
lub
wsr
|
wsr
|
usr (łsr)
|
głowo-szyja psia
|
1. ideo.: szyja, np. (war. ) – wsrt – szyja
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – głowo-szyja psia (wsr)
|
|
|
F13
lub
wp
|
ip
lub
wp
|
ip
lub
up (łp)
|
rogi wołu
|
1. ideo.: brew, początek, góra (wierzch czoła), np. – wpt – brew, góra (wierzch czoła)
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – rogi wołu (ip)
|
|
|
F14
|
{ wpt-rnpt }
|
{ upt-rnpt (łpt-rnpt) }
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(rogi wołu + łodyga palmowa bez liści, nacięta)
|
1. ideo.: pierwszy dzień w Nowym Roku, np. (war. lub ) – wpt-rnpt – pierwszy dzień Nowego Roku
2. zobacz też: łodyga palmowa bez liści i nacięta (det.)
|
|
|
F15
|
kombinacja hieroglifów:
(rogi wołu + łodyga palmowa bez liści, nacięta + Słońce)
|
|
|
F16
lub
db
|
cb
|
eb
|
róg
|
1. ideo i det.: róg, np. (war. ) – db – róg
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – róg (cb)
|
|
|
F17
|
-
|
-
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(róg + stopa i wazon z wylewającą się z niego wodą)
|
ideo.: oczyszczenie (rytualne ablucje), np. (war. ) – cbw – rytualne oczyszczenie
|
|
|
F18
lub
bH
lub
Hw
|
bi
lub
bḥ
lub
ḥw
|
bi
lub
bh
lub
hu (hł)
|
kieł słonia
|
1. det.: ząb, np. – ibḥ – ząb
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kieł słonia (bi)
|
|
|
F19
|
-
|
-
|
dolna szczęka wołu
|
det.: szczęka, np. – crt – szczęka
|
|
|
F20
lub
ns
|
ns
|
ns
|
język wołu
|
1. (sporadycznie) ten hieroglif () jest mylnie kojarzony z podobnym hieroglifem – – jako det.: śmierć, wróg
2. ideo.: język, np. – ns – język
3. det.: czynności związane z językiem, np. – dp – smakować
4. (sporadycznie) w języku potocznym, jako żartobliwy skrót myślowy: – imy-r – nadzorca (dosł.: ten, który jest na językach)
5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – język wołu (ns)
|
|
|
F21
lub
idn
lub
sDm
lub
DrD
lub
msDr
|
idn
lub
sḏm
lub
ḏrḏ
|
idn
lub
sdżm
lub
dżrdż
|
ucho wołu
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z podobnym w znaczeniu hieroglifem – – mają różne wartości fonetyczne
2. ideo. lub det.: ucho, np. (war. ) – msḏr – ucho
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – ucho wołu (idn)
|
|
|
F22
lub
pH
lub
kfA
|
pḥ
lub
kf3
|
ph
lub
kfe
|
siedzący zadek lwa lub leoparda
|
1. ideo.: zadek, koniec, np. – pḥwy – zadek
2. det.: zadek, np. – crt – zadek
3. det.: podstawa, spód (np. wazy), np. – kf3 – podstawa, spód
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – siedzący zadek lwa lub leoparda (pḥ)
|
|
|
F23
lub
xpS
|
{ ḫpš }
|
{ chpsz }
|
noga przednia wołu
|
1. ideo.: noga przednia, np. (war. ) – ḫpš – noga przednia
2. det.: noga przednia, w tym: Wielka Niedźwiedzica (gwiazdozbiór), np. – Msḫtyw – Wielka Niedźwiedzica (dosł.: Noga przednia)
|
|
|
F24
|
|
|
F25
lub
wHm
|
wḥm
|
uhm (łhm)
|
noga i kopyto wołu
|
1. pólideo.: kopyto, np. (skr. ) – wḥm lub wḥmt – kopyto, a także w przenośni, w znaczeniu potocznym: dupek
2. ideo.: kopyto (osła), np. – wḥm – kopyto
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – noga i kopyto wołu (wḥm)
|
|
|
F26
lub
Xn
|
ẖn
lub
ẖnw
|
śn
lub
śnu (śnł)
|
kozia skóra
|
1. ideo.: skóra, np. (war. ) – ẖnt – skóra
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kozia skóra (ẖn)
|
|
|
F27
|
-
|
-
|
krowia skóra
|
1. det.: skóra, np.:
a) – dḥr – skórzany, ukrywać
b) – msk3 – skóra, kilim (pled, dywanik)
2. det.: ssaki (ogólnie – zwierzęta), np.:
a) – wnš – wilk
b) – pnw – mysz
|
|
|
F28
|
{ s3b }
|
{ seb }
|
krowia skóra
(forma alternatywna)
|
1. ten hieroglif () był używany głównie jako ideogram, jako forma powielona od )
2. (sporadycznie) ten hieroglif () był używany jako zamiennik podobnego hieroglifu – – np.:
* (war. ) – 3bḏ – Abydos
2. ideo.: pstrokaty (wielobarwny), np.:
a) (war. ) – s3b šwt – wielobarwne pióra (jeden z epitetów słonecznego Horusa)
b) – s3b – wielobarwny (pstrokaty)
3. zobacz też: hieroglify dwuliterowe – dłuto (?) (3b)
|
|
|
F29
lub
sti
|
st
|
st
|
krowia skóra przebita strzałą
|
1. ideo. i det.: przebić (przebijać), rzucać (wyrzucać), strzelać, wlewać i słowa pochodne, np. (war. ) – st – przebić
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – krowia skóra przebita strzałą (st)
|
|
|
F32
lub
X
|
ẖ
|
ś
|
1. fon.: ẖ
|
brzuch zwierzęcia z sutkami i ogonem
2. ideo.: brzuch (brzuszek), ciało, np. – ẖt – brzuch, ciało
3. zobacz też: hieroglify jednoliterowe – brzuch zwierzęcia z sutkami i ogonem (ẖ)
|
|
|
F33
lub
sd
|
sd
|
sd
|
ogon
lub
miotła(?)
|
1. det.: ogon, np. – sd – ogon
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – ogon (sd)
|
|
|
F34
lub
ib
|
ib
|
ib
|
serce
|
ideo. lub det.: serce, np. (war. ) – ib – serce
|
|
|
F35
lub
nfr
|
nfr
|
nfr
|
serce i tchawica
|
1. ideo.: dobry, piękny i słowa pochodne, np. (war. ) – nfr – dobry, piękny
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – serce i tchawica (nfr)
|
|
|
F36
lub
zmA
|
sm3
lub
zm3
|
sme
lub
zme
|
płuco i tchawica
|
1. det.: płuco, np. – sm3 – płuco
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – płuco i tchawica (sm3)
|
|
|
F37
|
sm
|
sm
|
kręgosłup z żebrami
|
1. (z powodu pomieszania) ten hieroglif () był mylony z podobnym hieroglifem –
2. ideo. lub det.: plecy, np. (war. ) – i3t – plecy (tył)
3. det.: tył, np. – psd – tył (plecy)
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kręgosłup z żebrami (sm)
5. zobacz też: trzcina rosnąca jedna przy drugiej z pętlą z boku (det.)
|
(forma alternatywna)
|
F38
|
|
|
F39
lub
imAx
|
{ im3ḫ }
|
{ imech }
|
kręgosłup z wystającym z niego rdzeniem kręgowym z jednej strony
|
1. ideo.: rdzeń kręgowy, np. (war. ) – im3ḫ – rdzeń kręgowy
2. ideo.: stan poważania (podziwiać kogoś, szanować), np. (war. ) – im3ḫ – podziwiać kogoś (szanować)
3. (sporadycznie) det.: plecy, np. – psḏ – plecy
4. zobacz też: kręgosłup z wystającym z niego rdzeniem kręgowym po obu stronach (det.)
|
|
|
F40
lub
Aw
|
3w
lub
fw
|
eu (eł)
lub
fu (fł)
|
kręgosłup z wystającym z niego rdzeniem kręgowym po obu stronach
|
1. ideo.: rozciągać (wydłużać), np. – 3w – rozciągać
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kręgosłup z wystającym z niego rdzeniem kręgowym po obu stronach (3w)
3. zobacz też: kręgosłup z wystającym z niego rdzeniem kręgowym z jednej strony (det.)
|
|
|
F41
|
-
|
-
|
kręgosłup tradycyjny
(przeniesiony z innego hieroglifu)
|
1. ten hieroglif () został "przepisany" ze starego hieroglifu przedstawiającego łodygi lnu związane razem z obciętymi torebkami na nasiona –  (?)
2. (sporadycznie) det.: plecy, np. – psd – plecy
3. det.: żądza krwi(?), np. – š3t – żądza krwi
|
|
|
F42
lub
spr
|
spr
|
spr
|
żebro
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z podobnymi hieroglifami – , lub – to są zupełnie różne hieroglify
2. ideo. lub det.: żebro, np. (war. ) – spr – żebro
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – żebro (spr)
|
|
|
F43
|
-
|
-
|
żeberka wołowe
|
det.: żeberka wołowe, np. – spḥt – żeberka wołowe
|
|
|
F44
lub
iwa
lub
isw
|
iwc
lub
isw
|
iue (iłe)
lub
isu (isł)
|
kość udowa z przylegającym mięsem
(udziec)
|
1. det.: udo, kość udowa, np. – iwc – udo (wołowe), kość udowa
2. det.: noga wołowa, np. – isw – noga wołowa
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – kość udowa z przylegającym mięsem (udziec) (iwc)
|
|
|
F45
|
-
|
-
|
macica jałówki
|
1. (wulgaryzm) det.: narządy rozrodcze kobiece, np. (war. ) – idt – srom, krowa (to określenie było także używane jako wulgaryzm w stosunku do kobiet, w języku pot. mogło oznaczać: niezaspokojona studnia bez dna lub krowa)
2. nie mylić uproszczonej wersji tego hieroglifu ( ) z podobnym hieroglifem - - to są zupełnie różne hieroglify i posiadają różne znaczenia
3. zobacz też: studnia wypełniona wodą (det.)
4. zobacz też: przyrząd używany w piekartwie (det)
|
(hieratyczne uproszczenie)
|
F45A[a]
|
|
|
F46
lub
pXr
lub
qAb
|
pẖr
lub
dbn
|
pśr
lub
dbn
|
jelito (kiszka)
|
1. ten hieroglif () ma wiele form:
 (F46A), (F47),  (F47A), (F48), (F49)
2. półideo.: pośrodku (w środku), np. – m-ḳ3b – pośrodku (w środku)
3. półideo.: podwójnie (dwojako), np. – ḳb lub ḳ3b – podwójnie
4. ideo.: jelito (kiszka), np. – ḳ3b – jelito
5. ideo.: obejść dookoła i słowa pochodne, np. (war. ) – dbn – obejść dookoła
6. ideo.: obrócić się, okręcić się (skręcić się, zakręcić się) i słowa pochodne, np. (war. ) – pẖr – obrócić się, okręcić się
7. det.: skręcić (okręcić, zakręcić) i słowa pochodne, np.:
a) – wḏb – skręcić
b) – wdb – skręcić
8. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – jelito (kiszka) (pẖr)
|
|
|
F46A[a]
|
|
|
F47
|
|
|
F47A[a]
|
|
|
F48
|
|
|
F49
|
|
|
F50
|
{ spẖr }
|
{ spśr }
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(jelito + złożone ubranie)
|
ideo.: kopiować (powielać), przepisywać, np. (Stare Państwo – war. ) – spẖr – kopiować, przepisywać
|
|
|
F51
|
-
|
-
|
kawałek mięsa
(kawałek ciała)
|
1. ten hieroglif () posiadał swoją formę odwróconą, hieroglif - 
2. det.: kończyna, ciało, np. – ct – kończyna
3. det.: części ciała, np. – nḥbt – plecy, ramiona
4. det.: mięso, np. – iwf – mięso
5. det.: członki (ciała), ciało, np. (skr. ) – ḥcw – członki, ciało
6. det: pochwa, np. (skr. ) – kns – pochwa
7. zobacz też: kawałek mięsa (kawałek ciała) (det)
|
|
|
F51A[m]
|
|
|
F51B[m]
|
|
|
F51C[n]
|
|
|
F51D[o]
|
(Średnie Państwo)
|
F51E[a]
|
3s
lub
ws
|
es
lub
us (łs)
|
kawałek mięsa
(kawałek ciała)
|
1. ten hieroglif (), był odwróconą formą hieroglifu - - i tylko ten "odwócony" wariant posiadał swoją wartość fonetyczną
2. w okresie Średniego Państwa, ten hieroglif () – prawdopodobnie – był używany w Tekstach Sarkofagów jako celowe "okaleczenie", aby konkretny zapis nie posiadał w sobie lub miał ograniczoną "boską moc sprawczą" - dlatego należy go traktować raczej z dużą dozą ostrośności jako osobny hieroglif
3. w okresie Nowego Państwa ten "odwrócony" hieroglif () uległ zamianie w określnik dla bogiń i bóstw płci żeńskiej – – jajko
4. det.: kończyna, ciało
5. det.: części ciała
6. det.: mięso
7. det.: członki (ciała), ciało
8. det: pochwa
9. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kawałek mięsa (kawałek ciała) (3s)
10. zobacz też: jajko (det.)
|
|
|
F52
|
-
|
-
|
odchody
|
1. (sporadycznie) ten hieroglif () miał swoją formę alternatywną, hieroglif –
2. det.: odchody, np. – ḥs – odchody (w języku pot.: kupa)
3. zobacz też: grudka gliny lub łajna (det.)
|
G – Ptaki
|
|
| G – Ptaki
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
G5
|
{ ḥr }
lub
{ ḥrw }
|
{ hr (hrł) }
lub
{ hru (hrł) }
|
sokół
(gatunek bliżej nieokreślony)
|
ideo.: Horus (sokoli bóg, syn Ozyrysa – posiadał ok. 200 imion), np. (war. lub ) – Ḥrw – Horus
|
|
|
G6
|
-
|
-
|
sokół z chorągiewką
|
det.: sokół, np. – bik – sokół
|
|
|
G7
|
{ i }
|
{ i }
|
sokół na stojaku na symbole religijne
|
1. w piśmie hieroglificznym i hieratyce, ten hieroglif () chętnie był zamieniany przez hieroglif –
2. (Stare Państwo) det.: Horus (sokoli bóg, syn Ozyrysa), np. – Ḥr lub Ḥrw – Horus
3. det. archaiczny: bóg, król, np.:
a) – Imn – Amon (dosł. [Ten] Ukryty lub [Ten] Niewidzialny – tzw. bóg uniwersalny, bóg wiatru, urodzaju i płodności)
b) – nsw – król (w sensie: faraon)
4. (zaimek osobowy) ideo.: pierwsza osoba l. p., gdy król się wypowiada, np. – i – war. – wi – ja
5. zobacz też: siedzący bóg (lekko zakrzywiona broda i prosta peruka) (det.)
|
|
|
G7A
|
-
|
-
|
sokół w łodzi
|
ideo.: Enti[p] (lub Anti opiekuńczy bóg XVIII nomu górnoegipskiego), np.  – cnty – Enti (lub Anti)
|
|
|
G7B[q]
|
|
|
G8
|
{ ḥr n nbw }
lub
{ bik n nbw }
|
{ hr n nbu (nbł) }
lub
{ bik n nbu (nbł) }
|
sokół horusowy na symbolu złota
|
(tytulatura królewska) ideo.: Złoty Horus, np. – Ḥr n nbw lub Bik n nbw – Złoty Horus
|
|
|
G9
|
{ Rc-Ḥr-3ḫti }
lub
{ Ḥr-3ḫti }
|
{ Re-Hr-echti }
lub
{ Hr-echti }
|
sokół horusowy noszący na głowie Słońce
|
1. ideo.: Pan dwóch horyzontów(?), np.:
a) (war. ) – Rc-Ḥr-3ḫty – Re-Horachte[r] (dosł. Re [jako] Horus dwóch ziem lub Re-Horus [Pan] dwóch horyzontów)
b) (war. ) – Ḥr-3ḫty – Horachte (dosł. Horus mieszkający na dwóch horyzontach, w dwóch domach bożych (świątyniach), stąd, ten zapis jest często tłumaczony jako: Horus [Pan] dwóch horyzontów)
c) – Ḥr-3ḫty – Horachte[s] - jako bóg-opiekun Mesori (12-y miesiąc w kalendarzu egipskim: – Mswt-Rc)
2. zobacz też: piaszczysta połać ziemi dwukrotnie powtórzona (det.)
|
|
|
G10
|
-
|
-
|
sokół na specjalnej świętej barce
|
1. det.: Sokar (bóg-przewoźnik do Świata Umarłych, opiekun Memfickiej nekropolii), np. – Skr – Sokar
2. det.: barka sokarowa Henu (barka boga Sokara), np. – Ḥnw – barka Henu
|
|
|
G11
|
-
|
-
|
starodawne wyobrażenie sokoła
|
1. det.: boskie wyobrażenie (boski obraz, boskie podobieństwo), np.:
a) – cšm lub cḫm lub cẖm – boski obraz
b) – cḫm – boski obraz
2. det.: pierś, np. – šnbt – pierś
|
|
|
G12
|
starodawne wyobrażenie sokoła z chorągiewką
|
|
|
G13
|
-
|
-
|
starodawne wyobrażenie sokoła z podwójnym pióropuszem
|
1. ideo.: Horus z Nechen (gr. Hierakonpolis), np. (war. ) – Ḥr Nḫn lub Ḥr Nḫny – Horus z Nechen
2. det.: Sopdu (zwany Panem Wschodu – bóg nieba i obrońca wschodnich rejonów przygranicznych Egiptu), np. – Spdw – Sopdu
3. zobacz też: cierń (kolec) (det.)
|
|
|
G14
lub
mwt
|
mt
lub
nr
lub
mwt
|
mt
lub
nr
lub
mut (młt)
|
sęp
|
1. (z nieznanych powodów) ideo.: matka, np. – mwt – matka
2. det.: sęp, np. – nrt – sęp
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – sęp (mt)
|
|
|
G15
|
{ mwt }
|
{ mut (młt) }
|
sęp z chorągiewką
|
det.: Mut (bogini nieba i opiekunka Górnego Egiptu), np.  – Mwt – Mut
|
|
|
G16
lub
nbty
|
{ nbty }
|
{ nbti }
|
bogini-sęp Nechbet i bogini-kobra Uadżet w koszykach
|
(tytulatura królewska) ideo. i det.: Dwie Panie (czyli Nechbet, patronka Górnego Egiptu i Uadżet, patronka Dolnego Egiptu) lub Nebty (tytuł królów Zjednoczonego Egiptu), np. – nbty – Dwie Panie
|
|
|
G21
lub
nH
|
nḥ
|
nh
|
perliczka
|
1. ideo.: ptak Nḥ (perliczka – ?), np. – nḥ – ptak Nḥ
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – perliczka (mḥ)
|
|
|
G25
lub
Ax
|
3ḫ
|
ech
|
ibis czubaty
|
1. półideo. lub ideo.: duch lub duch (natury), np. (war. ) – 3ḫ – duch
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – ibis czubaty (3ḫ)
|
|
|
G26
|
-
|
-
|
ibis święty na stojaku na symbole religijne
|
1. det.: ibis, np. – hb – Ibis
2. det.: Tot (bóg mądrości, opiekun pisma i patron pisarzy), np. (war. lub ) – ḏḥwty – Tot
3. zobacz też: bóg z głową ibisa świętego (det.)
|
|
|
G26A
|
ibis święty
(forma rzadko spotykana)
|
|
|
G27
lub
dSr
|
dšr
|
dszr
|
flaming
|
1. det.: flaming, np. – dšr – flaming
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – flaming (dšr)
|
|
|
G29
lub
bA
|
b
lub
b3
|
b
lub
be
|
bocian siodlasty (żabiru)
|
1. ideo.: dusza (żyjąca po śmierci człowieka – Ba – w ptasiej formie), np.  – b3 – dusza Ba
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – bocian siodlasty (b)
3. zobacz też: hieroglify dwuliterowe – naczynie gliniane, być może, używane jako lampka oliwna (b3)
4. zobacz też: ptak ludzkogłowy poprzedzony miseczką na kadzidło z unoszącym się dymkiem (det.)
|
|
|
G30
|
{ b3w }
|
{ beu (beł) }
|
troje żabiru
lub
kombinacja hieroglifów:
(żabiru + żabiru + żabiru)
|
ideo.: dusze (boże lub bogów w l. mn.), potęgi (siły, moce), np. – b3w – dusze, potęgi
|
|
|
G31
|
-
|
-
|
czapla
|
1. det.: benu lub feniks, np. – bnw – benu lub feniks
2. det.: czapla, np. – šnty – czapla
|
|
|
G32
lub
baHi
|
{ bcḥi }
|
{ behi }
|
czapla na żerdzi
|
ideo. lub det.: być zalanym, np. (war. ) – bcḥi – być zalanym (w sensie np.: mieć zalane pole w porze wylewu Nilu)
|
|
|
G33
|
sd3
|
sde
|
czapla złotawa(?)
|
1. det.: ptak Sd3 (?- czapla złotawa), np. – sd3 – ptak Sd3
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – czapla złotawa(?) (sd3)
|
|
|
G34
|
-
|
-
|
struś
|
det.: struś, np. (war. lub ) – niw – struś
|
|
|
G36
lub
wr
|
wr
|
ur
|
jaskółka
|
1. ten hieroglif () bywa często mylony z bardzo podobnym hieroglifem przedstawiającym wróbla –
zasadnicza różnica jest widoczna w ogonie – ogon jaskółki jest prosty, a wróbla zaokrąglony
2. det.: jaskółka, np. – mnt – jaskółka
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – jaskółka (wr)
4. zobacz też: wróbel (det.)
|
|
|
G37
lub
nDs
|
{ nḏs }
|
{ ndżs }
|
wróbel
|
1. ten hieroglif () bywa często mylony z bardzo podobnym hieroglifem przedstawiającym jaskółkę –
zasadnicza różnica jest widoczna w ogonie – ogon wróbla jest zaokrąglony, a jaskółki prosty
2. det.: mały, np. (skr. ) – nḏs – mały
3. det.: zły (podły), np. – bin – zły
4. det.: wadliwy (ułomny)
a) – mr – chory
b) – šw – pusty
c) – 3ḳ – zginąć (przepaść)
5. zobacz też: jaskółka (det.)
|
|
|
G38
lub
gb
|
gb
|
gb
|
gęś białoczelna
|
1. ten hieroglif () bywa często mylony z bardzo podobnym hieroglifem przedstawiającym kaczkę –
zasadnicza różnica jest widoczna w ogonie – ogon gęsi jest na końcu prosty (jakby ucięty), a kaczki w szpic
2. (sporadycznie) det.: ptak – jeśli natura ptaka jest bliżej nieokreślona, może być zastąpiony przez podobny hieroglif – kaczka
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – gęś białoczelna (gb)
4. zobacz też: kaczka (rożeniec) (det.)
|
|
|
G39
lub
zA
|
s3
lub
z3
|
se
lub
ze
|
kaczka
(rożeniec)
|
1. ten hieroglif () bywa często mylony z bardzo podobnym hieroglifem przedstawiającym gęś białoczelną –
zasadnicza różnica jest widoczna w ogonie – ogon kaczki jest w szpic, a gęsi na końcu prosty (jakby ucięty)
2. det.: kaczka, np. – st – kaczka
3. (sporadycznie) det.: ptak – jeśli natura ptaka jest bliżej nieokreślona to ten znak może być zastąpiony przez podobny hieroglif – gęś białoczelna (gb)
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kaczka (rożeniec) (s3)
5. zobacz też: gęś białoczelna (det.)
|
|
|
G40
lub
pA
|
p3
|
pe
|
kaczka w locie
|
1. (sporadycznie w hieroglifach, zawsze w hieratyce) ten hieroglif () był zamiennie używany z hieroglifem – – jako determinatyw lub ideogram
2. ideo.: latać, np. – p3 – latać
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kaczka w locie (p3)
4. zobacz też: kaczka lądująca (det.)
|
|
|
G41
lub
xn
|
ḫn
lub
tn
lub
tn
lub
sḥw
lub
ḳmi
|
chn
lub
tn
lub
czn
lub
shu
lub
qmi (kmi)
|
kaczka lądująca
|
1. (sporadycznie w hieroglifach, zawsze w hieratyce) przed okresem Nowego Państwa, ten hieroglif () był używany zamiennie z innym hieroglifem – – jako określnik ptaka
2. (pismo hieratyczne) ten hieroglif () był używany zamiennie z innym hieroglifem – – jako określnik ptaka
3. (w zgrupowaniu) kombinacja hieroglifów: wskazuje, że ten hieroglif () jest określnikiem kija do rzucania i znaczenia pochodne – nie jest określnikiem maczugi używanej w walce
4. det.: wysiadać (skakać na ziemię), zatrzymać się, np. – ḫni – siadać (na ziemi), zatrzymać się
5. (w zgrupowaniu) det.: rzucać, tworzyć:
a) – ḳm3 – rzucać
b) – ḳm3 – tworzyć
6. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kaczka lądująca (ḫn)
7. zobacz też: kaczka w locie (det.)
8. zobacz też: (1) kij do rzucania (2) maczuga używana w walce, (3) zamiennik wielu hieroglifów (det.)
|
|
|
G42
lub
wSA
|
{ wš3 }
|
{ usze (łsze) }
|
kaczka otłuszczona
lub
świstun
|
ideo.: czynności związane z wyżywieniem (? – dokarmiać) i słowa pochodne, np.:
a) (war. lub Stare Państwo – ) – wš3 – tuczyć
b) – ḏf lub ḏf3 – zaprowiantowanie
|
|
|
G43
lub
w
|
w
|
u (ł) (łu)
|
pisklę przepiórki
|
1. od I Okresu Przejściowego, ten hieroglif () posiadał swój skrót, zaadaptowany z pisma hieratycznego – – ale był w powszechnym użyciu dopiero od czasów Echnatona (XVIII dynastia, 1375-1358 r.p.n.e., Nowe Państwo)
2. (z nieznanych powodów) fon.: w
3. det. i uzupełnienie fonetyczne dla liczby mnogiej, dodawane na końcu słów, przed innymi determinatywami, w zapisach hieroglificznych bywa często pomijany, np.:
a) (l. p.) – sn – brat
b) (l. mn.) (war. ) – snw – bracia
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – pisklę
|
|
|
G47
lub
TA
|
ṯ
lub
ṯ3
|
cz
lub
cze
|
kaczątko
|
1. ideo.: pisklę, np. – t3 – pisklę
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kaczątko (ṯ)
|
|
|
G48
|
-
|
-
|
trzy kaczątka w gnieździe
|
1. ten hieroglif () był sporadycznie zastępowany przez hieroglif – 
2. det.: gniazdo, np. – sš lub zš – gniazdo
3. zobacz też: kacze głowy wystające nad sadzawkę (det.)
|
|
|
G48A[a]
|
kaczątko w gnieździe
|
|
|
G49
|
-
|
-
|
kacze głowy wystające nad sadzawkę
|
1. ideo. lub det.: ptasi basen (sadzawka dla ptaków), gniazdo, np. – sš lub zš – sadzawka dla ptaków, gniazdo
2. zobacz też: trzy kaczątka w gnieździe (det.)
|
|
|
G50
|
{ rḫt(?) }
|
{ rcht(?) }
|
dwie siewki
|
(? – fon.) ideo.: folusznik (folarz), praczka, pracz, np. – rḫty – folusznik, praczka, pracz
|
|
|
G51
|
-
|
-
|
czapla(?) dziobiąca rybę
|
det.: łowić ryby, np. – ḥ3m – łowić ryby
|
|
|
G52
|
-
|
-
|
gęś wydziobująca ziarno
|
det.: karmić (paść), np. – snm – karmić
|
|
|
G53
|
{ b3 }
|
{ b3 }
|
ptak ludzkogłowy
poprzedzony miseczką na kadzidło z unoszącym się dymkiem
|
1. (Nowe Państwo) ideo.: dusza (żyjąca po śmierci człowieka – Ba – w ptasio-ludzkiej formie), np. – b3 – dusza Ba
2. zobacz też: bocian siodlasty (żabiru) (det.)
3. zobacz też: miseczka na kadzidło z unoszącym się dymkiem (det.)
4. zobacz też: hieroglify dwuliterowe – naczynie gliniane, być może, używane jako lampka oliwna (b3)
|
|
|
G54
lub
snD
|
snd
lub
snḏ
|
snd
lub
sndż
|
związana gęś lub kaczka
|
1. det.: ukręcić szyję (ptakowi, np. kaczce), ofiarowanie, np. – wšn – ukręcić szyję, ofiarowanie
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – związana gęś lub kaczka (snd)
|
H – Części ciała ptaków
|
|
| H – Części ciała ptaków
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
H1
|
m3c
|
mee
|
głowa kaczki
|
1. (w formułach ofiarnych) ideo.: ptactwo, drób, np. (skr. ) – 3pdw – ptactwo
2. det.: ukręcić szyję (ptakowi), np. – wšn – ukręcić szyję
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – głowa kaczki (m3c)
4. zobacz też: związana gęś lub kaczka (det.)
5. zobacz też: głowa czubatego ptaka (det.)
|
|
|
H5
|
-
|
-
|
skrzydło
|
1. det.: skrzydło, np. – ḏnḥ – war. – dnḥ – skrzydło, latać
2. det.: latać, np.:
a) – cẖi – latać
b) – p3 – latać
|
|
|
H6
lub
Sw
|
šw
|
szu
|
pióro
|
1. ten hieroglif () używany był jako zamiennik dla innego hieroglifu –
2. ideo.: pióro, np. (war. ) – šw.t – pióro
3. det.: prawda i słowa pochodne, np.:
a) (war. lub ) – m3ct – prawda (rzeczownik)
b) – m3c – prawdziwy (prawdziwość)- ale w formie przymiotnikowej słów pochodnych od prawdy ten hieroglif () bywa w zapisie często pomijany
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – pióro (šw)
|
(Średnie Państwo – hieratyka)
|
H6A
|
|
|
H8
|
-
|
-
|
jajko
|
1. det.: jajko, np. – swḥt – jajko
2. ten hieroglif () był zamiennikiem oraz pochodną innych hieroglifów:
a) i/lub – język ziemi – (?) jako określnik tzw. przynależności do ziemi lub rodowodu wywodzącego się z ziemi, np. (war. ) – pct – członkowie, rodzaj ludzki
b) (Nowe Państwo) – kawałek mięsa (kawałek ciała) (w formie odwróconej) – jako określnik dla bogiń i bóstw oraz imion królewskich(?) płci żeńskiej, np.:
* – Klw3p3tr3.t lub Qlw3p3tr3.t – Kleopatra
* – Ḥḳtyt – Heket (żabia bogini, opiekunka rodzących kobiet)
3. (Średnie Państwo) jako "hieratyczne zmniejszenie znaczenia", tzw. miniaturyzacja hieroglifu – – dokładniej, ten hieroglif () był używany do wyrażania znaczeń związanych z rodowodem, synostwem, itp.
4. zobacz też: hieroglify dwuliterowe – kawałek mięsa (kawałek ciała) (3s)
5. zobacz też: – język ziemi (det.)
|
|
|
H8W
|
-
|
-
|
kombinacja hieroglifów:
(chleb + jajko + trzy patyki)
|
det.: imiona bogiń i bóstw oraz imion królewskich(?), płci żeńskiej, w liczbie mnogiej
|
I – Płazy, gady, itp.
|
|
| I - Płazy, gady, itp.
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
I1
lub
aSA
|
cš3
|
esze
|
jaszczurka
|
1. det.: jaszczurka', np.:
a) – ḥnt3sw – jaszczurka
b) – eš lub cš3 – jaszczurka
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – jaszczurka (cš3)
3. zobacz też: hieroglify dwuliterowe – bóg z uniesionymi ramionami i podtrzymującymi (niebo) (ḥḥ)
|
(forma alternatywna – sporadycznie)
|
I1A[t]
|
|
|
I2
lub
Styw
|
{ štyw }
|
{ sztiu (sztił) }
|
żółw słodkowodny
|
ideo. lub det.: żółw, np. (war. ) – štyw – żółw
|
|
|
I3
lub
mzH
|
it
lub
{ msḥ (mzḥ) }
|
it
lub
{ msh (mzh) }
|
I3
|
1. ideo. i det.: krokodyl, np. – msḥ (mzḥ) lub – ḫnty – krokodyl
2. det.: chciwość (zachłanność), np. – skn – pożądać
3. det.: agresja, np. – 3d – agresywny, zły (gniewny)
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – krokodyl (it)
|
|
|
I4
lub
sbk
|
{ sbk }
|
{ sbk }
|
krokodyl na relikwiarzu
|
ideo. lub det.: Sobek (krokodyli bóg i opiekun wody), np. (war. ) – Sbk – Sobek
|
|
|
I5
lub
sAq
|
{ s3ḳ }
|
{ s3ḳ }
|
krokodyl z zakrzywionym ogonem do wewnątrz
|
det.: gromadzić (zbierać), gromadzić się (zbierać się razem), np. (war. ) – s3ḳ – gromadzić, gromadzić się
|
|
|
I5A
|
{ sbk }
|
{ sbk }
|
pradawny kamienny wizerunek krokodyla
|
ideo. lub det.: Sobek (krokodyli bóg i opiekun wody), np.  (war.  ) – Sbk – Sobek
|
|
|
I6
lub
km
|
km
|
km
|
kawałek krokodylej skóry z kolcami
|
1. ideo.: tarcza, np. (war. ) – ikm – tarcza
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kawałek krokodylej skóry z kolcami (km)
|
|
|
I7
|
-
|
-
|
żaba
|
1. det.: Heket (żabia bogini, opiekunka rodzących kobiet), np. – Ḥḳt – Heket
2. (Nowe Państwo, tylko pomiędzy 1567-1200 r. p.n.e.) ten hieroglif był używany jako skr. dla wyrażenia: (war. ) – wḥm cnḫ – powtórka z życia (dosł.: powtarzające się życie) – ten skrót stanowił formę żartobliwą pisaną zawsze po imionach)
|
|
|
I8
lub
Hfn
|
ḥfn
|
hfn
|
kijanka
|
1. (liczba) ideo.: 100 000 (sto tysięcy), np. – ḥfn – 100 000 (sto tysięcy)
2. ideo.: setki tysięcy, np. – ḥfnw – setki tysięcy (l. mn.)
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – kijanka (ḥfn)
|
|
|
I9
lub
f
|
f
lub
{ ft }
|
f
lub
{ ft }
|
żmija rogata
|
1. (zaimek osobowy) 3-cia osoba l. p. ( – f – jego)
2. fon.: f
3. ideo.: żmija, określenia związane z żmiją i słowa pochodne(?), np. (sporadycznie – war. ) – Dw-ft – Góra Rogatej Żmiji (nazwa góry w XII nomie górnoegipskim)
4. det.: o specjalnym symbolicznym znaczeniu – być może w sensie(?), że ktoś, jest mocno wymagający wobec innych, a pot. ostry, jak żmija – stąd żmija w sł.: (war. ) – it (nie: itf lub tf) – ojciec
5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – żmija rogata (f)
|
|
|
I10
lub
D
|
ḏ
lub
{ ḏt }
|
dż
lub
{ dżt }
|
kobra odpoczywająca
|
1. fon.: ḏ
2. ideo.: kobra, np. (war. – ḏt – kobra
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – kobra odpoczywająca (ḏ)
|
|
|
I12
|
-
|
-
|
kobra
|
1. det.: ureusz, np. – icrt – ureusz
2. det.: bogini z atrybutem węża, np.:
a) – W3ḏyt – Uadżet[i] (bogini VI nomu dolnoegipskiego)
b) – Nsrt lub Nzrt – Nesret (bogini zw. Wielką Silną, zazwyczaj objawiająca się w chwale w towarzystwie Dwóch Pań – – Nbty)
3. zobacz też: bogini-sęp Nechbet i bogini-kobra Uadżet w koszykach (det.)
|
|
|
I13
|
-
|
-
|
kobra w koszyku
|
1. ideo.: bogini-kobra, element dwuhieroglifu – – Nbty – Dwie Panie
2. det.: bogini, np.:
a) – W3ḏt lub W3ḏyt – Uadżet[i] (bogini VI nomu dolnoegipskiego)
b) – ntrt lub nṯrt – bogini (rodz. żeński)
3. zobacz też: bogini-sęp Nechbet i bogini-kobra Uadżet w koszykach (det.)
|
|
|
I14
|
-
|
-
|
wąż
|
det.: wąż, np.:
a) – ḥf3w – wąż (wielki wąż)
b) – ḏdft – wąż
|
(forma alternatywna)
|
I15
|
K – Ryby i części ciała ryb
|
|
| K – Ryby i części ciała ryb
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
K1
lub
in
|
in
|
in
|
ryba (Tilapia)
|
1. det.: ryba (Tilapia) lub paleta do kosmetyków (w kształcie ryby), np. – in – Tilapia
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – ryba (Tilapia) (in)
|
|
|
K3
lub
ad
|
cd
lub
cḏ
|
ed
lub
edż
|
ryba (Cefal)
|
1. det.: ryba Bûri (pol. Cefal, arab. Bûri), np. – cdw – ryba Bûri
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – ryba (Cefal) (cd)
|
|
|
K4
lub
XA
|
ẖ3
lub
{ ẖ3t }
|
śe
lub
{ śet }
|
ryba (Oksyrynchos)
|
1. ideo.: ryba Oksyrynchos (ryba z rodziny Mrukowatych, zw. także ostronos lub "słonio-pyska" – nazwa ryby wywodzi się nazwy miejscowość Oksyrynchos w Górnym Egipcie, ob. Al-Bahnasa), np. – ẖ3t – ryba Oksyrynchos
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – ryba (Oksyrynchos) (ẖ3)
|
|
|
K5
lub
bz
|
bs
lub
bz
|
bs
lub
bz
|
ryba (?- Cefaloskalniak Zmora)
|
1. det.: bardzo mała ryba (ryba z rodziny Mrukowatych, zw. także Cefaloskalniak Zmora(?) lub "słoniowata"), np. – rmw – rybka
2. det.: rybi zapach, np. – ḫnš – smród (fetor)
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – ryba (?- Cefaloskalniak Zmora) (bs)
|
|
|
K6
lub
nSmt
|
{ nšmt }
|
{ nszmt }
|
rybia łuska
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z podobnym hieroglifem – – to są różne hieroglify
2. ideo. lub det.: rybia łuska, np.  (war. ) – nšmt – rybia łuska
3. zobacz też: muszla małża (ḫ3)
|
|
K6A[a]
|
|
|
K7
|
-
|
-
|
ryba (Kolcobrzuch)
|
det.: niezadowolony, np. – špt – niezadowolony (narzekający)
|
L – Bezkręgowce i mniejsze zwierzęta
|
|
| L – Bezkręgowce i mniejsze zwierzęta
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
L1
lub
xpr
|
ḫpr
|
chpr
|
żuk gnojarz (skarabeusz)
|
1. ideo.: żuk gnojarz, np. (war. ) – ḫprr – żuk gnojarz
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – żuk gnojarz (skarabeusz) (ḫpr)
|
|
|
L2
lub
bit
|
bit
|
bit
|
pszczoła
|
1. ideo.: pszczoła, np. – bit – pszczoła
2. ideo.: miód, np. – bit – miód
3. ideo.: symbol Dolnego Egiptu, np. w zgrupowaniu - – nsw bit – król Górnego i Dolnego Egiptu
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – pszczoła (bit)
5. zobacz też: bogini-sęp Nechbet i bogini-kobra Uadżet w koszykach (det.)
6. zobacz też: kobra w koszyku (det.)
|
|
|
L3
|
-
|
-
|
mucha
|
det.: mucha, np. – cff – mucha
|
|
|
L4
|
-
|
-
|
szarańcza pospolita
|
det.: szarańcza, np. – snḥm lub znḥm – szarańcza
|
|
|
L5
|
-
|
-
|
skolopendra
|
det.: skolopendra, np. – sp3 lub zp3 – skolopendra
|
|
|
L7
lub
srqt
|
{ srḳt }
|
{ srqt (srkt) }
|
skorpion (zmieniony z powodów zabobonnych)
|
ideo.: Serket (bogini płodności, natury, zwierząt, muzyki, magii oraz uzdrawiająca od jadowitych ukąszeń i użądleń), np. – Srḳt – Serket – jej pełne imię brzmiało: – Srḳt-ḥtw – [Ta,] odciążająca tchawicę (czyli Ta, która powoduje, że można oddychać)
|
M – Drzewa i rośliny
|
|
| M – Drzewa i rośliny
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
M1
lub
iAm
|
im
lub
i3m
lub
im3
|
im
lub
iem
lub
ime
|
drzewo
|
1. det.: sykomora, drzewo:
a) np. – nht – drzewo (l. p.)
b) np. – nhwt – drzewa (l. mn.) – w liczbie mnogiej ten hieroglif często występuje w formie potrójnej –
2. ten hieroglif () użyty jako określnik może oznaczać coś zupełnie innego niż określnik drzewo – może oznaczać det.: fortunny, szczęśliwy (przymiotnik), np. – mcr – fortunny, szczęśliwy
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – drzewo (im)
|
|
|
M2
lub
Hn
|
is
lub
iz
lub
ḥn
|
is
lub
iz
lub
hn
|
zioło
|
1. det.: roślina, kwiat, np. – i3rw – trzcina(ny) (l. mn.)
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – zioło (is)
|
|
|
M3
lub
xt
|
ḫt
|
cht
|
gałąź (konar)
|
1. ideo.: drewno, np. – ḫt – drewno
2. det.: drewno i słowa pochodne oraz obiekty drewniane, np.:
a) – wḫ3 – kolumna (drewniana)
b) (war. ) – hbny – heban (gatunek drewna)
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – gałąź (konar) (ḫt)
|
|
|
M4
lub
rnp
|
rnp
|
rnp
|
łodyga palmowa bez liści, nacięta
|
1. (sporadycznie) ten hieroglif () był zamiennikiem dla hieroglifów: , lub
2. ideo.: rok, np.:
a) – ḥ3t-sp – rok panowania
b) – snf – ostatni rok
3. ideo.: czas, np. – tr – czas, pora roku
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – łodyga palmowa bez liści, nacięta (rnp)
5. zobacz też: kombinacja hieroglifów: palmowa gałąź bez liści, nacięta + chleb (det.)
6. zobacz też: kombinacja hieroglifów: palmowa gałąź bez liści, nacięta + usta (det.)
7. zobacz też: kombinacja hieroglifów: palmowa gałąź bez liści, nacięta + mata trzcinowa (det.)
|
|
|
M5
|
-
|
-
|
kombinacja hieroglifów:
| + |  |
|
(palmowa gałąź bez liści, nacięta + chleb)
|
1. ten hieroglif () był bardziej powszechnie używany jako zamiennik dla podobnego hieroglifu – , np.:
a) (war. ) – T3-mri – Ta-meri (tzn. Egipt)
b) (war. ) – pri – pole bitwy
2. ideo.: pora roku, np. – tr – war. – t lub ti – pora roku
3. (Średnie Państwo) det.: pora roku, np. (skr. ) – tr – pora roku
4. zobacz też: palmowa gałąź bez liści, nacięta (det.)
5. zobacz też: kombinacja hieroglifów: palmowa gałąź bez liści, nacięta + usta (det.)
|
|
|
M6
lub
tr
|
ri
lub
ti
lub
tr
|
ri
lub
ti
lub
tr
|
kombinacja hieroglifów:
| + |  |
|
(palmowa gałąź bez liści, nacięta + usta)
|
1. ten hieroglif () był bardziej powszechnie zamieniany przez podobny hieroglif –
2. det.: pora roku (sezon), np. (war. , skr. ) – tr – pora roku
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kombinacja hieroglifów: palmowa gałąź bez liści, nacięta + usta (ri)
4. zobacz też: palmowa gałąź bez liści, nacięta (det.)
5. zobacz też: kombinacja hieroglifów: palmowa gałąź bez liści, nacięta + chleb (det.)
|
|
|
M7
|
{ rnpi }
|
{ rnpi }
|
kombinacja hieroglifów:
| + |  |
|
(palmowa gałąź bez liści, nacięta + mata trzcinowa)
|
1. ideo.: być młodym, energiczny, np. – rnpi – być młodym, energiczny
2. (Średnie Państwo) ideo. lub det.: być młodym i słowa pochodne, np. (war. ) – rnpi – być młodym
3. zobacz też: łodyga palmowa bez liści, nacięta (det.)
|
|
|
M8
lub
SA
|
3ḫ
lub
š
lub
š3
|
ech
lub
sz
lub
sze
|
sadzawka z kwiatami lotosu
|
1. ideo.: lotosowa sadzawka, łąka, np. (war. ) – š3 – lotosowa sadzawka, łąka
2. półideo. i ideo.: Achet (pora wylewu – jedna z trzech pór roku w kalendarzu staroegipskim), np. (war. , (Stare Państwo) ) – 3ḫt – Achet
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – sadzawka z kwiatami lotosu (š)
|
|
|
M9
lub
zSn
|
{ sšn }
|
{ sšn }
|
lotos
|
ideo. lub det.: lotos, np. (war. ) – sšn – lub Teksty Piramid – war. – zššn – lotos
|
|
|
M10
|
-
|
-
|
pączek lotosu
|
det.: pączek lotosu, np. – nḥbt – pączek lotosu
|
|
|
M11
lub
wdn
|
{ wdn }
|
{ udn (łdn) }
|
kwiat na długiej, skręconej łodydze
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z podobnym hieroglifem – – to są zupełnie różne hieroglify
2. ideo. lub det.: proponować, np. (war. ) – wdn – proponować
|
|
|
M12
lub
xA
|
ḫ
lub
ḫ3
|
ch
lub
che
|
liść lotosu z łodygą i kłączami
|
1. (liczba) – ḫ3 – 1 000 (tysiąc)
2. ideo.: lotos, np. – ḫ3w nw sšn – rośliny lotosu (l. mn.)
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – liść lotosu z łodygą i kłączami (ḫ)
|
|
|
M13
lub
wAD
|
wḏ
lub
w3ḏ
|
udż (łdż)
lub
uedż (łedż)
|
łodyga papirusu
|
1. (Średnie Państwo) ten hieroglif () używany był jako zamiennik innego hieroglifu –
2. ideo.: kolumna z papirusu (kolumna papirusowa), np. – w3ḏ – kolumna z papirusu
3. ideo.: papirus, np. – w3ḏ – papirus
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – łodyga papirusu (wḏ)
|
|
|
M15
|
3ḫ
lub
w3ḫ
|
ech
lub
uech (łech)
|
kępa papirusu z pączkami zagiętymi do dołu
|
1. det.: pipirus lub tereny podmokłe, np.:
a) – ḏyt – bagno papirusowe
b) – wdḥ – bagna (bagna Delty)
2. det.: Delta oraz Dolny Egipt oraz wszystkie określenia związane z Dolnym Egiptem, np.:
a) (idiom) – T3-mḥw – Delta (w sensie: Dolny Egipt)
b) – mḥ-s – Korona Dolnego Egiptu (dosł.: Korona Delty)
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kępa papirusu z pączkami zagiętymi do dołu (3ḫ)
4. zobacz też: kępa papirusu (det.)
|
|
|
M16
lub
HA
|
ḥ
lub
ḥ3
|
h
lub
he
|
kępa papirusu
|
1. (Stare Państwo) det.: Delta oraz Dolny Egipt oraz wszystkie określenia związane z Dolnym Egiptem, np.:
a) (idiom) (war. ) – T3-mḥw – Delta (w sensie: Dolny Egipt)
b) – mḥ-s – Korona Dolnego Egiptu (dosł.: Korona Delty)
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kępa papirusu (ḥ)
3. zobacz też: kępa papirusu z pączkami zagiętymi do dołu (det.)
|
|
|
M19
|
-
|
-
|
poukładane w stos stożkowate ciasta, pomiędzy kwitnącą trzciną, a kijem folusznika
|
det.: dar (ofiara), stos ofiarny, np. (skr. ) – c3bt – dar (ofiara), stos ofiarny
|
|
|
M20
lub
sxt
|
sm
lub
{ sḫt }
|
smsm
lub
{ scht }
|
trzcina rosnąca jedna przy drugiej
|
1. ideo. lub det.: bagnisko (podmokły teren), np. (war. lub ) – sḫt – bagnisko
2. det.: wieśniak (chłop, rolnik), np. – sḫty – wieśniak
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – trzcina rosnąca jedna przy drugiej (sm)
|
|
|
M21
lub
sm
|
sm
|
sm
|
trzcina rosnąca jedna przy drugiej z pętlą z boku
|
1. (z powodu pomieszania) ten hieroglif () mylono z podobnym hieroglifem –
2. półideo. lub ideo.: zioło, roślina, np. (war. ) – sm – zioło, roślina
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – trzcina rosnąca jedna przy drugiej z pętlą z boku (sm)
4. zobacz też: kręgosłup z żebrami (det.)
|
|
|
M23
lub
sw
|
s
lub
{(?) ns lub nsw }
lub
sw
|
s
lub
{(?) ns lub nsu (nsł) }
lub
su (sł)
|
roślina uważana za typową w Górnym Egipcie, bez kwiatów
(prawdopodobnie – turzyca lub cibora)
|
1. ideo.: roślina Swt (turzyca lub cibora), np. – swt – roślina Swt
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – roślina uważana za typową w Górnym Egipcie, bez kwiatów (prawdopodobnie - turzyca lub cibora) (s)
|
|
|
M25
|
-
|
-
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(roślina uważana za typową w Górnym Egipcie, bez kwiatów + usta + turzyca wyrastająca ze znaku ziemi)
|
1. funkcja i znaczenie tego hieroglifu () są trudne do zidentyfikowania, ale na pewno:
a) ten hieroglif () jest błędnie używany w słowach pochodnych od: Południe (jedna z czterech stron świata) – – rswt:
** najczęstszy błąd dotyczy słów z rdzeniem: rwst, np. – rsyw – południowiec (człowiek z Południa)
b) ten hieroglif () jest błędnie używany w słowach pochodnych od: Górny Egipt, np. – Šmc
** najczęstszy błąd dotyczy słów z rdzeniem: Šmc, np. – it – zboże górnoegipskie
2. zobacz też: hieroglify trzyliterowe – kombinacja hieroglifów: roślina uważana za typową w Górnym Egipcie, bez kwiatów + usta (rsw)
3. zobacz też: turzyca wyrastająca ze znaku ziemi przypominającego hieroglif (det.)
|
|
|
M26
lub
Sma
|
šmc
|
szme
|
turzyca wyrastająca ze znaku ziemi przypominającego hieroglif
|
1. ideo.: Górny Egipt, np. (war. ) – Šmcw – Górny Egipt
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – turzyca wyrastająca ze znaku ziemi (šmc)
3. zobacz też: 'kombinacja hieroglifów: turzyca wyrastająca ze znaku ziemi + przedramię' (det.)
|
|
|
M27
|
šmc
|
szme
|
kombinacja hieroglifów:
| + |  |
|
(turzyca wyrastająca ze znaku ziemi + przedramię)
|
1. ideo.: Górny Egipt, np. – Šmc lub Šmcw – Górny Egipt
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – kombinacja hieroglifów: turzyca wyrastająca ze znaku ziemi + przedramię (šmc)
3. zobacz też: turzyca wyrastająca ze znaku ziemi przypominającego hieroglif (det.)
|
|
|
M28
|
{(?) mḏw Šmc }
|
{(?) mdżu (mdżł) Szme }
|
kombinacja hieroglifów:
| + |  |
|
(turzyca wyrastająca ze znaku ziemi + pęta dla bydła bez poprzeczki)
|
(w tytułach) ideo.(?): dziesiątka Górnego Egiptu, np. (war. lub ) – wr mḏw Šmc – Wielka Dziesiątka Górnego Egiptu (dosł. Największe(a) z dziesiątek Górnego Egiptu)
|
|
|
M30
lub
bnr
|
{ bnr }
|
{ bnr }
|
słodkawy korzeń
|
ideo. lub det.: słodki (smak) i słowa pochodne, np. (war. ) – bnr – słodki
|
(Nowe Państwo)
|
M31
|
-
|
-
|
stylizowane kłącze lotosu
|
det. rosnąć (wzrost roślin), np. – dr – rosnąć
|
(Średnie Państwo)
|
M32
|
|
|
M33
|
-
|
-
|
ziarna zbóż
|
1. ideo.: zboża i słowa pochodne, np.:
a) (war. ) – it – jęczmień, zboża
b) – it Mḥ – zboża Dolnego Egiptu
c)  – it Šmc – zboża Górnego Egiptu
2. det.: zboża, np.  – Npri – Nepri (bóg zbóż)
|
|
M33A[a]
|
|
M33B[a]
|
|
|
M34
lub
bdt
|
{ bdt }
|
{ bdt }
|
owłosiony kłos pszenicy
|
ideo. lub det.: pszenica płaskurka, np. (war. ) – bdt – pszenica płaskurka
|
|
|
M35
|
-
|
-
|
kopiec zboża
|
1. det.: kopiec (górka), np. – cḥcw – kopce (górki, l. mn.)
2. det.: przepełnienie, np. – wbn – przepełnienie
|
|
|
M36
lub
Dr
|
ḏr
|
dżr
|
pęk lnu z łodygami i szypułkami
|
1. det.: łączyć, wiązać (związać razem), np. – dm3 – wiązać
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – pęk lnu z łodygami i szypułkami (ḏr)
|
|
|
M38
|
-
|
-
|
pęk lnu
|
1. det.: len, np. – mḥc(?) – len
2. det.: wiązać (związać razem), np. – dm3 – wiązać
|
|
|
M39
|
-
|
-
|
koszyk warzyw lub ziaren
|
det.: warzywa i owoce ofiarne, np. – rnpt – warzywa, owoce
|
|
|
M41
|
-
|
-
|
kłoda drewna bez gałęzi
|
det.: drzewo, np.:
a) – cš – cedr (właściwie: sosna lub jodła)
b) – wcn – jałowiec
c) – mr lub mrw – drzewo Meru (rodzaj drzewa)
|
|
|
M43
|
{ irp }
|
{ irp }
|
winorośl na podpórkach
|
1. det.: wino, np.:
a) – irt lub i3rrt – wino
b) (Stare Państwo)  – i3rrt – wino
2. det.: różnorodne pojęcia związane z winem, np.:
a) (war. ) – irp – wino
b)  (war.  ) – k3ny – ogrodnik (w winnicy)
3. det.: ogólnie – owoce, np.:
a)  – d3b – figi
b)  – išd – owoce Iszed(?)
|
|
|
M43A
|
|
|
M44
|
spd
|
spd
|
cierń (kolec)
|
1. ideo. lub det.: kolczasty (ostry, spiczasty) i słowa pochodne
2. det.: cierń (kolec), np. – srt – cierń
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – cierń (kolec) (spd)
|
N – Niebo, ziemia i woda
|
|
| N – Niebo, ziemia, woda
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
N1
lub
pt
|
{ pt }
lub
ḥry
lub
ḥrw
|
{ pt }
lub
hry
lub
hru (hrł)
|
niebo
|
1. ideo. lub det.: niebo, np. (war. ) – pt – niebo
2. det. niebo i słowa pochodne, np.:
a) – Nwt – Nut (bogini nieba)
b) (war. ) – ḥrt – niebo (raj, dosł. [To] odległe)
c) (war. ) – In-ḥrt – Inhert (wojowniczy bóg wojny, walki i polowania – dosł. [Ta, która] sprowadził [to] odległe – to nie błąd! to jest bóg męski, ale pisany w rodzaju żeńskim)
3. det.: wysoko(ść) i słowa pochodne, np. – cḫi – powiesić (wieszać, zawiesić)
4. det.: brama i słowa pochodne, np.:
a) – rwty – podwójna brama
b) – ht – war. lub – hyt – wrota
c) – smsw hyt – najstarszy odźwierny wrót (tytuł stanowiska)
5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – niebo (ḥry)
6. zobacz też: człowiek opierający się o rozwidlony kij (trochę młodszy od ) (det.)
|
|
|
N2
|
{ grḥ }
|
{ grh }
|
niebo z zawieszonym pod nim złamanym berłem Ues
|
1. det.: noc, np.:
a) (war. ) – grḥ – noc
b) – wḫ – noc
2. det.: ciemność, np.:
a) – kkw – ciemność
b) – cḫḫw – półmrok (zmierzch)
|
(Stare Państwo)
|
N3
|
|
|
N4
|
{ i3dt }
|
{ iedt }
|
mgła opadająca z nieba
|
ideo. lub det.: rosa, deszcz, np.:
a) – idt – war. (skr. ) – i3dt – rosa
b) – šnyt – burza deszczowa (z bardzo silnymi opadami deszczu)
|
|
|
N5
lub
ra
lub
zw
lub
hrw
|
{ rc }
lub
{ sw }
lub
{ hrw }
|
{ re }
lub
{ su (sł) }
lub
{ hru (hrł) }
|
słońce
|
1. ideo. lub det.: słońce lub dzień, np. (war. ) – rc – słońce lub dzień
2. det.: dzień i słowa pochodne, np.:
a) (war. ) – hrw – dzień
b) (tylko w datach) (war. ) – sw – dzień
c) – sf – wczoraj
d) – wrš – spędzić cały dzień
3. det.: czas i wszystko z nim związane, np.:
a) – wnwt – godzina
b) (war. ) – nḥḥ lub ḥḥ – wieczność
c) – cḥcw – (pewien) okres
|
|
|
N6
|
{ rc }
|
{ re }
|
słońce z ureuszem
|
ideo. lub det.: słońce, np. (war. ) – rc – słońce
|
|
|
N7
|
{ ẖrt hrw }
|
{ śrt hru (hrł) }
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(słońce + pieniek rzeźnicki)
|
ideo.: czas dnia, przebieg (dnia), np. (skr. ) – ẖrt hrw – czas dnia, przebieg (dnia) (dosł.: to co należy do dnia)
|
|
|
N8
lub
Hnmmt
|
wbn
lub
ḥnmmt
|
ubn (łbn)
lub
hnmmt
|
świecące słońce
(światło słoneczne)
|
1. ideo. lub det.: światło słoneczne, np.:
a) (war. ) – 3ḫw – światło słoneczne
b) – psḏ – blask
c) – wbn – wschodzić (o słońcu)
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – świecące słońce (światło słoneczne) (wbn)
|
|
|
N9
lub
pzD
|
psḓ
|
psdż
|
księżyc z zaćmioną dolną połową
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z podobnym - - to są zupełnie różne hieroglify
2. ideo. lub det.: Święto Wschodzącego Księżyca (dosł. Święto Nowego Księżyca – drobne święto w kalendarzu księżycowym, przypadające na pierwszy dzień po nowiu, kiedy księżyc jest już na niebie widoczny w kształcie sierpa), np:
* – psdn – Święto Nowego Księżyca
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – księżyc z zaćmioną dolną połową (psḏ)
|
(Nowe Państwo)
|
N10
|
|
|
N11
lub
Abd
lub
iaH
|
3bd
lub
wcḥ
lub
{ icḥ }
lub
{ šsp }
|
ebd
lub
ueh (łeh)
lub
{ ieh }
lub
{ szsp }
|
półksiężyc
|
1. ten hieroglif () posiada kilka form alternatywnych:
 (N11A),  (N11B), (N12),  (N12A),  (N12B)
2. ideo. lub det.: księżyc, np.:
a) (war.  lub ) – icḥ – księżyc
b)  (war. lub ) – icḥ – księżyc
3. (w datach) ideo. skr.: – 3bd – miesiąc, np. – 3bd 3 – miesiąc 3-ci
4. (miara długości) det.: Szesep (tzw. dłoń, czyli 7,44 cm), np. (skr. ) – šsp – Szesep
5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – półksiężyc (3bd)
|
|
|
N11A[a]
|
|
|
N11B[a]
|
(forma alternatywna)
|
N12
|
|
|
N12A[a]
|
|
|
N12B[a]
|
|
|
N13
|
-
|
-
|
kombinacja hieroglifów:
pół  | + |  |
|
(połowa półksiężyca + gwiazda)
|
ideo.: połowa miesiąca, np. (war. ) – ... nt – święto połowy miesiąca
|
|
|
N14
lub
sbA
lub
dwA
|
sb3
lub
dw3
|
sbe
lub
due (dłe)
|
gwiazda
|
1. ideo. lub det.: gwiazda, np. (war. ) – sb3 – gwiazda
2. det. dla gwiazd lub gwiazdozbiorów, np. – Spd – Sotis (Syriusz – gwiazda)
3. det.: czas wskazywany (odmierzany) przez gwiazdy, np. – 3bd – miesiąc
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – gwiazda (sb3)
|
|
|
N15
lub
dwAt
|
{ d3t }
lub
{ dw3t }
|
{ det }
lub
{ duet (dłet) }
|
gwiazda w okręgu
|
ideo.: podziemie (lub Duat, Świat Umarłych, Świat Podziemny, a także – półmrok o poranku, taki "magiczny" moment pomiędzy nocą, a świtem), np. (war. , , ) – d3t lub dw3t – podziemie (Duat, Świat Umarłych, Świat Podziemny)
|
|
|
N16
lub
tA
|
t3
|
te
|
płaska warstwa ziemi z ziarnkami piasku
|
1. ideo.: ziemia, kraj, kraina, np. (war. ) – t3 – ziemia, kraj, kraina
2. det. dla słów związanych z ziemią:
a) – dt – posiadłość, majątek
b) – dt – wieczność
c) – dt(w) – poddani (chłopi, jako związani z ziemią)
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – płaska warstwa ziemi z ziarnkami piasku (t3)
|
(forma alternatywna)
|
N17
|
płaska warstwa ziemi
|
|
|
N18
lub
iw
|
i
lub
{ iw }
|
i
lub
{ iu (ił) }
|
piaszczysta połać ziemi
|
1. istnieją łudząco podobne hieroglify z obrysem , ale posiadają zupełnie inne znaczenia:
a) – część garderoby (przepaska na biodra)
b) obrys: w: – zwinięty chleb (lub ciasto)
c) obrys: w: – owal
d) obrys: w: – oko wpisane w
2. (w zgrupowaniu) fon.: i, np. – Irt – Iret (lub Iaret – region w starożytnej Syrii (?))
3. ideo.: wyspa, np. (war. ) – iw – wyspa
4. det.: pustynia, obca ziemia, np. – 3ḫt – horyzont (dosł.: ziemia wschodzącego Słońca)
5. zobacz też: hieroglify dwuliterowe – oko wpisane w (cn)
6. zobacz też: hieroglify dwuliterowe – zwinięty chleb (sn)
|
|
|
N19
|
-
|
-
|
piaszczysta połać ziemi dwukrotnie powtórzona
|
1. ideo.: dwie ziemie lub dwa horyzonty, np.:
a) (war. lub ) – Rc-Ḥrw-3ḫty – Re-Horachte (dosł.: Re [jako] Horus dwóch ziem lub Re-Horus [Pan] dwóch horyzontów)
b) – Ḥrw-3ḫty-ḫpri – Horachte-Chepri (dosł.: Horus [Pan] dwóch horyzontów [jako] bóg-Słońce samokształtny)[r]
2. zobacz też: sokół horusowy noszący na głowie Słońce (det.)
|
|
N19A[a]
|
|
|
N20
lub
wDb
|
wḏb
|
udżb (łdżb)
|
język z ziemi
|
1. det.: wał piaskowy, brzeg (nad wodą, np. (war. ) – wḏb – wał piaskowy, brzeg
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – język z ziemi (wḏb)
zobacz też: piaskowy język z ziemi (det.)
|
|
|
N21
|
{ idb }
|
{ idb }
|
język z ziemi
|
1. w okresie Nowego Państwa, ten hieroglif () był używany zamiast hieroglifu – – w szeroko pojętym znaczeniu w słowach związanych z ziemią, np.:
a) – t3 – ziemia
b) – 3ḥt – pola (l. mn.)
c) – dmi – miasto
2. det.: ziemia, np. (war. lub ) – idb – wał, region
* wały (dwa) w l. podwójnej to: – idbwy
3. zobacz też: piaskowy język z ziemi (det.)
|
(Stare Państwo)
|
N22
|
wḏb
|
udżb (łdżb)
|
piaskowy język z ziemi
|
1. w Okresie Starego Państwa, ten hieroglif () był pierwowzorem dla hieroglifów: i
2. det.: ziemia, np.:
a) – cḥt – pole
b) – sḫt – pole
c) (war. ) – wḏb – wał piaskowy, brzeg (nad wodą)
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – piaskowy język z ziemi (wḏb)
4. zobacz też: język z ziemi (det.)
|
|
|
N23
|
-
|
-
|
kanał nawadniający
|
1. w okresie Nowego Państwa, ten hieroglif () był chętnie zamieniany przez hieroglif –
2. det.: nawodniona ziemia, np.:
a) – t3 – ziemia
b) – t3š – rubież (granica na linii brzegowej)
3. (Średnie Państwo) det.: czas () w słowach określających "to co wczorajsze" i "to co jutrzejsze", np.:
a) – rk – czas
b) – tr – pora roku
|
|
|
N24
lub
spAt
|
{ spt }
lub
{ sp3t }
|
{ spt }
lub
{ spet }
|
ziemia naznaczona wąskimi kanałami nawadniającymi
|
1. ideo. lub det.: okręg (rejon), nom, np. (war. lub ) – spt lub sp3t – okręg (rejon), nom
2. det.: kraina, region, np.:
a) – Šmcw – Górny Egipt
b) (war.  lub  ) – t3 wr – region Abydos (okręg lub nom Abydos)
3. det.: majątek (nieruchomość, posiadłość), np. – ḏ3tt – majątek
4. det.: ogród, np. – ḥsp – ogród
5. zobacz też: peruka z piórami i z wstążką, na tyczce (det.)
|
|
|
N25
lub
xAst
|
{ smt }
lub
{ zmt }
lub
{ ḫ3st }
|
{ smt }
lub
{ zmt }
lub
{ chest }
|
piaszczyste wzgórza wznoszące się ponad linią upraw
|
1. ideo.: He (lub Ha – bóg pustyni), np. (war. ) – Ḥ3 – He
2. ideo. lub det.: wzgórza, obca ziemia, np. (war. ) – ḫ3st – wzgórza, obca ziemia
3. det.: pustynia, nekropolia (cmentarz), np. (war. lub ) – smt lub zmt – pustynia, nekropolia
4. det.: obce krainy (obce kraje), np. – Rṯnw – Recznu (nazwa starożytnej Syrii)
5. det.: górski grobowiec (w sensie: grobowiec wykuty w skale, na wzniesieniu), np. – ḥrt – górski grobowiec
6. det.: wschód (ponieważ, wschód Egiptu to tereny wyżynno-górzyste), np. – i3btt – wschód
|
|
|
N26
lub
Dw
|
ḏw
|
dżu
|
piaszczyste wzgórze wznoszące się ponad linią upraw
|
1. ideo.: wzgórze, np. – ḏw – wzgórze
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – piaszczyste wzgórze wznoszące się ponad linią upraw (ḏw)
|
|
|
N27
lub
Axt
|
{ 3ḫt }
|
{ echt }
|
słońce wschodzące ponad górą
|
ideo. lub det.: horyzont (właściwie, miejsce na niebie, gdzie wschodzi słońce) i słowa pochodne, np. (war. ) – 3ḫt – horyzont
|
|
|
N28
lub
xa
|
ḫc
|
che
|
promienie wschodzącego słońca ponad wzniesieniem
|
1. ideo.: wzgórze wschodzącego Słońca, np. – ḫc – wzgórze wschodzącego Słońca
2. ideo.: objawić się w chwale, np. – ḫci – objawić się w chwale
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – promienie wschodzącego Słońca ponad wzniesieniem (ḫc)
|
|
|
N29
lub
q
|
ḳ
|
q (k)
|
zbocze piaskowego wzgórza
|
1. fon.: ḳ
2. det.: pagórek (wzniesienie), wzrost (lub wysokość), np. (war. ) – ḳ33 – pagórek (wzniesienie), wzrost (lub wysokość)
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – zbocze piaskowego wzgórza (ḳ)
|
|
|
N30
lub
iAt
|
{ i3t }
|
{ iet }
|
kopiec ziemi z krzewami
|
ideo. lub det.: kopiec, np. (war. ) – i3t – kopiec
|
|
|
N31
|
w3
lub
ḥr
lub
{ w3t }
|
ue (łe)
lub
hr
lub
{ uet (łet) }
|
droga obramowana krzewami
|
1. (Teksty Sarkofagów) ten hieroglif () był używany jako skrót boga Horusa w miejsce hieroglifu –
2. ideo. lub det.: droga i słowa pochodne, np.:
a) (war. ) – w3t – droga
b) – mṯn – droga
c) – ḥrt – droga
3. det.: wyprawa (podróż) i słowa pochodne, np. – c3 – wspinać się (w sensie: wchodzić na górkę)
4. det.: odległość (w sensie: odległy w czasie i przestrzeni), np. – ḥnty – okres (w sensie: odległy okres)
5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – droga obramowana krzewami (w3)
6. zobacz też: sokół (det.)
|
(Stare Państwo)
|
N32
|
sin
|
sin
|
grudka gliny lub łajna
|
1. w okresie Średniego Państwa, ten hieroglif () został zamieniony przez hieroglif –
2. (sporadycznie) ten hieroglif () był formą alternatywną dla hieroglifu –
3. det.: ohydny (obrzydliwie brudny) – mḥsḥs – ohydny
4. więcej o tym hieroglifie:
5. hieroglify trzyliterowe – grudka gliny lub łajna (sin)
6. zobacz też: odchody (det.)
|
|
|
N33
|
-
|
-
|
ziarnko piasku, tabletka lub coś podobnego
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z podobnym hieroglifem –
2. (sporadycznie) ten hieroglif w wersjach –  lub  – był używany jako zamiennik patyków w liczbie mnogiej – lub
3. nie mylić tego hieroglifu () z podobnym hieroglifem –  jako uproszczonej wersji
4. ten hieroglif pojawiał się w słowach o rdzeniu fon.: ḳd lub ḳdi, np. – ḳd – charakter, ale jego prawdziwa wartość fonetyczna jest trudna do ustalenia(?)
5. (tylko dokumenty religijne) ten hieroglif () zastąpił hieroglify uważane za "niebezpieczne", np. – :
* (war. ) – ḫftyw – wrogowie (l. mn.)
6. det.: piasek, np. – šcy – piasek
7. det.: metal lub minerał (często powtarzany trzykrotnie – ), np.  – nbw – złoto
8. det.: lek, kadzidło, np.:
a) – ṯ3 – pigułka
b) – pḫrt – lekarstwo, recepta (lub receptura wyleczenia, sposób na leczenie)
9. zobacz też: człowiek z krwią wypływającą z ręki (det.)
10. zobacz też: źrenica oka (det.)
11. zobacz też: owal (det.)
12. zobacz też: pierścień (det.)
|
|
|
N33A
|
|
|
N33B
|
|
|
N33C
|
|
|
N34
|
-
|
-
|
kęs metalu
|
1. w dwóch okresach, ten hieroglif () miał zmienianą formę i przypominał nieco inne hieroglify, ale za każdym razem wracano do jego pierwotnej formy:
a) w latach 2707-2323 p.n.e. podobny był do –
b) w latach 1550–1292 p.n.e. oraz 2119-1976 p.n.e. podobny był do –
2. ideo.: miedź, np. – bi3 później ḥmt(?) – miedź
3. det.: przedmioty z miedzi lub brązu, np.:
a) – cnḫ – lustro (z wypolerowanego kawałka miedzi lub brązu)
b) – ḫcw – broń
c) – minb – siekiera (lub topór)
|
|
|
N35
lub
n
|
n
|
n
|
fala na wodzie
|
1. fon.: n, np. – nt – woda
2. z powodu wartości fonetycznej, ten hieroglif () był używany jako zamiennik hieroglifu – – np.:
* (war. ) – nn – nie (zaprzeczenie)
3. (w zgrupowaniu) , lub czytane jest jako fon.: n
4. (w zgrupowaniu) , a także odpowiada fon.: l, np. – Sḫt inr lub Sḫn il – Pole trzcin
5. ideo. dla słów związanych z ziemią, ten hieroglif () używany był jako zamiennik dla hieroglifu – – np. w słowie: (war. ) – ḏt – poddany (sługa, chłop)
6. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – fala na wodzie (n)
7. zobacz też: ramiona w geście zaprzeczenia (det.)
|
|
|
N35A
|
mw
|
mu (mł)
|
trzy fale
|
1. ideo.: woda, np. – mw – woda
2. det.: płyn, woda i słowa pochodne, np. – w3w – fala
3. det.: czynności związane z wodą lub płynami, np. – swri – pić
4. det.: (skr. ) dla rzek, jezior, mórz, np. – itrw – rzeka
5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – trzy fale (mw)
6. zobacz też: kanał (wypełniony wodą) (det.)
|
|
|
N35B
|
|
|
N35C
|
dwie fale
|
|
|
N36
|
mi
lub
mr
|
mi
lub
mr
|
kanał (wypełniony wodą)
|
1. ten hieroglif () był prototypem dla późniejszego hieroglifu –
2. ideo.: kanał, np. – mr – kanał
3. det. dla rzek, jezior, mórz, np.:
a) – ḥcpy – war. - ḥp – Nil
b) – W3ḏ-wr – morze (dosł. Wielkie Zielone)
4. det.: lub dla nazw rzek, jezior, mórz
5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kanał (wypełniony wodą) (mi)
6. zobacz też: trzy fale (det.)
|
|
|
N37
lub
S
|
š
lub
{ sn(?) }
|
sz
lub
{ sn(?) }
|
sadzawka
lub
basen
(rzut z góry)
|
1. (sporadycznie) ten hieroglif () był zamiennie używany z hieroglifem – – np.: (war. ) – ḥcpyw – zalania (wylewy rzeki) lub Nile w l. mn., ponieważ Egipcjanie rozróżniali kilka Nilów, m.in.:
a) – ḥcp lub ḥcpy – Nil Północny (Nil Dolny)
b) – ḥcp lub ḥcpy – Nil Południowy (Nil Górny)
2. fon.: š
3. ten hieroglif () był używany w miejsce hieroglifów – (forma alternatywna ) – był transliterowany jako fon.: sn(?), np.:
* (war. ) – sn – otwierać
4. (okazjonalnie) det.: większa forma bloku jako zamiennik hieroglifu – – np.:
* – inr – kamień (w sensie: większy kamień)
5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – sadzawka (basen) (š)
6. zobacz też: kamienny blok (kamienna płyta) (det.)
|
|
|
N38
|
sadzawka (basen) z pochyłymi bokami
|
|
|
N39
|
sadzawka (basen) wypełniony wodą
|
|
|
N41
lub
id
|
{ id }
lub
ḥm
lub
bi3
|
{ id }
lub
hm
lub
bie
|
studnia wypełniona wodą
|
1. det.: namiastka kobiety i kobiecości, np. – ḥmt – żona, kobieta
2. (wulgaryzm) det.: organy kobiece, np. (war. ) – ḥmt lub idt – srom, ale w znaczeniu kojarzonym z określeniem krowa (lub nawet w języku pot. jako: niezaspokojona studnia bez dna)
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – studnia wypełniona wodą (ḥm)
|
(powszechniejsza forma)
|
N42
|
O – Budynki, części budynków, itp.
|
|
| O – Budynki, części budynków, itp.
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
O1
lub
pr
|
pr
|
pr
|
plan domu
(przekrój, rzut z góry)
|
1. det.: dom, a także: budynek, obiekt budowlany (np. w sł.: świątynia, grobowiec, skarbiec, sporadycznie – pokój, apartament), np. (skr. ) – pr – dom, budynek, obiekt budowlany
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – plan domu (pr)
|
|
|
O2
|
{ pr-ḥḏ }
|
{ pr-hdż }
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(plan domu + buława o gruszkowatej głowicy)
|
ideo.: skarbiec, np. – pr-ḥḏ – skarbiec (dosł.: biały dom)
|
|
|
O3
|
-
|
-
|
kombinacja hieroglifów:
(plan domu + wiosło + bochenek + dzbanek na piwo)
|
ideo.: ofiary inwokacyjne (l.mn.), np. – pt-ḫrw – ofiary inwokacyjne (dosł.: ofiara z chleba i piwa)
|
| lub
|
|
O3A[a]
|
-
|
-
|
kombinacja hieroglifów:
| +xrw |
|
(plan domu + wiosło)
|
ideo.: ofiara inwokacyjna (l.p.), np. – pr-ḫrw – ofiara inwokacyjna
|
|
|
O4
lub
h
|
h
|
h
|
trzcinowy szałas
(przekrój, rzut z góry)
|
1. fon.: h
2. ideo.: – h – pokój (izba, pomieszczenie)
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – trzcinowy szałas (h)
|
|
|
O5
|
mr
lub
nm
|
mr
lub
nm
|
ściana meandrowa
(przekrój, rzut z góry)
|
1. det.: ulica, np. – mrrt – ulica
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – ściana meandrowa (mr)
|
|
|
O5A[u]
|
|
|
O6
lub
Hwt
|
ḥ
lub
ḥt
lub
ḥwt
|
h
lub
ht
lub
hut (hłt)
|
prostokątne ogrodzenie widziane na planie
(rzut z góry)
|
1. ideo.: zamek, pałac, świątynia, grobowiec, np. – ḥwt – zamek, świątynia – prawdopodobnie, od okresu Średniego Państwa, to słowo było czytane ḥyt zamiast ḥwt, może o tym świadczyć odosobniony przypadek w sł.: (war. ) – Nbt-ḥyt – Neftyda (bogini śmierci)
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – prostokątne ogrodzenie widziane na planie (rzut z góry) (ḥ)
|
|
|
O7
|
kombinacja hieroglifów:
 | + | |
|
(prostokątne ogrodzenie widziane na planie + chleb)
|
|
|
O8
|
{ ḥwt-c3t(?) }
|
{ hut-eet (hłt-eet)(?) }
|
kombinacja hieroglifów:
(prostokątne ogrodzenie widziane na planie + chleb + kolumna drewniana)
|
ideo.: świątynia, pałac, np. – ḥwt-c3t – świątynia, pałac (dosł.: wielki pałac)
|
|
|
O9
|
{ nbt-ḥyt }
|
{ nbt-hit }
|
kombinacja hieroglifów:
(prostokątne ogrodzenie widziane na planie + chleb + kosz wiklinowy)
|
ideo.: Neftyda (bogini śmierci), np. (war. lub ) – Nbt-ḥyt – Neftyda
|
|
|
O10
|
{ ḥt-ḥr }
|
{ ht-hr }
|
kombinacja hieroglifów:
| + |  |
|
(prostokątne ogrodzenie widziane na planie + sokół)
|
ideo.: Hathor[h] (bogini-Matka - uosobienie Wielkiej Macierzy, bogini nieba), np. (war. ) – Ḥt-ḥr – Hathor
|
|
|
O11
lub
aH
|
{ cḥ }
|
{ eh }
|
pałac z blankami
|
ideo.: pałac, np. (war. lub ) – cḥ – lub war. – iḥ – pałac
|
|
|
O12
|
kombinacja hieroglifów:
 | + | |
|
(pałac z blankami + przedramię)
|
|
|
O13
|
-
|
-
|
ogrodzenie z blankami
|
det.: przejście (furtka), np. – sbḫt – przejście
|
|
|
O14
|
|
|
O15
lub
wsxt
|
{ wsḫt }
|
{ uscht (łscht) }
|
teren ogrodzony murem z przyporami, ze znakami: i
|
ideo.: przedsionek (w pałacu lub świątyni), np. (war. lub ) – wsḫt – przedsionek
|
|
|
O16
|
{ t3(?) }
lub
{ t3yt(?) }
|
{ te(?) }
lub
{ tejt(?) }
|
przejście zadaszone, z chroniącymi je wężami
|
1. ideo. lub det.: zasłona (kurtyna), np. – t3 – lub var. lub – t3yt – zasłona (kurtyna)
2. półideo.: (war. lub Stare Państwo – ) – t3yty – kurtyny w tytule wezyra (dosł.: [ten za] kurtynami)
|
(Stare Państwo)
|
O17
|
{ t3yty(?) }
|
{ tejti(?) }
|
|
|
O18
lub
kAr
|
{ k3i }
lub
{ k3r }
lub
{ k3ri }
|
{ kei }
lub
{ ker }
lub
{ keri }
|
kaplica
(widok z boku)
|
ideo. lub det.: kaplica, np. (war. ) – k3i lub k3ri, a w Tekstach Piramid: k3r – kaplica
|
|
|
O19
|
-
|
-
|
kaplica prymitywna
|
det.: świątynia(?), sanktuarium(?), np.
a) – Pr-wr – Wielki Dom (nazwa narodowej świątyni z okresu predynastycznego znajdującej się w Hierakonpolis, w Górnym Egipcie)
b) – itrt – to słowo ma dwa znaczenia:
* linia sanktuariów Górnego Egiptu (a dokładniej: sanktuaria ustawione w jednym rzędzie lub jednej linii, odwiedzane podczas procesji przez faraona w trakcie święta Sed – tzw. trzydziestolecia władzy)
* ogólnikowe określenie: bogowie Górnego Egiptu (co było związane – najprawdopodobniej – ze świętem Sed i linią sanktuariów)
|
|
|
O20
|
-
|
-
|
kaplica
|
det.: świątynia, sanktuarium, np.:
a) – Pr-nw – lub – Pr-nsr lub Pr-nzr – Świetlisty Dom (nazwa narodowej świątyni z okresu predynastycznego znajdującej się w Buto, w Dolnym Egipcie)
b) – ḫm – sanktuarium
c) – itrt mḥt – to słowo ma dwa znaczenia:
* linia sanktuariów
* ogólnikowe określenie: bogowie Dolnego Egiptu
|
|
|
O21
|
-
|
-
|
fasada kaplicy
|
ideo. lub det.: boska budka (boski kram), np. (war. ) – sḥ-nṯr – boska budka (boski kram)
|
|
|
O22
lub
zH
|
ḥb
lub
sḥ
lub
zḥ
lub
ḥ3b
|
hb
lub
sh
lub
zh
lub
heb
|
otwarta budka (lub kram)
podparta na drągach
|
1. ideo. lub det.: budka (kram), np. (war. , ) – sḥ – budka (kram)
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – otwarta budka (lub kram) podparta na drągach (ḥb)
|
|
|
O23
|
-
|
-
|
przedsionek (hol) używany podczas święta Sed
|
ideo. lub det.: święto Sed, jubileusz, np. (war. lub ) – ḥb-sd – święto Sed, jubileusz
|
|
|
O24
|
-
|
-
|
piramida (widok z boku), z otaczającym ją murem
|
1. det.: piramida, grobowiec, np. – mr – piramida, grobowiec
2. det.: piramida królewska, np. – Ḳ3-nfr-Imnmḥ3t – piramida Amenemheta, wysoka i piękna
|
|
|
O25
lub
txn
|
{ tḫn }
|
{ tchn }
|
obelisk
|
ideo. lub det.: obelisk, np. (war. ) – tḫn – obelisk
|
|
|
O26
|
{ wḏ }
|
{ udż (łdż) }
|
stela
|
ideo. lub det.: stela, np.:
a) (war. ) – wḏ – stela
b) – cḥcw – stela, stanowisko
|
|
|
O27
|
ḫ3
|
che
|
przedsionek (hol) z kolumnami
|
1. ten hieroglif () posiada wiele różnorodnych odmian
2. nie mylić tego hieroglifu () z podobnymi hieroglifami – lub ) – to są różne hieroglify i mają różne znaczenia
3. det.: hol z kolumnami, np. – ḏ3dw – hol z kolumnami
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – przedsionek (hol) z kolumnami (ḫ3)
5. zobacz też: pas noszony przez różnych bogów (det.)
6. zobacz też: dzbany na wodę w stojaku (det.)
|
|
|
O28
lub
iwn
|
iwn
|
iun (iłn)
|
kolumna ze szpicą na szczycie
(kolumna Iun)
|
1. ideo.: kolumna, np. – iwn – kolumna (słup), kolumna Iun (lub Jun)
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – kolumna ze szpicą na szczycie (iwn)
|
|
|
O29
lub
aA
|
c3
|
ee
|
drewniana kolumna
|
1. ideo.: wielki i słowa pochodne
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – drewniana kolumna (c3)
|
|
|
O29A[v]
|
|
|
O30
lub
zxnt
|
{ zḫnt }
|
{ zchnt }
|
tyczka podpierająca
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z jakby podobną odwróconą wersją hieroglifu –  – to są różne hieroglify
2. ideo. lub det.: wsparcie dla nieba (podpora nieba), np. (war. ) – zḫnt – wsparcie
3. zobacz też: widły (det.)
|
|
|
O31
|
c3
|
ee
|
drzwi
(przekrój, rzut z góry)
|
1. ideo. lub det.: drzwi, np. (war. ) – c3 – drzwi
2. det.: otwarty(e) (drzwi), np. – wn lub – sn – otwarty(e)
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – drzwi (c3)
|
|
|
O32
|
{ sb3 }
|
{ sbe }
|
przejście
|
1. det.: drzwi, np. (skr. ) – sb3 – drzwi (w sensie: wejściowe)
2. det.: przejście, np. – sbḫt – przejście (w sensie: wejście/wyjście)
|
|
|
O33
|
-
|
-
|
fasada pałacu lub grobowca
lub
serech
|
det.: chorągiew (sztandar lub tzw. serech, w który wpisywano imiona faraonów), np. – srḫ – chorągiew, serech
|
|
|
O34
lub
z
|
s
lub
z
lub
ḫm
|
s
lub
z
lub
chm
|
rygiel
|
1. od okresu Średniego Państwa, ten hieroglif () jako fonem ḫm często zastępował inny hieroglif –
2. ideo.: rygiel (do drzwi), np. – s lub z – rygiel
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – rygiel (s)
hieroglify jednoliterowe – rygiel (s)
4. zobacz też: hieroglify dwuliterowe – dwa skamieniałe belemnity (ḫm)
|
|
|
O36
lub
inb
|
{ inb }
|
{ inb }
|
ściana
|
1. ideo. lub det. ściana, np. (war. )- inb – ściana
2. det.: ściana, np.:
a) – sbty – ściana otaczająca
b)  – wmtt – bastion, umocnienia (fortyfikacje)
|
(sporadycznie)
|
O36A[a]
|
|
|
O37
|
-
|
-
|
ściana przewracająca się
|
1. det.: burzyć (ścianę), np.
a) – whn – burzyć
b) – sẖnn – burzyć
2. det.: nachylony (pochyły, skośny), np. – gs3 – nachylony (pochyły, skośny)
|
|
|
O38
|
-
|
-
|
narożnik ściany
|
1. ideo. lub det.: (war. ) – ḥr tm lub ḥr n tm – jakiś tytuł, ale jego znaczenie jest niejasne (nie ustalone)
2. det.: róg (kąt), np. – ḳnbt – róg
3. det.: urzędnik, np. (war. ) – ḳnbt – urzędnicy (dosł.: [Ci siedzący] w kącie)
4. det.: brama (prawdopodobnie, chodzi o bramę zlokalizowaną w rogu ściany lub muru), np. – crrt – brama
5. det.: ulica (prawdopodobnie, chodzi o drogę zakręcającą pod kątem prostym), np. – mrrt – ulica
|
|
|
O39
|
-
|
-
|
kamienny blok (kamienna płyta)
|
1. (okazjonalnie) det.: mniejsza forma bloku jako zamiennik hieroglifu – – np.:
* – inr – kamień (w sensie: mniejszy kamień)
2. det.: cenny kamień (kamień do wyrobu naczyń kamiennych), np. – c3t – cenny kamień
3. det.: kryształ górski, kamyk, np. – ct – kryształ górski, kamyk
4. det.: kostka (w sensie: cegła), np. – ḏbt – kostka
5. (jednostka wartości) deben (jednostka wartości, a właściwie wycena rzeczy lub dóbr poprzez porównanie ich wartości do wagi cennych metali: miedzi, srebra lub złota – deben funkcjonował podobnie jak współczesny parytet złota), np. – ḏbn – deben
6. zobacz też: sadzawka (det.)
|
|
|
O40
|
{ rwd }
lub
{ ḫtyw }
|
{ rud (rłd) }
lub
{ chtju (chtjł) }
|
schody
|
1. det.: schody, np. (war. lub ) – rwd – schody
2. det.: taras (platforma), tarasowe wzgórze (war. ) – ḫtyw – platforma (taras), tarasowe wzgórze
|
|
|
O41
|
-
|
-
|
schody podwójne
|
det.: wejście po schodach, np.:
a) – ḳ3y – wejście na szczyt, miejsce położone wysoko
b) – icr – wspinać się (w sensie: iść w górę lub pod górę)
|
|
|
O44
|
-
|
-
|
symbol stawiany na zewnątrz świątyni Mina
|
ideo. lub det.: funkcja (stanowisko), ranga (stopień, godność), (war. ) – i3t – funkcja, ranga
|
|
|
O45
lub
ipt
|
{ ipt }
|
{ ipt }
|
budynek kopulasty
|
1. (sporadycznie) ten hieroglif () był zamieniany przez hieroglif –
2. ideo. lub det.: harem, np. (war. lub lub ) – ipt – herem
* ale zapis: – ip3t – to prawdopodobnie bardziej pełna forma słowa: harem
3. zobacz też: czerwony garnek gliniany (det.)
|
|
|
O46
|
|
|
O47
lub
nxn
|
{ nḫn }
|
{ nchn }
|
prehistoryczny budynek w Hierakonpolis
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z podobnym – – to są dwa różne hieroglify
2. ideo. lub det.: Hierakonpolis, np. (war. lub ) – nḫn – Hierakonpolis
|
|
|
O48
|
|
|
O49
lub
niwt
|
{ niwt }
|
{ niut (niłt) }
|
małe miasteczko
lub
wioska
|
1. ideo.: małe miasteczko (lub miejscowość, wioska, osada), np. – niwt – miejscowość
2. det.: dla nazw miejscowości, miasteczek, regionów, np.:
a) – W3st – Teby
b) – Ḳmt – Egipt (dosł.: czarna ziemia)
3. det.: majątek (posiadłość), np. – ḏ3tt – majątek
|
|
|
O50
lub
zp
|
sp
lub
zp
|
sp
lub
zp
|
okrągłe klepisko przysypane zbożem
(do młócenia)
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z podobnym – (forma alternatywna od prehistoryczny budynek w Hierakonpolis) – to są dwa różne hieroglify
2. zwrot det.: (war. ) – sp sn – dwa razy – używany jako oznaczenie czynności powtarzających się, dlatego całe słowa lub ich części czytane są dwukrotnie:
a) – rš rš – rozradować się (ponownie)
b) – cš3 cš3 – bardzo często
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – okrągłe klepisko przysypane zbożem (sp)
|
|
|
O51
lub
Snwt
|
{ šnwt }
|
{ sznut (sznłt) }
|
sterta ziaren na podniesionej podłodze z błota
|
ideo. lub det.: spichlerz, np. (war. lub ) – šnwt – spichlerz
|
P – Statki i części statków
|
|
| P – Statki i części statków
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
P1
|
-
|
-
|
łódź na wodzie
|
1. ten hieroglif () używany jako skrót (pojedynczy znak) oznaczał: trudności
2. ten hieroglif () używany jako skrót (pojedynczy znak) – prawdopodobnie – oznaczał zapis: – ḳ3ḳ3w – łódź, barka
3. det.: łódź, statek, np.:
a) – dpt – statek
b) – ḥcw – statki (l. mn.)
c) – cḥcw – statki (l. mn.)
d) – imy-r cḥcw lub imy-r ḥcw – nadzorca statków
4. det.: żeglować, podróżować drogą wodną, np: – nci – żeglować
|
|
|
P1A
|
-
|
-
|
łódź odwrócona górą do dołu
|
det.: odwrócony, zdenerwowany, np. – pnc – odwrócony, zdenerwowany
|
|
|
P2
|
-
|
-
|
statek pod żaglami
|
det.: żeglować pod wiatr, np. – ḫnti – żeglować pod wiatr
|
|
|
P3
|
{ wi3 }
|
{ uie (łie) }
|
święta barka
|
1. ideo. lub det.: święta barka, np. (war. ) – wi3 – święta barka
2. det.: boża łódź, np.:
a) – mcnḏt – Barka Jutrzenkowa (Mendżet lub Mandżet, zwana także: Barką Milionów Lat lub Słoneczną Barką)
b) – nšmt – barka Neszmet (święta barka z Abydos, należąca do boga Nun, w której przewożono Ozyrysa po Nilu w trakcie święta ozyrysowego)
3. det., gdy ma się na myśli: boże podróże, np. – ḏ3i – żeglować po niebie (w wypowiedzi: bóg Re żegluje po niebie)
|
|
|
P4
lub
wHa
|
{ wḥc }
|
{ uhe (łhe) }
|
łódź rybacka z siecią
|
półideo.: rybak i słowa pochodne:
a) (l. p.) – wḥc – rybak
b) (l. mn.) – wḥcw – rybacy
|
|
|
P5
lub
nfw
lub
TAw
|
{ nfw }
lub
{ ṯ3w }
|
{ nfu (nfł) }
lub
{ czeu (czeł) }
|
żagiel
|
1. ideo.: szyper, np. (war. ) – nfw – lub war. – nfy – szyper
2. ideo. lub det.: powiew, wiatr (podmuch), np. (war. ) – ṯ3w – powiew, wiatr (podmuch)
3. det.: wiatr, np.:
a) – mḥyt – wiatr północny
b) – ḏcw mḥt – wiatr północny – wilgotny
c) – qb mḥ – wiatr północny – zimny
d) – qb wy – wiatr północny – lodowaty
e) – rsw – wiatr południowy
f) – ḫm nfwt – wiatr południowy – suchy i gorący (Chemsin, zwany także: wiatrem 50-ciu gorących dni)
g) – šhb – wiatr południowy – gorący
h) – šmšm – wiatr południowo-wschodni – gorący (Sirocco)
i) – hnšss – wiatr wschodni
k) – ḏ3 – lub – imnt – wiatr zachodni (dosł.: prawy wiatr – wiejący od prawej strony)
l) – nwn – wiatr zachodni – delikatny (Zefir)
m) – ḏcw – burza (nawałnica)
n) – hrw nfw – wietrzny dzień
o) – Rdi-Nfw – Dawca Wiatru (jedno z imion Ozyrysa)
4. det.: żagiel, maszt, np.:
a) – ḥt3w – żagiel
b) – ḫt nfw – drewniany maszt
5. zobacz też: hieroglify trzyliterowe – maszt (cḥc)
|
|
|
P8
lub
xrw
|
ḫrw
|
chru (chrł)
|
wiosło
|
1. det.: wiosło, np. – ḥpt – wiosło
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – wiosło (ḫrw)
|
|
|
P8A[w]
|
|
|
P10
|
-
|
-
|
wiosło sterowe
|
det.: sterować i słowa pochodne, np.:
a) – ḥmw – wiosło sterowe
b) – ḥmy – sternik
|
|
|
P11
|
-
|
-
|
słupek cumowniczy
|
1. (hieratyka) ten hieroglif () był nie do rozróżnienia z podobnym hieroglifem - - dlatego często był zamieniany
2. det.: słupek cumowniczy i słowa pochodne, np. - mnit – słupek cumowniczy
|
|
|
P44A
|
-
|
-
|
(?) barka lub lódż
|
|
Q – Meble domowe i pogrzebowe
|
|
| Q – Meble domowe i pogrzebowe
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
Q1
lub
st
|
3s
lub
ws
lub
st
lub
ḥtm
|
3s
lub
ws
lub
st
lub
htm
|
siedzenie
|
1. ideo.: siedzenie, miejsce, np. (war. ) – st – siedzenie, miejsce
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – siedzenie (3s)
|
|
|
Q2
lub
wz
|
ws
|
us (łs)
|
siedzenie przenośne
|
1. (sporadycznie) ideo.: siedzenie, np. – st – siedzenie
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – siedzenie przenośne (ws)
|
|
|
Q3
lub
p
|
p
|
p
|
taboret z maty trzcinowej
|
1. fon.: p, np. – p – siedzenie
2. ideo.(?): podstawa, np. – p – podstawa (świątyni)
więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – taboret z maty trzcinowej (p)
|
|
|
Q4
|
-
|
-
|
podgłówek
|
det.: podgłówek, np. – wrs – podgłówek
|
|
|
Q5
|
-
|
-
|
skrzynia (pudło)
|
1. nie mylić tego hieroglifu () podobnym hieroglifem – – to są różne hieroglify i mają różne znaczenia
2. ten hieroglif () posiada wiele różnorodnych odmian, np.: 
3. det.: skrzynia, pudło, np.:
a) – hn – pudło
b) – cfdt – skrzynia
4. zobacz też: niebo (det.)
|
|
|
Q6
lub
qrsw
|
{ qrsw }
|
{ qrsu (krsł) }
|
sarkofag
|
1. ideo. lub det.: sarkofag, np. (war. ) – ḳrsw – sarkofag
2. det.: pochować (pogrzebać), np. – ḳrs – pochować
|
|
|
Q7
|
nsrsr
lub
{ srf }
|
nsrsr
lub
{ srf }
|
nagrzewnica, z płomieniami wystającymi z niej
|
1. ten hieroglif () jeśli występuje podwójnie () to posiada wartość fon.: nsrsr, np. – Iw-nsrsr – Iw-nsrsr (nazwa jakiejś mitycznej miejscowości)
2. det.: ogień, np.:
a) – ḫt – ogień
b) – sḏt – płomień
3. det.: gorąco (żar, rozgrzanie), np.:
a) – rkḥ – gorąco (żar, spiekota)
b) – t3 – gorąco (rozgrzanie)
4. det.: gotować, np. – psi – gotować
5. det.: podpałka, pochodnia, np.:
a) – 3bw – podpałka
b) – tk3 – pochodnia
6. det.: temperatura (ciepłota), np. (skr. ) – srf – ciepłota (temperatura)
|
R – Meble świątynne i tajemnicze symbole
|
|
| R – Meble świątynne i tajemnicze symbole
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
R1
lub
xAt
lub
xAwt
|
{ ḫ3t }
|
{ chet }
|
stół z chlebem i dzbanem
|
ideo. lub det.: stół ofiarny, np.:
a) – ḫ3wt – lub war. (war. ) – ḫ3t – stół ofiarny
b) – ḫ3y lub ḫ3yt – lub war. (war. ) – ḫ3t – stół ofiarny
|
|
|
R2
|
stół ze "zwyczajowymi" kromkami chleba
|
|
|
R3
|
{ wḏḥw }
|
{ udżhu (łdżhł) }
|
czteronogi stół z chlebami i naczyniem libacyjnym
|
1. ideo. lub det.: stół ofiarny, np. – wḏḥw – lub war. – wdḥw – stół ofiarny
2. ideo. jako skr.: stół ofiarny, np. – sš wḏḥw – zapis stołu ofiarnego
|
|
|
R4
lub
Htp
|
ḥtp
|
htp
|
chleb na macie trzcinowej
|
1. ideo.: ołtarz ofiarny lub ofiara, np. (Stare Państwo – war. ) – ḥtp – ołtarz ofiarny lub ofiara(?)
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – chleb na macie trzcinowej (ḥtp)
|
|
|
R5
lub
kp
lub
kAp
|
kp
lub
k3p
|
kp
lub
kep
|
kadzielnica do odymiania
|
1. ideo i det.: odymiać (okadzać), np. (war. ) – k3p – odymiać (okadzać)
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – kadzielnica do odymiania (kp)
|
(Stare Państwo)
|
R6
|
|
|
R7
lub
snTr
|
{ snṯr }
|
{ snczr }
|
miseczka na kadzidło z unoszącym się dymkiem
|
1. (Stare Państwo) ten hieroglif () jest odpowiednikiem hieroglifów: i , np.:
a)  (war. ) – b3 – dusza (żyjąca po śmierci człowieka – Ba)
b) – b3 – baran
2. ideo. lub det.: kadzidło, np. (war. ) – snṯr – kadzidło
3. zobacz też: – hieroglify dwuliterowe – bocian siodlasty (żabiru) (b)
4. zobacz też: ptak ludzkogłowy poprzedzony miseczką na kadzidło z unoszącym się dymkiem (det.)
5. zobacz też: baran (det.)
|
|
|
R8
lub
nTr
|
nṯr
|
nczr
|
chusta opatrunkowa na kiju
lub
proporzec
|
1. ideo.: bóg, np. – nṯr – bóg
2. (sporadycznie) det.: bóg, np. – Gbb – Geb
3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – chusta opatrunkowa na kiju lub proporzec (nṯr)
|
|
|
R9
lub
bd
|
{ bd }
|
{ bd }
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(proporzec + torba z lnu)
|
ideo. lub det.: rodzaj natronu, np. (war. ) – bd – rodzaj natronu
|
|
|
R10
|
{ ẖr-nṯr }
lub
{ ẖrt-nṯr }
|
{ śr-nczr }
lub
{ śrt-nczr }
|
kombinacja hieroglifów:
(proporzec + pieniek rzeźnicki + zbocze piaskowego wzgórza)
|
ideo.: miasto umarłych, np. (war. ) – ẖr-nṯr lub ẖrt-nṯr(?) – miasto umarłych (cmentarz, dosł.: boże podziemie)
|
|
|
R11
lub
dd
lub
Dd
|
ḏd
|
dżd
|
kolumna imitująca pęk łodyg związanych razem
(kolumna Dżed)
|
1. ideo.: kolumna Dżed, np. – ḏd – kolumna Dżed
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – kolumna imitująca pęk łodyg związanych razem (kolumna Dżed) (ḏd)
|
|
|
R12
|
-
|
-
|
stojak na symbole religijne
|
1. element towarzyszący różnorodnym ideogramom dla bogów, np.:
a) – Mnw – Min – bóg Panopolis (Achmim)
b) – Ḥ3 – He – bóg pustyni
2. det.: sztandar, np. – i3t – sztandar
|
(Stare Państwo)
|
R13
|
{ imn(?) }
lub
{ imnt }
|
{ imn(?) }
lub
{ imnt }
|
sokół na stojaku z piórem
|
ideo.: prawa ręka lub strona, zachód i słowa pochodne, np. (war. lub ) – imnt – zachód
* do tego należy zaliczyć także: (war. ) – imn – prawa ręka
|
|
|
R14
lub
imnt
|
{ imnt }
|
{ imnt }
|
skrót , bez sokoła, z powiększonym piórem
|
ideo.: prawa ręka lub strona, zachód i słowa pochodne, np. (war. ) – imnt – zachód
* do tego należy zaliczyć także wyjątek: (war. ) – wnmy – lub war. – wnmi – prawa ręka lub strona
|
|
|
R15
lub
iAb
|
3b
lub
{ i3b }
|
eb
lub
{ ieb }
|
włócznia przystrojona jak sztandar
|
1. ideo.: lewa ręka lub strona, wschód i słowa pochodne, np. (war. ) – i3bt – wschód
* do tego należy zaliczyć także: – i3by – lub war. (war. ) – i3bi – lewa ręka
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – włócznia przystrojona jak sztandar (3b)
|
|
|
R16
lub
wx
|
{ wḫ }
|
{ uch (łch) }
|
papirusokształtna buława z piórami
|
ideo. lub det.: fetysz Wḫ z Kis w Górnym Egipcie (ob. Al-Kusijja), np. (war. ) – wḫ – fetysz Wḫ (lub Uch)
|
|
|
R17
|
{ t3-wr }
|
{ te-ur (te-łr) }
|
peruka z piórami i z wstążką, na tyczce
|
1. (symbol nomu) ideo. lub det.: nom Abydos lub nom Kis (ob. Al-Kusijja), np. (war. lub ) – T3-wr – nom Abydos lub Kis
2. zobacz też: ziemia naznaczona wąskimi kanałami nawadniającymi (det.)
|
|
|
R18
|
|
|
R18A[a]
|
|
|
R19
|
i3tt(?)
|
iett(?)
|
berło Ues z wstążką i piórem
|
1. fon.: i3tt(?), np. (war. ) – i3tt – mleko
2. (symbol miasta) ideo.: Teby, np. – W3st – war. – Ws lub Wsr – Teby
* także symbol nomu i miasta Hermonthis (oddalonego o ok. 18 km na południe od Teb)
3. zobacz też: chłopski kij pastuszy (niezakrzywiony do tyłu jak ) (det.)
|
|
|
R20
|
{ sš3t(?) }
|
{ sszet(?) }
|
"zwyczajowy" kwiat zwieńczony rogami
|
(symbol boga) ideo.: Seszat (bogini mądrości, wiedzy i pisma), np.:
a) (war. ) – Sš3t – Seszat
b) – Sšt – Seszat
|
(Stare Państwo)
|
R21
|
|
|
R22
lub
xm
|
ḫm
|
chm
|
dwa skamieniałe belemnity
|
1. (symbol boga) ideo.: Min (bóg Panopolis, ob. Achmim), np. (war. lub lub ) – Mnw – Min (bóg Panopolis, ob. Achmim)
2. (symbol miasta) ideo.: Letopolis (lub Chem, ob. Ausim w Delcie), np. (war. ) – Ḫm – Letopolis
3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – dwa skamieniałe belemnity (ḫm)
4. zobacz też: falliczny bóg z piórami, uniesionym ramieniem, z chorągiewką
|
(Stare Państwo)
|
R23
|
|
|
R24
|
{ nt(?) }
lub
{ nit(?) }
lub
{ nrt(?) }
|
{ nt(?) }
lub
{ nit(?) }
lub
{ nrt(?) }
|
dwa łuki związane w pakunek
|
(symbol boga) ideo. lub det.: Neit (jedno z wczesnych bogów egipskiego panteonu – bogini-Stwórczyni wszechświata i wszystkiego co w nim stworzone, bogini-Zarządczyni funkcjami wszystkiego co stworzone we wszechświecie), np.  (war. lub ) – Nt lub Nit lub Nrt – Neit
* także symbol miasta Sais
|
|
R24A[a]
|
(Stare Państwo)
|
R25
|
S – Korony, stroje i laski
|
|
| S – Korony, stroje i laski
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
S1
lub
HDt
|
{ ḥḏt }
|
{ hdżt }
|
korona biała Górnego Egiptu
(Hedżet)
|
1. ideo. lub det.: biała korona, np. (skr. ) – ḥḏt – biała korona
2. det.: biała korona (zw. także: Hedżet, symbol władzy faraonów, identyfikowana z Górnym Egiptem), np. – šmc-s – korona Górnego Egiptu
3. det.: biała korona, np. – wrrt – wielka korona (dosł. wielka, biała korona)
|
|
|
S2
|
{ ḥḏt }
|
{ hdżt }
|
biała korona Górnego Egiptu w koszyku
|
1. ideo. lub det.: biała korona, np. (skr. ) – ḥḏt – biała korona
2. det.: biała korona (symbol władzy faraonów, identyfikowana z Górnym Egiptem), np. – wrrt – wielka korona (dosł. wielka, biała korona)
|
|
|
S3
lub
N
lub
dSrt
|
n
lub
{ dšrt }
|
n
lub
{ dszrt }
|
korona czerwona Dolnego Egiptu
(Deszeret)
|
1. fon.: n, np. – nt – korona Dolnego Egiptu (w papirusach – nazwa czerwonej korony, określana także jako korona-Net)
2. ideo. lub det.: czerwona korona, np. (war. , skr. ) – dšrt – czerwona korona
3. det.: czerwona korona (zw. także: Deszeret, symbol władzy faraonów, identyfikowana z Dolnym Egiptem), np. – mḥ-s – korona Dolnego Egiptu (dosł. Czerwona Korona Delty, zw. także Mehes)
4. z powodu "przesądów", ten hieroglif () był używany zamiennie z innym hieroglifem – , np.:
a) – sḏ3wty-bity – skarbnik (podskarbi) króla Dolnego Egiptu
b) (war. ) – n-swt-bit – król Górnego i Dolnego Egiptu
5. zobacz też: hieroglify jednoliterowe – korona Dolnego Egiptu (n)
|
|
|
S4
|
n
|
n
|
korona czerwona Dolnego Egiptu w koszyku
|
1. (sporadycznie) fon.: n, np. – nt – Net (w papirusach – nazwa czerwonej korony, określana także jako korona Dolnego Egiptu)
2. det.: czerwona korona (symbol władzy faraonów, identyfikowana z Dolnym Egiptem), np. – mḥ-s – korona Dolnego Egiptu (dosł. Czerwona korona Delty)
|
|
|
S5
|
-
|
-
|
kombinacja koron:
 | + |  |
|
(korona biała + korona czerwona)
(Pschent)
|
det.: podwójna korona (zw. także: Pschent, identyfikowana ze Zjednoczonym Górnym i Dolnym Egiptem), np. – sḫmty – podwójna korona (dosł. dwie potężne [korony] lub dwa berła [w koronie])
|
|
|
S6
lub
sxmty
|
{ sḫmty }
|
{ schmtj }
|
kombinacja koron:
| + | |
|
(korona biała + korona czerwona)
w koszyku
|
ideo. lub det.: podwójna korona (identyfikowana ze Zjednoczonym Górnym i Dolnym Egiptem), np.:
a) (skr. ) – sḫmty – podwójna korona (dosł. dwie potężne [korony] lub dwa berła [w koronie])
b) – wrrt – wielka korona (dosł. wielka, podwójna korona)
|
|
|
S7
lub
xprS
|
{ ḫprš }
|
{ chprsz }
|
korona błękitna
(Chepresz)
|
ideo. lub det.: Chepresz (zw. także: błękitną koroną lub królewską koroną, to korona wojenna noszona przez faraonów Nowego Państwa w trakcie wojny lub ważniejszych ceremonii), np. (war. ) – ḫprš – Chepresz
|
|
|
S8
lub
Atf
|
{ 3tf }
|
{ etf }
|
korona biała z piórami strusimi po bokach, zawiniętymi u góry
(Atef)
|
ideo. lub det.: Atef (korona Górnego Egiptu z piórami strusimi zawiniętymi przy zwieńczeniu korony, identyfikowana z Ozyrysem), np. (war. ) – 3tf – Atef
|
|
|
S9
lub
Swty
|
{ šwty }
|
{ szutj (szłtj) }
|
dwa pióropusze
(Szuti)
|
ideo. lub det.: Szuti (dwu-pióropuszowa ozdoba dla koron z piór z ogona sokoła, identyfikowana z Amonem), np. (war. lub ) – šwty – Szuti
|
|
|
S10
lub
mDH
|
mdḥ
lub
mḏḥ
lub
mḏḥw(?)
|
mdh
lub
mdżh
lub
mdżhu (mdżhł)(?)
|
wieniec z tkaniny jako opaska
|
1. ideo. lub det.: wieniec, opaska, np.:
a) – w3ḥw – wieniec
b) (war. lub ) – mḏḥ – opaska
więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – wieniec z tkaniny jako opaska (mḏḥ)
|
|
|
S11
lub
wsx
|
wsḫ
|
usch (łsch)
|
kołnierz z koralików z sokologłowymi zakończeniami
|
1. ideo. lub det.: kołnierz (kolia), np. (war. ) – wsḫ – kołnierz (kolia)
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – kołnierz z koralików z sokologłowymi zakończeniami (wsḫ)
|
|
|
S12
lub
nbw
|
{ nbw }
|
{ nbu (nbł) }
|
kołnierz z koralików
|
1. ideo.: złoto i słowa pochodne (w tym: drogocenny metal), np. (war. ) – nbw – złoto
2. ideo.: kołnierz, np. wraz z fonetyczną nazwą – nbyt – kołnierz
3. det.: drogocenny metal, np:
a) – ḥḏ – próba złota (czystość złota)
b) – dcm – srebro
|
|
|
S13
|
-
|
-
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(kołnierz z koralików + stopa)
|
ideo.lub det.: pozłacać, moda (styl), np. – nbi – pozłacać, moda (styl)
|
|
|
S14
|
{ ḥḏ }
|
{ hdż }
|
kombinacja hieroglifów:
| + | |
|
(kołnierz z koralików + buława o gruszkowatej głowicy)
|
ideo. lub det.: srebro, np. (war. ) – ḥḏ – srebro
|
|
|
S14A
|
-
|
-
|
kombinacja hieroglifów:
| + |  |
|
(kołnierz z koralików + berło o prostym kiju i z głową Seta)
|
|
|
|
S15
lub
tHn
lub
THn
|
{ tḥn }
lub
{ ṯḥn }
|
{ thn }
lub
{ czhn (tczhn) }
|
napierśnik ze szklanych lub fajansowych koralików
|
ideo. lub det.: szkło, fajans, np. – tḥnt – lub war. lub – ṯḥnt – szkło, fajans
* także słowa pochodne od efektów świetlnych związanych z: blaskiem, migotaniem, błyszczeniem lub świeceniem, o rdzeniu tḥn lub ṯḥn, np.:
a) – stḥn – błyszczeć (błysk, połyskiwanie), migotać (o gwiazdach)
b) – stḥn – migotać (o gwiazdach)
|
(Stare Państwo)
|
S16
|
(Stare Państwo)
|
S17
|
|
|
S17A
|
šsm
|
szsm
|
(przepaska) pas noszony przez różnych bogów
|
1. ten hieroglif () posiada wiele różnorodnych odmian
2. nie mylić tego hieroglifu () z podobnymi hieroglifami – lub ) – to są różne hieroglify i mają różne znaczenia
3. ideo.: Szesmetet (bogini z Tekstów Piramid – matka umarłych, określano ją także przydomkiem Pani Punt, prawdopodobnie jej rodowód wywodzi się z wierzeń ludów afrykańskich), np. – Šsmtt lub Šzmtt – Szesmetet
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – (przepaska) pas noszony przez różnych bogów (šsm)
5. zobacz też: dzbany na wodę w stojaku (det.)
6. zobacz też: przedsionek (hol) z kolumnami (det.)
|
|
S17B[a]
|
|
|
S18
lub
mnit
|
{ mnit }
|
{ mnit }
|
naszyjnik z koralików z przeciwwagą
(Menat)
|
ideo. lub det.: naszyjnik koralikowy, Menat (naszyjnik-symbol bogini Hathor, używany przez kapłanki jako: (1) grzechotka – podobnie jak sistrum – lub (2) noszony przez nie jako naszyjnik), np. (war. ) – mnit – naszyjnik koralikowy, Menat
|
|
|
S19
lub
sDAw
|
{ sḏ3w }
|
{ sdżeu (sdżeł) }
|
cylindryczna pieczęć przyczepiona do naszyjnika z koralików
|
1. ten hieroglif () był zamieniany przez hieroglif – – np. w sł.: – sḏ3wty(?) – skarbnik króla Dolnego Egiptu
2. ideo.: skarbnik i słowa pochodne, np.:
a) (l. p.) (war. ) – sḏ3wty – skarbnik (podskarbi)
b) (l. mn.) – sḏ3wtyw(?) – skarbnicy
c) – sḏ3w – drogocenny
3. zobacz też: cylindryczna pieczęć przyczepiona do naszyjnika z koralików (widok z przodu) (det.)
|
|
|
S20
lub
xtm
|
{ ḫtm }
|
{ chtm }
|
cylindryczna pieczęć przyczepiona do naszyjnika z koralików (widok z przodu)
|
1. ten hieroglif () był używany jako zamiennik hieroglifu –
2. ten hieroglif () był używany jako zamiennik hieroglifu –
3. ideo. lub det.: (war. ) – ḫtm – pieczęć
4. (jednostka wartości) ideo. lub det.: pieczęć (lub "moneta" = 1/12 debena), np. (war. ) – šcty – pieczęć (czyli 1/12-ta debena)
5. det.: pieczęć, np. – sḏ3yt – pieczęć
6. det.: sygnet (pierścień pieczętny), np. – ḏbct – sygnet (pierścień pieczętny)
7. zobacz też: cylindryczna pieczęć przyczepiona do naszyjnika z koralików (det.)
8. zobacz też: koza w obroży z zawieszoną okrągłą pieczęcią (det.)
9. zobacz też: kamienny blok (kamienna płyta) (det.)
|
|
|
S21
|
-
|
-
|
pierścień
|
1. ten hieroglif () może posiadać bardzo podobny znak, jeśli nie identyczny – , lub
2. det.: pierścień (okrąg), np.:
a) – iwcw – war. – ccw – pierścień
b) lub - sšw – pierścień (srebrny)
3. zobacz też: źrenica oka (det.)
4. zobacz też: owal (det.)
5. zobacz też: ziarnko piasku, tabletka lub coś podobnego (det.)
|
|
|
S22
lub
sT
|
st
lub
sṯ
|
st
lub
scz
|
kokarda naramienna
|
1. (Stare Państwo – z nieznanych powodów) ideo. i det.: bakburta (lewa burta statku), np. (war. ) – t3-wr – bakburta
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – kokarda naramienna (st)
|
|
|
S23
lub
dmD
|
{ dmd }
lub
{ dmḏ }
|
{ dmd }
lub
{ dmdż }
|
związane paski z materiału
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z podobnym hieroglifem – – to są różne hieroglify i mają różne znaczenia
2. ideo. lub det.: jednoczyć i słowa pochodne, np. – dmd – lub war. lub – dmḏ – jednoczyć
3. zobacz też: – (hieroglif nieokreślony) (det.)
|
|
|
S24
lub
Tz
|
{ ṯs }
|
{ czs }
|
związany pas
|
1. półideo.: wiązać, łączyć (powiązać) i słowa pochodne, np. – ṯs – lub war. – ṯz – wiązać, łączyć
2. ideo.: węzeł lub krąg (w kręgosłupie), np.:
a) – ṯst – węzeł
b) – ṯst – krąg (w kręgosłupie)
|
|
|
S26
lub
Sndyt
|
{ šnḏyt }
|
{ szndżjt }
|
fartuch
|
ideo. lub det.: fartuch, np.:
a) (war. ) – šndyt – fartuch
b) – šnḏwt – fartuch
|
|
|
S26A[a]
lub
N18
(zamiennie)
|
-
|
-
|
część garderoby (przepaska na biodra)
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z łudząco podobnym hieroglifem – – piaszczysta połać ziemi – to są różne hieroglify i mają różne znaczenia
2. ideo. lub det.: przepaska na biodra, np. (war. ) – d3iw – przepaska na biodra
3. zobacz też: piaszczysta połać ziemi (det.)
|
|
|
S27
lub
mnxt
|
{ mnḫt }
|
{ mncht }
|
poziomy pasek materiału z dwoma pionowymi stojakami na brzegach
|
1. ten hieroglif () jako ideogram darów ubrań był bardzo często wykorzystywany w pisanych formułach inwokacyjnych (formułach ofiarnych)
2. ideo. lub det.: ubranie, np. (war. ) – mnḫt – ubrania (w liczbie mnogiej)
|
|
|
S28
|
-
|
-
|
kombinacja hieroglifów:
 | + | |
|
(pasek tkaniny z frędzlami + złożone ubranie)
|
1. det.: ubranie, np.:
a) – ḥbs – ubranie, odzież
b) – insy – czerwone ubranie
c) – nms – nakrycie głowy
2. det.: pojęcia związane z ubraniami
a) – ḥ3y – goły (rozebrany)
b) – ḥ3p – chować (zasłaniać)
c) – kfi – odkryć (odsłonić)
|
|
|
S29
lub
s
|
s
lub
{ snb }
|
s
lub
{ snb }
|
złożone ubranie
|
1. (z nieznanych powodów) fon.: s
2. skrót w formule: (pełna wersja: ) – cnḫ wḏ3 snb – Niech żyje! W dostatku i w zdrowiu! (dosł.: życie, dostatniość, zdrowie – formuła grzecznościowa wypisywana – w formie skrótowej – po każdorazowym wywołaniu imienia faraona)
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – złożone ubranie (s)
|
|
|
S32
lub
siA
|
si3
|
sie
|
kawałek tkaniny z frędzlami
|
1. ideo. lub det.: kawałek tkaniny (kawałek ubrania), np. (war. ) – si3t – kawałek tkaniny
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – kawałek tkaniny z frędzlami (si3)
|
|
|
S33
lub
Tb
|
tb
lub
ṯb
|
tb
lub
czb (tcznb)
|
sandał
|
1. ideo. lub det.: sandał, np. (war. ) – ṯbt lub – tbt – sandał
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – sandał (tb)
|
|
|
S34
lub
anx
|
cnḫ
|
ench
|
krawat lub trok, zwłaszcza ten od sandałów
(znany jako symbol życia – Anch)
|
1. półideo.: odbicie (lustrzane), np. – cnḫ – odbicie (lustrzane)
2. ideo.: sandałowy trok, np. – cnḫ – sandałowy trok
3. ideo.: życie, np. (skr. ) – cnḫ – życie
4. skrót: w formule: (skr. ) – cnḫ wḏ3 snb – Niech żyje! W dostatku i w zdrowiu! (dosł.: życie, dostatniość, zdrowie – formuła grzecznościowa wypisywana – w formie skrótowej – po każdorazowym wywołaniu imienia faraona)
5. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – krawat lub trok (cnḫ)
6. zobacz też: krawat lub trok w innej aranżacji hieroglifu (det.)
|
|
|
S35
lub
Swt
|
{ šwt }
lub
{ sryt }
|
{ szut (szłt) }
lub
{ srjt }
|
parasol (wachlarz) przeciwsłoneczny ze strusich piór
|
1. ideo. lub det.: cień, zacienienie, np. (war. ) – šwt – cień, zacienienie
2. ideo. lub det.: sztandar (symbol pułku), parasol (lub wachlarz), np. (war. ) – sryt – sztandar (symbol pułku), parasol (lub wachlarz)
3. (sporadycznie) w świętej nazwie: Hepui (?- uosobienie dwóch parasoli przeciwsłonecznych, a właściwie wachlarzy towarzyszących królowi – nazwa fonetyczna zapisu tego słowa jest potwierdzona w późniejszym zapisie poprzedzającym słowo wachlarz: – ḥp), np. – Ḥp lub Ḥpwy – Hepui
|
(Stare i Średnie Państwo)
|
S36
|
|
|
S37
lub
xw
|
{ ḫw }
|
{ chu }
|
wachlarz z krótką rączką
|
ideo. lub det: wachlarz Ḫw (lub Chu), np. (skr. ) – ḫw – wachlarz Ḫw
|
|
|
S38
lub
HqA
|
ḥḳ3
|
hqe (hke)
|
kij pastuszy (zakrzywiony do tyłu)
|
1. ideo. lub det.: berło, np. (war. lub ) – ḥḳt lub ḥḳ3t – berło
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – kij pastuszy (zakrzywiony do tyłu) (ḥḳ3)
3. zobacz też: chłopski kij pastuszy (nie tak zakrzywiony do tyłu jak ) (det.)
|
|
|
S39
lub
awt
|
cwt
|
eut (ełt)
|
chłopski kij pastuszy
(niezakrzywiony do tyłu jak )
|
1. ten hieroglif () był zazwyczaj używany zamiennie z podobnym hieroglifem –
2. ideo.(?): nazwa berła o takim kształcie , nazywano je: (?- war. ) – cwt – berło Eut (lub Aut)
3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – chłopski kij pastuszy (niezakrzywiony do tyłu jak ) (cwt)
4. zobacz też: kij pastuszy (zakrzywiony do tyłu) (det.)
|
|
|
S40
lub
wAs
|
ḏcm
lub
w3b
lub
w3s
lub
i3tt
|
dżem
lub
ueb (łeb)
lub
ues (łes)
lub
iett
|
berło o prostym kiju i z głową Seta
|
1. ideo. lub det.: berło Ues[x] (berło władzy i potęgi), np. (war. ) – W3s – berło Ues
2. w piśmie hieroglificznym ten hieroglif () oznaczał także: berło Dżem –
3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – berło o prostym kiju i z głową Seta (ḏcm)
4. zobacz też: berło o wężowym kiju i z głową Seta (det.)
5. zobacz też: berło Ues z wstążką i piórem (det.)
|
|
|
S41
lub
Dam
|
ḏcm
|
dżem
|
berło o wężowym kiju i z głową Seta
|
1. ideo. i det.: Dżem (berło władzy i potęgi), np. (war. ) – ḏcm – berło Dżem
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – berło o wężowym kiju i z głową Seta (ḏcm)
3. zobacz też: berło o prostym kiju i z głową Seta (det.)
|
|
|
S42
lub
abA
lub
xrp
lub
sxm
|
cb3
lub
ḫrp
lub
sḫm
|
ebe
lub
chrp
lub
schm
|
berło władzy
|
1. ideo. lub det.: Ebe (lub Aba), np. – cb3 – berło Ebe
2. ideo. lub det.: być u władzy (dowodzić), kontrolować i słowa pochodne, np. (war. ) – ḫrp – być u władzy (dowodzić), kontrolować
3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – berło władzy (cb3)
4. zobacz też: sistrum (det.)
|
|
|
S43
lub
md
|
md
|
md
|
laska
|
1. ideo.: laska, podpórka (kij), np. (war. ) – md lub mdw – laska, podpórka (kij)
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – laska (md)
|
|
|
S44
lub
Ams
|
{ 3ms }
|
{ ems }
|
laska z flagą
|
ideo. lub det.: berło Emes (lub Ames), np. (war. ) – 3ms – berło Emes
|
|
S44A[a]
|
|
|
S45
lub
nxxw
|
{ nḫḫw }
lub
{ nḫ3ḫ3 }
|
{ nchchu (nchchł) }
lub
{ ncheche }
|
flaga
(pierwotnie przyrząd używany przez pasterzy do zbierania ladanum)
|
ideo. lub det.: flaga, np. – nḫḫw – lub war. lub – nḫ3ḫ3 – flaga
|
T – Wojna, polowanie, rzeź
|
|
| T – Wojna, polowanie, rzeź
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
T1
|
mnw
|
mnu (mnł)
|
starodawna buława (buzdygan) o kielichowatej lub miskowatej głowicy
|
1. (Średnie Państwo, Teksty Piramid) ideo.(?): nazwa berła o takim kształcie , nazywane je: (?- war. ) – mnw – berło Mnu (lub Menu)
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – starodawna buława (buzdygan) o kielichowatej lub miskowatej głowicy (mnw)
|
|
|
T2
|
-
|
-
|
buława o gruszkowatej głowicy w trakcie uderzenia
|
det.: uderzać, np. – sḳr – lub war. – sḳr lub sḳri – uderzać
|
|
|
T3
lub
HD
|
ḥḏ
|
hdż
|
buława o gruszkowatej głowicy
|
1. ideo.: buława, np. (war. ) – ḥḏ – buława
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – buława o gruszkowatej głowicy (ḥḏ))
|
|
|
T4
|
buława o gruszkowatej głowicy z paskiem do opasania wokół ręki
|
|
|
T5
|
kombinacja hieroglifów:
| + |  |
|
(buława o gruszkowatej głowicy + kobra)
|
|
|
T7
|
{ mḏḥ }
lub
{ mḏḥw(?) }
|
{ mdżh }
lub
{ mdżhu (mdżhł)(?) }
|
siekiera
|
1. ideo. w rzeczownikach związanych z ciosaniem lub rąbaniem, o rdzeniu mḏḥ, np. (war. ) – mḏḥ lub mḏḥw – cieśla (stolarz), szkutnik
2. det.: siekiera, topór, np.:
a) Stare Państwo – – mibt – siekiera (topór)
b) Średnie Państwo – (war. ) – minb – siekiera (topór)
3. det.: rąbać, ciosać, np. – mdḥ – rąbać, ciosać
4. zobacz też: siekiera starszego rodzaju (det.)
5. zobacz też: wieniec z tkaniny jako opaska (det.)
|
|
|
T8
|
tpy
|
tpj
|
sztylet starszego rodzaju
|
1. det.: sztylet, np. (war. ) – mtpnt - sztylet
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – sztylet starszego rodzaju (tpy)
|
|
|
T8A
|
-
|
-
|
sztylet
|
(od okresu Średniego Państwa) det.: sztylet, np. (war. ) – bsw lub b3sw - sztylet
|
|
|
T9
|
pd
lub
pḏ
|
pd
lub
pdż
|
łuk (lub smyczek) z rogami oryksa po bokach oraz z drewnianym wypełnieniem pośrodku
|
1. ideo. i det.: łuk, np. (war. ) – pḏt – łuk
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – łuk z rogami oryksa po bokach oraz z drewnianym wypełnieniem pośrodku (pd)
3. zobacz też: łuk kompozytowy z cięciwą przywiązaną pośrodku i nienaciągniętą (det.)
4. zobacz też: pradawny rodzaj łuku (det.)
|
(Stare Państwo)
|
T9A
|
|
|
T10
|
pḏ
|
pdż
|
łuk kompozytowy z cięciwą przywiązaną pośrodku i nienaciągniętą
|
1. det.: łuk, obcy ludzie (np. z zagranicy), oddział wojska, np. (skr. ) – pdt – łuk, obcy ludzie, oddział wojska
2. det.: łuk, np. – ipwt – łuk
3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – łuk kompozytowy z cięciwą przywiązaną pośrodku i nienaciągniętą (pḏ)
4. zobacz też: łuk (lub smyczek) z rogami oryksa po bokach oraz z drewnianym wypełnieniem pośrodku (det.)
5. zobacz też: pradawny rodzaj łuku (det.)
|
|
|
T11
lub
sXr
lub
zin
lub
zwn
|
sin
lub
swn
lub
zin
lub
zwn
|
sin
lub
zun (słn)
lub
zin
lub
zun (złn)
|
strzała
|
1. det.: strzała, np. – šsr – strzała
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – strzała (sin)
|
|
|
T12
lub
Ai
lub
Ar
lub
rwd
lub
rwD
|
3i
|
ei
|
cięciwa
|
1.ideo. lub det.: struna, cięciwa, np. – rwd lub (skr. ) – rwḏ – struna, cięciwa
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – cięciwa (3i)
|
|
|
T13
lub
rs
|
rs
|
rs
|
kawałki drewna złączne razem i związane
|
1. półideo. i det.: czujny (czuwający), np. (war. ) – rs – czujny (czuwający)
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kawałki drewna złączne razem i związane (rs)
|
|
|
|
{ qm3 }
|
{ qme (kme) }
|
(1) kij do rzucania
|
1. (w zgrupowaniu) kombinacja hieroglifów: wskazuje, że ten hieroglif () jest określnikiem kija do rzucania i znaczenia pochodne – nie jest określnikiem maczugi używanej w walce
2. det.: kij do rzucania, np. – cmc3t – kij do rzucania
+ czasownik z rdzeniem słowa: cmc3 – rzucać
3. (w zgrupowaniu) det.: rzucać, tworzyć oraz słowa z rdzeniem: ḳm3, np:
a) – ḳm3 – rzucać
b) (war. lub ) – ḳm3 – tworzyć, kształtować
4. zobacz też: kaczka w locie (det.)
|
| (2) maczuga używana w walce
|
1. det.: obce ludy lub obce krainy, np.:
a) (war. ) – Ṯḥnw – Libia
b) (war. lub ) – c3m – Azjaci
c) – Tmḥi – kraina Temhi
d) (war. ) – Nḥsy – Nubijczyk
|
| (3) zamiennik wielu hieroglifów
|
1. ten hieroglif () był używany jako zamiennik wielu hieroglifów, zwłaszcza tych bardzo podobnych w hieratyce:
a) , np. – sbi – buntownik
b) , np. (war. ) – ḏcr – przeszukiwać (szukać)
c) , np. (war. ) – mni lub mini – cumować
d) , np. (war. ) – rs – być czuwającym (bezsennym)
e)
2. prawdopodobnie, z powodu niedokładnego kopiowania, ten hieroglif () był często mylony z hieroglifem – – chociaż to są różne hieroglify, – przykładowy błąd to np.:
| poprawnie –
|
- mtr – świadek
|
| błędnie –
|
3. zobacz też: palec (pionowy) (det.)
4. zobacz też: hieroglify trzyliterowe – – (hieroglif nieokreślony) (det.)
|
|
|
T16
|
-
|
-
|
bułat
|
det.: bułat (rodzaj broni białej), np. – ḫpš – bułat
|
|
|
T17
lub
wrrt
|
{ wrrt }
|
{ urrt (łrrt) }
|
rydwan
|
ideo. lub det.: rydwan, np. (war. ) – wrrt – rydwan
|
|
|
T18
lub
Sms
|
{ šms }
|
{ szms }
|
kij pastuszy z tobołkiem zasznurowanym, zawierającym nóż, itp.
|
ideo.: podążać za, towarzyszyć, np. (war. lub ) – šms – podążać za, towarzyszyć
|
|
|
T19
|
ḳs
lub
gn
|
qs (ks)
lub
gn
|
głowica harpuna z kości
|
1. det.: kość, harpun, np. – ḳs – kość, harpun
2. det.: kość (różnego rodzaju), np. – 3b – kość słoniowa
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – głowica harpuna z kości (ḳs)
|
(Stare Państwo)
|
T20
|
|
|
T21
lub
wa
|
{ wc }
|
{ ue (łe) }
|
harpun jedno-haczykowaty
|
(liczba) ideo. i det.: (war. ) – wc – 1 (jeden)
|
|
|
T22
lub
sn
|
sn
|
sn
|
grot strzały (haczykowaty z dwóch stron)
|
1. ten hierogli () posiada wiele różnych form
2. (liczba) ideo.(?): 2 (dwa), np. (war. ) – snw lub sn .wy – 2 (dwa)
3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – grot strzały (haczykowaty z dwóch stron) (sn)
|
(forma alternatywna)
|
T23
|
|
|
T24
lub
iH
|
iḥ
lub
cḥ
|
ih
lub
eh
|
sieć rybacka
|
1. det.: sieć, np. – iḥ – sieć (na zwierzęta)
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – sieć rybacka (iḥ)
|
|
|
T26
|
-
|
-
|
pułapka na ptaki
|
ideo. lub det.: pułapka, sidła i słowa pochodne, np. (war. ) – sḫt – pułapka, sidła
|
(Stare Państwo)
|
T27
|
|
|
T28
lub
Xr
|
ẖr
|
śr
|
pieniek rzeźnicki
|
1. półideo.: pod (poniżej), np. (war. ) – ẖr – pod (poniżej)
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – pieniek rzeźnicki (ẖr)
|
|
|
T29
lub
nmt
|
{ nmt }
|
{ nmt }
|
kombinacja hieroglifów:
| + | |
|
(ostrzałka do noży + pieniek rzeźnicki)
|
ideo.: miejsce uboju, np. (war. ) – nmt – miejsce uboju
|
|
|
T30
|
{ dmt(?) }
|
{ dmt(?) }
|
nóż
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z łudząco podobnym hieroglifem ostrzałką do noży – – to są różne hieroglify
* zasadnicza różnica jest widoczna w rączce – nóż jest wykonany z jednego elementu wraz z rączka nieoprawioną, natomiast ostrzałka do noży posiada rączkę oprawioną
2. półideo.: krzesiwo (krzemień), np. – ds – krzesiwo (krzemień)
3. det.: nóż, np. – ds – nóż
4. det.: ostrość (noża), np. – dm – ostry
5. det.(?): nóż, np. skr. – dmt – nóż
6. det.: ciąć (odciąć), np. – šcd – odciąć
7. det.: rzeź, ubój (zwierząt), np. – rḫs – ubój
8. det.: strugać, rzeźbić, kroić, np. – ḫti – rzeźbić
|
|
|
T33
|
{ sšm(?) }
|
{ sszm(?) }
|
ostrzałka do noży noszona przez rzeźnika
|
ideo.(?): rzeźnik, np. – sšm – rzeźnik
|
|
|
T34
lub
nm
|
nm
|
nm
|
nóż rzeźnicki
|
1. ideo.: nóż, np. – nm – nóż
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – nóż rzeźnicki (nm)
|
(forma alternatywna)
|
T35
|
U – Rolnictwo, rzemiosło i zawody
|
|
| U – Rolnictwo, rzemiosło i zawody
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
U1
lub
mA
|
m3
|
me
|
sierp
|
1. ideo.: zakończenie sierpowate (np. dziobu lub rufy w łodzi egipskiej ), np. – zakończenie sierpowate
2. hieroglif (ale nie identyczny z – m3) – był używany zamiennie lub jako det. w słowach określających krzywizny lub prace rolnicze (np. zżęcie zboża za pomocą sierpa)
3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – sierp (m3)
|
(forma alternatywna)
|
U2
|
|
|
U6
lub
mr
|
mr
lub
ḥn
|
mr
lub
hn
|
motyka
|
1. det.: uprawiać, siekać, motyka:
a) – cd – siekać
b) – ḫbs – uprawiać, motyka
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – motyka (mr)
3. zobacz też: motyka bez liny łączącej obie części (det.)
|
|
|
U7
|
|
|
U8
|
ḥn
|
hn
|
motyka bez liny łączącej obie części
|
1. det.: motyka, np. – ḥnn – motyka
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – motyka bez liny łączącej obie części (ḥn)
3. zobacz też: motyka (det.)
|
|
|
U9
|
-
|
-
|
miarka do zboża z wysypującym się ziarnem
|
1. det.: pszenica płaskurka, np. – bdt – pszenica płaskurka
2. det.: zboże, np. – sŠr – zboże
3. det.: miara, np. – ḫ3i – miara
4. (miara objętości) ideo.(?): Hekat (lub Heqat – jednostka miary objętości dla ziaren, chleba i piwa, obj. ok. 4,8 l), np. – ḥḳ3t – Hekat
|
|
|
U10
lub
it
|
{ it }
|
{ it }
|
miarka do zboża z wysypującym się ziarnem poniżej ziaren
|
1. (sporadycznie) w okresie Nowego Państwa, ten hieroglif () jako określnik był używany zamiast hieroglifu –
2. det.: jęczmień, zboże, np. (war. ) – it – jęczmień, zboże
3. det.: pszenica płaskurka, np. – bty – pszenica płaskurka
|
|
|
U11
lub
HqAt
|
{ ḥḳ3t }
|
{ hket (hqet) }
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(miarka do zboża z wysypującym się ziarnem + kij pastuszy zakrzywiony do tyłu)
|
(miara objętości) ideo.: Hekat (lub Heqat – jednostka miary objętości dla ziaren, chleba i piwa, obj. ok. 4,8 l), np. – ḥḳ3t – Hekat
|
|
|
U12
|
{ ḥḳ3t }
|
{ hket (hqet) }
|
kombinacja hieroglifów:
| + |  |
|
(miarka do zboża z wysypującym się ziarnem + palec pionowy)
|
(miara objętości) ideo.: Hekat (lub Heqat – jednostka miary objętości dla ziaren, chleba i piwa, obj. ok. 4,8 l), np. – ḥḳ3t – Hekat
|
|
|
U13
lub
hb
lub
Sna
|
hb
lub
šnc
|
hb
lub
szne
|
pług
|
1. ten hieroglif () jako fonem šnc zastąpił hieroglif –
2. det.: pług, np.:
a) – hb – pług
b) – sk3 – pług
3. det.: nasiono, np. (war. ) – prt – nasiona (l. mn.)
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – pług (hb)
5. zobacz też: hieroglify trzyliterowe – dwie gałęzie złączone na końcu (šnc)
|
|
|
U15
lub
tm
|
tm
|
tm
|
sanie
|
1. (negacja) – tm – nie – zaprzeczenie znaczeń
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – sanie (tm)
|
|
|
U16
lub
biA
|
bi3
|
bie
|
sanie z głową szakala przewożące ładunek metalu (?)
|
1. ideo.(?): miedziany (przymiotnik odrzeczownikowy, od słowa: – bi3 – miedź), np. – bi3i – miedziany
2. det.: sanie, np. – wnš – sanie
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – sanie z głową szakala przewożące ładunek metalu (?) (biA)
|
|
|
U17
lub
grg
|
grg
|
grg
|
kilof do kopania sadzawki
|
1. ideo.: zakładać coś (fundować), ustanawiać (ustalać), np. (war. lub ) – grg – zakładać coś (fundować), ustanawiać (ustalać)
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – kilof do kopania sadzawki (grg)
|
(Stare Państwo)
|
U18
|
|
|
U19
lub
|
n
lub
nw
|
n
lub
nu (nł)
|
topór
|
1. ideo.: topór, np. (war. ) – nwty – dwa topory (l. podwójna)
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – topór (n)
|
(Stare Państwo)
|
U20
|
|
|
U21
lub
stp
|
stp
|
stp
|
topór podczas pracy na drewnianym bloczku
|
1. (Stare Państwo) det.: siekać (pociąć), np. – stp – siekać (pociąć)
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – topór podczas pracy na drewnianym bloczku (stp)
|
|
|
U22
lub
mnx
|
{ mnḫ }
|
{ mnch }
|
dłuto
|
1. półideo.: skuteczność i słowa pochodne, np. – mnḫ – być skutecznym (być wydajnym)
2. det.: dłuto, np. – mnḫ – dłuto
3. (Stare Państwo) det.: styl (fason), rzeźbić, np. – mnḫ – styl, rzeźbić
|
|
|
U24
lub
Hmt
|
{ ḥmt }
|
{ hmt }
|
świder kamieniarski, obciążony kamieniami na górze
|
ideo.: sztuka (wyroby artystyczne, rękodzieło), rzemiosło i słowa pochodne, np. (war. ) – ḥmt – rzemiosło, rękodzieło
|
(Stare Państwo)
|
U25
|
|
|
U26
lub
wbA
|
{ wb3 }
|
{ ube (łbe) }
|
świder używany do wiercenia otworów w koralikach
|
ideo.: otwierać i słowa pochodne, np. (war. lub ) – wb3 – otwierać
|
(Stare Państwo)
|
U27
|
|
|
U28
lub
DA
|
ḏ
lub
ḏ3
|
dż
lub
dże
|
ognisty świder
|
1. skrót ideo.: – wḏ3 – dobrobyt w formule grzecznościowej: (wer. pełna: ) – idiom – cnh wḏ3 snb – Niech żyje, w dostatku i zdrowiu
2. ideo.: ognisty świder (zestaw składający się z: deseczki i patyka – służy do rozpalania ognia poprzez trzymanie patyka między dłońmi i obracanie go, wiercąc nim otwór w deseczce), np. – ḏ3 – ognisty świder
3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – ognisty świder (ḏ)
|
(Stare Państwo)
|
U29
|
|
|
U30
|
t3
|
te
|
piec garncarski
|
1. (Stare Państwo) ideo.: piec (do wypalania garnków, cegieł, itp.), np. – t3 – piec
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – piec garncarski (t3)
|
|
|
U31
lub
rtH
|
{ rtḥ }
|
{ rth }
|
przyrząd używany w piekarstwie
|
1. (sporadycznie) ten hieroglif () z powodu swojego podobieństwa w hieratyce był używany zamiast hieroglifów – lub – np.:
* (war. ) – ssnt – oddychać
2. nie mylić tego hieroglifu () z podobnym hieroglifem - - to są zupełnie różne hieroglify i posiadają różne znaczenia
3. ideo. lub det.: piekarz, np. (war. ) – rtḥty – piekarz
4. ideo. lub det.: powstrzymywać (hamować), ograniczać i słowa pochodne, np.:
a) – rtḥ – powstrzymywać (hamować)
b) – ḫni lub ḫnri – powstrzymywać (hamować)
c) – itḥ – więzienie
d) – ḫnrt – lub war. – ḫnt – harem
5. zobacz też: macica jałówki (det)
|
|
|
U32
lub
zmn
|
smn
lub
zmn
|
smn
lub
zmn
|
tłuczek i moździerz
|
1. det.: nacisk (naciskać), np. – smn – lub war. – zmn – naciskać (w sensie: naciskać wałkiem ciasto, wałkować poprzez nacisk)
2. det.: funt (jednostka masy), waga (ciężar, nacisk, siła) i słowa pochodne, np.:
a) – sḥm – lub war. – zḥm – funt
b) – ḥm3t – sól
c) – dns – lub war. – wdn – ciężki (ciężkawy lub mocny)
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – tłuczek i moździerz (smn)
4. zobacz też: tłuczek (det.)
|
|
|
U33
lub
ti
|
t
lub
ti
|
t
lub
ti
|
tłuczek
|
1. ideo.: tłuczek, np. – tit – tłuczek
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – tłuczek (t)
3. zobacz też: tłuczek i moździerz (det.)
|
|
|
U34
lub
xsf
|
ḫsf
|
chsf
|
wrzeciono
|
1. ideo.: wir (młyniec, szybki ruch obrotowy), np. – ḫsf – wir
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – wrzeciono (ḫsf)
|
|
|
U35
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(wrzeciono + żmija rogata)
|
|
|
U36
lub
Hm
|
ḥm
|
hm
|
kij folusznika (lub folarza)
|
1. ideo.: folarz (folusznik), np. (war. ) – ḥmww – folusznik
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – kij folusznika (lub folarza) (ḥm)
|
|
|
U37
|
-
|
-
|
brzytwa
|
det.: golić, np. – ẖcḳ – golić
|
|
|
U38
lub
mxAt
|
{ mḫ3t }
|
{ mchet }
|
waga
|
ideo. lub. det.: waga (równowaga), np. (war. ) – mḫ3t – waga (równowaga)
|
|
|
U39
|
-
|
-
|
słupek od wagi
|
1. w formie półhieratycznej, ten hieroglif (), z powodu bliskiego podobieństwa w hieratyce, był zamiennie używany z hieroglifami – lub – w niektórych słowach, np.:
* (war. lub ) – rs-tp – być czujnym, strzec (obserwować)
2. det.: słupek (stojak), np. – wṯst – słupek (stojak od wagi) i czasownik pochodny – wṯs – podnosić (dźwigać), przenosić, nosić
3. det.: podnosić i słowa pochodne, np.:
a) – ṯsi – podnieść (dźwignąć), podnosić (dźwigać)
b) – wṯs – podnosić, wynosić (do góry)
|
(forma półhieratyczna)
|
U40
|
|
|
U41
|
-
|
-
|
ciężarek pionu używany w połączeniu z wagą
|
det.: ciężarek pionu, np. – tḫ – ciężarek pionu (pion)
|
|
|
U42[a]
|
sdb
lub
sḏb
|
sdb
lub
sdżb
|
widły
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z jakby jego podobną, ale odwróconą wersją hieroglifu – – to są różne hieroglify
2. det.: widelec, np.  – cbt – widelec
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – widły (sdb)
4. zobacz też: tyczka podpierająca (det.)
|
V – Liny, włókna, kosze, torby, itp.
|
|
| V – Liny, włókna, kosze, torby, itp.
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
V1
lub
100
|
š3(?)
lub
šn
lub
št(?)
lub
š3c(?)
lub
š3.t(?)
lub
šn.t(?)
|
sze(?)
lub
szn
lub
szt(?)
lub
szee(?)
lub
szet(?)
lub
sznt(?)
|
zwój sznura
(sznur zwinięty w spiralę)
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z podobnym – – to są różne hieroglify
2. (liczba) – št 100 (sto)
3. det.: lina, np. – nwḥ – lina
4. det. dla wszelkich akcji związanych z liną:
a) – itḥ – ciągnąć (linę)
b) – ṯs – wiązać (linę w węzeł)
5. det.: otaczać, np. – šnw – okrążać (otaczać)
6. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – zwój sznura (sznur zwinięty w spiralę) (št)
|
|
|
V2
lub
sTA
|
sṯ3
|
scze
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(zwój sznura + rygiel)
|
1. ideo.: ciągnąć. wyciągać, np. – sṯ3 – lub war. – st3 – ciągnąć, wyciągać
2. (z nieznanych powodów) det.: – 3s – spieszyć się
więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – kombinacja hieroglifów: zwój sznura + rygiel (sṯ3)
|
|
|
V3
lub
sTAw
|
sṯ3w
|
sczeu& (sczeł)
|
kombinacja hieroglifów:
(3 zwoje sznura + rygiel)
|
fon.: sṯ3w, np. – R-sṯ3w – cmentarz (nekropolia memfickiego boga Sokara)
|
|
|
V5
lub
snT
|
-
|
-
|
zapętlona lina
|
det.: zamiar, knuć (ukartować), ustanowić (stanowić, decydować)), np. – snṯ – zamiar, knuć, ustanowić
|
|
|
V6
lub
sS
|
šs
|
szs
|
sznur
|
1. w okresie Średniego Państwa, w hieratyce, ten hieroglif () był nie do rozróżnienia z hieroglifem –
* w piśmie hieroglificznym oba znaki były często używane zamiennie
2. ideo.: sznur, lina, np. (war. , (Stare Państwo) ) – šs – sznur, lina
3. det.: wiązać, pakować, np. – crf – wiązać, pakować
4. det.: odzież, np. – isywt – szmaty (l. mn.)
5. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – sznur (šs)
6. zobacz też: torba z płótna (lnu) (det.)
|
|
|
V9
|
-
|
-
|
kartusz w pierwotnym okrągłym kształcie[y]
|
det.: kartusz, np. – šnw – kartusz
|
|
|
V10
|
-
|
-
|
kartusz w niepierwotnym owalnym kształcie[y]
|
1. det.: owalny kartusz, np. – šnw – owalny kartusz
2. det.: kartusz dla imion królów i innych królewskich osobistości, w który wpisywano imiona, np. – Mn-ḫpr-Rc – Mencheperre (dosł.: trwale zrodzony bóg Re)
|
|
|
V11
|
{ d(?) }
lub
{ dw(?) }
|
{ d(?) }
lub
{ du (dł)(?) }
|
hieroglif uznany później za obcięty w połowie kartusz i odwrócony
|
1. w hieratyce, ten hieroglif () wydaje się mieć wartość fon.(?): d lub dw w słowie: – dyt lub dwyt – wrzask
2. ten hieroglif () miał swój odpowiednik w hieratyce i także używany był jako det.: rozdzielać, np. – pḫ3 – rozdzielić
3. det.: odgradzać, np. – dni – zapora, powstrzymywać
|
|
|
V12
lub
arq
|
crḳ
lub
{ fḫ }
lub
{ fnḫw(?) }
|
erq (erk)
lub
{ fch }
lub
{ fnchu (fnchł)(?) }
|
opaska ze sznurka lub płótna
|
1. det.: wolny, puszczony (luzem), np. – fḫ – wolny
3. det.: odprawiać (do podróży), np. – fḫ – odprawiać
4. det.: księga papirusowa (dokument), np.:
a) – šfdw – papirus (zwój)
b) – snn – dokument (własności lub praw)
5. det.: wiązać, np.:
a) – sšd – opaska na głowę (zawiązywana)
b) – cnḫ – wieniec (pleciony)
6. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – opaska ze sznurka lub płótna (crḳ)
|
|
|
V16
|
s3
lub
z3
|
se
lub
ze
|
zapętlony sznur służący jako pęta dla bydła
|
1. (Stare Państwo) ideo.: pętać, np. – s3 lubz3 – pętać
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – zapętlony sznur służący jako pęta dla bydła (s3)
3. zobacz też: zwinięty pasterski szałas z papirusu (det.)
|
|
|
V17
|
{ s3 }
lub
{ z3 }
|
{ se }
lub
{ ze }
|
zwinięty pasterski szałas z papirusu
|
1. ideo.: ochrona (chronić), np. (war. ) – s3, war. – z3 – ochrona
2. zobacz też: pęta dla bydła (det.)
|
(Stare państwo)
|
V18
|
|
|
V19
lub
mDt
lub
XAr
lub
TmA
|
ṯm3
lub
{ mḏt }
lub
{ ẖ3r }
|
czme
lub
{ mdżt }
lub
{ śer }
|
pęta dla bydła z poprzeczką
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z podobnym hieroglifem – – mają różne znaczenia
2. ideo. lub det.: stabilność, np. (war. lub ) – mḏt – stabilność
3. (miara pojemności) det.: wór jako miara pojemności, także nazwa wyrobów tkackich lub wikliniarskich, np. (war. ) – ẖer – wór (jako miara pojemności)
4. det.: mata, np. (war. lub ) – tm3 (od ṯm3) – mata
5. ten hieroglif (), z powodu pomieszania ze starszym hieroglifem lektyki lub przenośnej świątyni (relikwiarza), używany był jako det.: lektyka, przenośna świątynia oraz słowa związane z transportem osób i rzeczy, np.:
a) – ḳni – palankin (rodzaj lektyki), a także jako rzecz przenośna: snopek zboża
b) – k3r – (przenośna) świątynia
c) – šṯyt – świątynia Sokara w Memfis (ponieważ, Sokar był m.in. patronem nosicieli lektyk i wszystkich osób związanych z transportem)
6. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – pęta dla bydła z poprzeczką (ṯm3)
7. zobacz też: pęta dla bydła bez poprzeczki (det.)
8. zobacz też: – (hieroglif nieokreślony) (det.)
|
|
|
V20
lub
10
lub
mD
|
mt(?)
lub
mḏ
lub
mḏw(?)
|
mt(?)
lub
mdż
lub
mdżu (mdżł)(?)
|
pęta dla bydła bez poprzeczki
|
1. (liczba) ideo.: 10 (dziesięć), np. – mḏ lub mt, mḏw- 10 (dziesięć) – fonetyka tej liczby jest niejednoznaczna, w różnych źródłach jest różnie interpretowana
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – pęta dla bydła bez poprzeczki (mt)
3. zobacz też: pęta dla bydła z poprzeczką (det.)
|
(Średnie Państwo)
|
V21
|
mḏ
|
mdż
|
kombinacja hieroglifów:
| + | |
|
(pęta dla bydła bez poprzeczki + kobra)
|
1. ideo.: rzeczy związane ze zwierzętami i słowa pochodne, np. – mḏt – stajnia, obora
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – kombinacja hieroglifów: pęta dla bydła bez poprzeczki + kobra (mḏ)
|
|
|
V26
lub
aD
|
cd
lub
cḏ
|
ed
lub
edż
|
igła sieciowa z nawleczonym sznurkiem
|
1. ideo.: szpulka, rolka, np. – cḏ – szpulka, rolka
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – igła sieciowa z nawleczonym sznurkiem (cd)
|
(Stare Państwo)
|
V27
|
|
|
V28
lub
H
|
ḥ
|
h
|
lniany skręcony knot
|
1. fon.: ḥ, – ḥct – knot
2. (w jednym przypadku) det.: świeca, np. – tk3 – świeca
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – lniany skręcony knot (ḥ)
|
|
|
V29
lub
sk
lub
wAH
|
sk
lub
w3ḥ
|
sk
lub
ueh (łeh)
|
włóknista przędza zwinięta luźno w pęczek
|
1. (Stare Państwo) det.: wycierać (ścierać), np. – sk – wycierać (ścierać)
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – włóknista przędza zwinięta luźno w pęczek (sk)
|
|
|
V30
lub
nb
|
nb
|
nb
|
kosz wiklinowy
|
1. ideo.: kosz, np. (war. ) – nbt – kosz
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – kosz wiklinowy (nb)
|
|
|
V32
lub
msn
|
msn
lub
g3w
|
msn
lub
geu (geł)
|
drobny wyrób wiklinowy
(możliwe, że używany przez łowców hipopotamów)
|
1. det.: harpunnik, np. – msnw – lub war. – msn – harpunnik
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – drobny wyrób wiklinowy (możliwe, że używany przez łowców hipopotamów) (msn)
|
|
|
V33
lub
sSr
|
g
lub
sšr
|
g
lub
sszr
|
torba z płótna (lnu)
|
1. w okresie Średniego Państwa, w hieratyce, ten hieroglif () był nie do rozróżnienia z hieroglifem –
* w piśmie hieroglificznym oba znaki były często używane zamiennie
2. ideo. lub det.: płótno (len), ubrania, np:
a) (war. ) – sšr – lub war. – šsr – płótno, ubrania
b) – sšr-nsw – lub war. – sšr-nzw – płótno królewskie, jedwab morski (delikatna ipołyskująca tkanina z włókien bisiora małży)
3. det.: związać (wiązać) i słowa pochodne, np.:
a) – crf – związać, zawijać (pakować),
b) (war. ) – sty – perfumy – ponieważ były przechowywane w torbie z płótna
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – torba z płótna (lnu) (g)
5. zobacz też: sznur (det)
|
|
|
V34
|
(Stare Państwo)
|
V35
|
|
|
V36
|
ḥn
lub
ḥnt(?)
|
hn
lub
hnt(?)
|
pojemnik jakiegoś rodzaju
|
1. det.: naczynie ofiarne używane w świątyni (nazwa naczynia), np. – ḥn lub ḥnt(?) – naczynie ofiarne używane w świątyni
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – pojemnik jakiegoś rodzaju (ḥn)
|
|
|
V37
lub
idr
|
idr
|
idr
|
bandaż
|
1. det.: bandaż (lub bandażować), wiązać, np. – idr – bandaż (lub bandażować), wiązać
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – bandaż (idr)
|
(Stare Państwo)
|
V38
|
-
|
-
|
bandaż
|
1. po okresie Starego Państwa, ten hieroglif () został zastąpiony przez hieroglif –
2. det.: bandaż, ubranie mumii (w bandaż), np. – wt – bandaż, ubranie mumii
3. zobacz też: gruczoł (pryszcz) (det.)
|
|
|
V39
|
{ tit }
|
{ tit }
|
krawat lub trok w innej aranżacji hieroglifu
|
ideo.: amulet Tjet (symbol dobrobytu i życia, łącznik z boginią Izydą, bo dokładnie – symbolizuje jej macicę), np. (war. ) – tit – amulet Tjet
|
W – Naczynia kamienne i gliniane
|
|
| W – Naczynia kamienne i gliniane
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
W1
|
{ mrḥt }
|
{ mrht }
|
rozmiarowy słój na olej
|
det.: olej, smarowidło (maść), np.:
a) (war. ) – mrḥt – smarowidło
b) – mḏt – maść
|
|
|
W2
lub
bAs
|
b3s
|
bes
|
rozmiarowy słój na olej, bez zawiązanych końców
|
1. det.: słoik (słój), np. – b3s- słoik
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – rozmiarowy słój na olej, bez zawiązanych końców (b3s)
|
(sporadycznie)
|
W2A[a]
|
|
|
W3
lub
Hb
|
ḥb
|
hb
|
miska alabastrowa używana do oczyszczania
|
1. (tylko Średnie Państwo) w miejsce tego hieroglifu () jako określnik uroczystości częściej był używany (zamiennie) hieroglif –
2. półideo.: opłakiwać (lamentować, rozpaczać), np. – ḥb – opłakiwać
3. det.: uroczystość (festiwal), np. (Nowe Państwo – war. ) – ḥb – uroczystość
4. (Stare Państwo) det.: alabaster, np. – šs – alabaster
5. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – miska alabastrowa używana do oczyszczania (ḥn)
6. zobacz też: kombinacja hieroglifów: otwarta budka podparta na drągach + miska alabastrowa (det.)
|
|
|
W4
|
{ ḥb }
|
{ hb }
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(otwarta budka podparta na drągach + miska alabastrowa)
|
1. (tylko Średnie Państwo) ten hieroglif () jako określnik uroczystości był częściej używany (zamiennie) niż hieroglif –
2. ideo. lub det.: uroczystość (biesiada), np. (war. ) – ḥb – uroczystość
3. det.: uroczystość, np. – tp-rnpt – uroczystość w pierwszy dzień Nowego Roku
4. zobacz też: miska alabastrowa używana do oczyszczania (det.)
|
|
|
W5
|
-
|
-
|
kombinacja hieroglifów:
| + | |
|
(pieniek rzeźnicki + miska alabastrowa)
|
ideo.(?): kapłan-lektor (kapłan czytający w świątyni lub na pogrzebach), np. (war. ) – ẖry-ḥb lub ẖry-ḥbt(?) – kapłan-lektor (dosł.: [ten] pod świętą księgą)
|
|
|
W6
|
-
|
-
|
szczególne naczynie
|
1. ten hieroglif () później został zastąpiony hieroglifem –
2. det.: kocioł, np. – wḥt – kocioł
3. zobacz też: gruczoł (pryszcz) (det.)
|
|
|
W7
|
3b
lub
m3ṯ
|
eb
lub
mecz
|
granitowa misa
|
1. det.: czerwony granit, np.:
a) – m3t – lub war. – m3ṯ – czerwony granit
b) (war. ) – 3bw – Elefantyna (ponieważ, na tej wyspie znajdował się kamieniołom, gdzie wydobywano czerwony granit)
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – (1) granitowa misa; (2) zniekształcona granitowa misa (3b)
|
|
|
W8
|
zniekształcona granitowa misa
|
|
|
W9
lub
Xnm
|
ẖnm
|
chnm
|
kamienny dzban z rączką
|
1. det.: dzbanek (dzban lub wazon na jakiś konkretny rodzaj oleju), np. (war. ) – nšnm – dzbanek (dzban, wazon)
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – kamienny dzban z rączką (ḫnm)
|
|
|
W10
lub
iab
|
cb
lub
icb
lub
wsḫ
lub
sḫw
lub
ḥnt
|
eb
lub
ieb
lub
usch (łsch)
lub
schu (schł)
lub
hnt
|
kubek (filiżanka)
lub
czasami określany jako - koszyk
|
1. det.: kubek (filiżanka), np. – icb – kubek
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kubek (filiżanka) (cb)
|
|
|
W11
lub
g
lub
nzt
|
g
lub
{ ipt(?) }
lub
{ nst }
|
g
lub
{ ipt(?) }
lub
{ nst }
|
(1) podstawka pod słoje na wino lub piwo
|
1. (sporadycznie) ten hieroglif () był używany zamiennie z hieroglifem – – np. (war. ) – ipt nsw – królewski harem
2. fon.: g
3. ideo. lub det.: siedzenie, np. (war. lub ) – nst – siedzenie
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – podstawka pod słoje na wino lub piwo (g)
5. zobacz też: budynek kopulasty (det.)
|
(Stare Państwo)
|
W12
|
| lub
|
|
|
W11
lub
g
lub
nzt
|
-
|
-
|
(2) czerwony garnek gliniany
|
1. (Średnie Państwo) ten hieroglif () wskazywał, że chodzi dokładnie o hieroglif –
2. ideo. lub det.: czerwony garnek (?- "surowy" garnek z wypalonej gliny w kolorze ceglastym, bez emalii), np. (war. lub ) – dšrt – czerwony garnek
4. zobacz też: kęs metalu (det.)
|
(Stare Państwo)
|
W13
|
|
|
W14
|
ḥs
lub
ḥz
|
hs
lub
hz
|
wysoki dzbanek na wodę
|
1. ideo. i det.: – ḥst – dzbanek na wodę
2. det. w pojęciach opisujących: naczynie na płyn, np. (war. ) – snb(t) lub znbt – słój
3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – wysoki dzbanek na wodę (ḥs)
|
|
|
W15
|
-
|
-
|
dzbanek na wodę z wylewającą się wodą
|
1. det.: schłodzić i słowa pochodne, np. – ḳbb – schłodzić
2. (czasownik) det.: libatować (wylewać cenne płyny w ofierze), np. – ḳbḥ – libatować
|
|
|
W16
|
{ ḳbḥw(?) }
|
{ qbhu (kbhł)(?) }
|
dzbanek na wodę z wylewającą się wodą na podstawce
|
1. (rzeczownik) ideo. lub det.: libacja (wylewać cenne płyny w ofierze), np. (war. lub ) – ḳbḥw – libacja
2. (sporadycznie) det.: schłodzić i słowa pochodne, np. – ḳbb – schłodzić
|
|
|
W17
lub
xnt
|
ḫnt
|
chnt
|
dzbany na wodę w stojaku
|
1. ideo.: stojak na dzbany z wodą, np. – ẖntw – stojak na dzbany z wodą
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – dzbany na wodę w stojaku (ḫnt)
|
|
|
W18
|
|
|
W19
lub
mi
|
mi
lub
mr
|
mi
lub
mr
|
dzbanek na mleko w siatce
|
1. det.: dzbanek na mleko, np. – mhr – dzbanek na mleko
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – dzbanek na mleko w siatce (mi)
|
|
|
W20
|
-
|
-
|
dzbanek na mleko zatkany liściem
|
det.: mleko, np. – irtt – lub war. – irṯt – mleko
|
|
|
W21
|
-
|
-
|
podwójny słój na wino
|
det.: wino, np. – irp – wino
|
|
|
W22
lub
Hnqt
|
{ wdpw(?) }
lub
{ ḥnḳt }
|
{ udpu (łdpł)(?) }
lub
{ hnqt (hnkt) }
|
słój na piwo
|
1. (Średnie Państwo – sporadycznie + hieratyka) ten hieroglif () był zastępowany przez podobny hieroglif, traktowany jako formę alternatywną –
2. ideo.: szef (nadzorca) służących, np. (war. lub ) – wdpw – szef służących
3. ideo. lub det.: piwo, np. (war. ) – ḥnḳt – piwo
4. (w zgrupowaniu) det. w ofiarach inwokacyjnych: – jedzenie i picie
5. det.: naczynie gliniane, miarka, np.:
a) – ḳrḥt – naczynie
b) – ds – miara Des (nieokreślona pojemność)
6. det.: ofiary, np. – inw – danina
7. det.: pojęcia związane z płynami, np. – tḫi – być pijanym (upitym)
8. zobacz też: garnek (naczynie) (det.)
9. zobacz też: słój z uchwytami (det.)
10. zobacz też: bochenek (det.)
|
|
|
W23
|
{ wdpw(?) }
|
{ udpu (łdpł)(?) }
|
słój z uchwytami
|
1. ten hieroglif () był używany podobnie jak hieroglif – – patrz: pkt. 1, 3-6, ale bez żadnego związku z piwem
2. (Średnie Państwo – sporadycznie + hieratyka) ten hieroglif () był zastępowany przez podobny hieroglif, traktowany jako formę alternatywną –
3. ideo.: szef (nadzorca) służących, np. (war. lub ) – wdpw – szef służących
4. det.: namaszczać, np. – wrḥ – namaszczać
5. det.: naczynie gliniane, miarka, np. – ḳrḥt – naczynie
6. zobacz też: garnek (naczynie) (det.)
7. zobacz też: słój na piwo (det.)
|
|
|
W24
lub
nw
|
in
lub
nw
lub
ḳd
|
in
lub
nu (nł)
lub
qd (kd)
|
garnek (naczynie)
|
1. ten hieroglif () jest wieloznaczny, a jego właściwe odczytanie zależy od zapisu w słowie lub od kontekstu w zdaniu
2. (Średnie Państwo – z nieznanych powodów) ten hieroglif (), ale bez wartości fonetycznej towarzyszy hieroglifowi – :
3. (Średnie Państwo – sporadycznie + hieratyka) ten hieroglif () był traktowany jako forma alternatywna i zastępował podobne hieroglify – lub
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – garnek (naczynie) (in)
5. zobacz też: hieroglify dwuliterowe – – (hieroglif nieokreślony) (nḏ)
6. zobacz też: słój na piwo (det.)
7. zobacz też: słój z uchwytami (det.)
|
|
|
W25
lub
ini
|
in
lub
ini
|
in
lub
ini
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(garnek + kroczące nogi)
|
1. ideo. w słowach o rdzeniu in i oznaczających wszystko związane z czymś przyniesionym: ofiary (dary), produkty (towary), coś dającego się zważyć, zmierzyć i przenieść oraz słowa pochodne, np.:
a) (war. ) – inw – danina, dary
b) – in wḏ3t – błysk w oku Re (dosł.: przynieść światło do oka boga Re)
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kombinacja hieroglifów: garnek + kroczące nogi (in)
|
X – Bochenki i ciasta
|
|
| X – Bochenki i ciasta
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
X1
lub
t
|
t
|
t
|
chleb
|
1. fon. lub półfon.: t, np. (war. lub ) – it-nṯr – boży ojciec (nazwa określająca starszych kapłanów)
2. (w zgrupowaniu) lub fon.: t
2. półideo. i ideo.: lub (war. ) – chleb (pieczywo)
3. det. i uzupełnienie fonetyczne dla rodzaju żeńskiego, np. – niwt – miasto (miasto w staroegipskim jest rodzaju żeńskiego!)
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – chleb (t)
5. zobacz też: bochenek (det.)
|
|
|
X2
|
-
|
-
|
bochenek
|
1. (w zgrupowaniu) lub fon.: t
2. det.: bochenek, np. (war. ) – t – chleb
3. det.: chleb, np. – šns – chleb Šns (lub chleb Szenes)
4. (w zgrupowaniu) lub det.: chleb i piwo – z dodatkowym hieroglifem chleba lub bez niego – np.:
* – ḥtp-nṯr lub ḥtpw-nṯr – boskie ofiary (dosł.: boska danina z jedzenia i picia, rogacizny i drobiu)
5. det. w ofiarach inwokacyjnych zawsze oznacza: posiłek, np.:
a) – pr-ḫrw – ofiary inwokacyjne (dosł.: danina z jedzenia i picia)
b) – š3b – posiłek (jedzenie)
6. (średnie Państwo – Teksty Piramid) ten hieroglif () był używany jako zamiennik "okaleczający" w imionach bogów, np. (war. ) – Ḏhwty – Tot
7. det.: boży ojciec (nazwa określająca starszych kapłanów), np. (war. lub ) – it-nṯr – boży ojciec
8. zobacz też: chleb (det.)
|
(forma alternatywna)
|
X3
|
|
|
X4
|
sn
lub
zn
lub
fḳ3
|
sn
lub
zn
lub
fqe (fke)
|
zwinięty chleb (zwój z chleba)
lub
ciasto
(forma alternatywna)
|
1. det.: chleb, jedzenie, np.  – prt-ḫrw – ofiara inwokacyjna (dosł.: ofiara z chleba i wina)
5. (Średnie Państwo – sporadycznie) ten hieroglif () był używany jako określnik uroczystości i zastępował hieroglif – , np. (war. ) – ḥbw – uroczystość
6. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – zwinięty chleb (zwój z chleba) (sn)
|
(forma alternatywna)
|
N18
lub
iw
|
(hieratyka)
|
X5
|
sn
lub
zn
|
sn
lub
zn
|
półhieratyczna forma hieroglifu
(półhieratyczna forma zwiniętego chleba)
|
1. (hieratyka tylko) det.: chleb, jedzenie, np. – t – chleb
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – półhieratyczna forma hieroglifu (sn)
|
|
|
X6
|
p3t
|
pet
|
okrągły bochenek z odciskiem palca piekarza
|
1. det.: bochenek, np. – p3t – bochenek
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – okrągły bochenek z odciskiem palca piekarza (p3t)
|
|
|
X7
|
-
|
-
|
pół bochenka chleba
|
1. (Stare Państwo) w listach ofiarnych (inwokacyjnych) det.: pół bochenka lub dzielić na części, np.:
a) – gsw – pół bochenki
b) – pḏw – rozczapierzać (rozkładać na części)
2. (w zgrupowaniu – Teksty Piramid) lub jako ideo. lub det.: jedzenie (czynność jedzenia), np.:
a) – wsb – jeść
b) (war. lub lub ) – wnm – jeść
* po okresie Starego Państwa, ten hieroglif () "pomieszał się" z hieroglifem – – praktycznie został ograniczony tylko do słowa: jeść (oprócz jednego wyjątku czytaj poniżej)
3. (wyjątek) det.: jedzenie w formułach inwokacyjnych, np. – snw – jedzenie (jako dary inwokacyjne)
4. zobacz też: zbocze piaskowego wzgórza (det.)
|
|
|
X8
lub
di
lub
rdi
|
d
lub
di
lub
dd
lub
imi
lub
rdi
lub
rḏi
|
d
lub
di
lub
dd
lub
imi
lub
rdi
lub
rdżi
|
stożkowaty bochenek
|
1. (Średnie Państwo) ten hieroglif był częściej zastępowany przez inny hieroglif
2. ideo.: dawać (w sensie: ofiarować, ofiarowywać), np.:
a) – rdi lub – di – dawać (ofiarować)
b) lub lub (war. ) – imi – dawać (ofiarować)
3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – stożkowaty bochenek (d)
4. zobacz też: przedramię trzymające stożkowaty bochenek (det.)
5. zobacz też: przedramię trzymające garnek (naczynie) (det.)
|
Y – Pisanie, gry, muzyka
|
|
| Y – Pisanie, gry, muzyka
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
Y1
|
mḏ3t
|
mdżet
|
zwinięty papirus, związany i opieczętowany
|
1. nie mylić formy alternatywnej tego hieroglifu () z podobnym hieroglifem – – to są różne hieroglify
2. nie mylić formy pionowej tego hieroglifu () z podobnym hieroglifem – – to są różne hieroglify
3. nie mylić formy pionowej tego hieroglifu () z podobnymi hieroglifami – lub – to są różne hieroglify
4. fon.: mḏ3t, np. (war. lub ) – mḏ3t – dłuto (rzeźbiarskie)
5. ideo.: zwinięty papirus (zrolowany), książka (księga papirusowa), np. (war. ) – mḏ3t – zwinięty papirus (zrolowany), książka (księga papirusowa)
6. det.: wszelkie pojęcia abstrakcyjne, np.:
a) – ḥk3 – magia
b) – m3ct – prawda
c) – m3w lub m3wy – nowość
d) – rḫ – wiedzieć
e) – c3 – wielki (ogromny)
7. det.: pisanie, rzeczy opisywane, np.:
a) – sš – pisać
b) – mdt lub mwdt – słowo
8. zobacz też: hieroglify dwuliterowe – wiązka trzcin związana (iz)
9. zobacz też: chleb na macie trzcinowej (det.)
10. zobacz też: przyrząd używany przez murarzy (det.)
|
|
|
Y1A[z]
|
(Stare Państwo)
|
Y2
|
|
|
Y3
lub
zS
lub
mnhd
|
sš
lub
{ zš }
|
ssz
lub
{ zsz }
|
zestaw pisarski składający się z: palety, torby na sproszkowane barwidła (farby), trzcinowego pisaka
|
1. (ponieważ barwidła były drobno zmielone i łatwo rozpuszczalne) det .: płynny (rozcieńczalny, łatwo rozpuszczalny), drobno mielony i słowa pochodne:
a) – ncc – płynny (rozcieńczalny)
b) (medyczny papirus Ebersa) np. (skr. ) – sncc – upłynniać (lub stworzyć łatwo rozcieńczalne), drobno mielić
2. (Stare Państwo) det.: pisanie, np. – zš – pisać
3. (Teksty Piramid) det. dla barwy (koloru):
a) – ṯms – czerwony
b) słowa pochodne od koloru czerwonego z rdzeniem tms lub ṯms, np. – tmsw – zranienia, skrzywdzenia (okaleczenia – l. mn.)
4. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – zestaw pisarski (sš)
5. zobacz też: – (hieroglif nieokreślony) (det.)
|
(forma alternatywna)
|
Y4
|
|
|
Y6
lub
ibA
|
ib3
|
ibe
|
pionek
|
1. ideo. lub det.: pionek, np. (war. ) – ib lub ib3 – pionek
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – pionek (ib3)
|
|
|
Y7
|
-
|
-
|
harfa
|
det.: harfa, np. – bnt – harfa
|
|
|
Y8
lub
zSSt
|
sḫm
lub
{ sššt }
|
schm
lub
{ sszszt }
|
sistrum
|
1. det.: sistrum, np. (war. ) – sššt – sistrum (rodzaj grzechotki)
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – sistrum (sḫm)
|
Z – Kreski, znaki pochodzące z hieratyki, figury geometryczne
|
|
| Z – Kreski, znaki pochodzące z hieratyki, figury geometryczne
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
Z1
|
{ wc }
|
{ ue (łe) }
|
patyk (kreska)
|
1. ten hieroglif () jest wieloznaczny, a jego właściwe odczytanie zależy od zapisu w słowie lub od kontekstu w zdaniu
2. (liczba) ideo. i det.: 1 (jeden), np. (war. ) – wc – 1 (jeden)
3. ideo. skrót: pierwsza osoba liczby pojedynczej, np. – i – ja
4. ten hieroglif najczęściej używany jest w formie czegoś w rodzaju wskaźnika rzeczy, jakie są w danym momencie opisywane – czyli, że chodzi o opisywaną rzecz jako taką (np. rzeczownik jednostkowy):
a) – r – usta (jako takie)
b) – hrw – dzień (jako taki)
* dodatkowo, rzeczowniki były zapisywane zawsze wraz z ich rodzajem gramatycznym oraz liczbą:
c) (l. p., r. m.) – sb3 – gwiazda (dosł;: gwiazda jako taka)
d) (l. mn., r. m.) – sb3w – gwiazdy (dosł.: gwiazdy jako takie) – w tym przypadku, w zapisie brakuje fonetycznego określnika l. mn. – – w – był on często pomijany w zapisie
e) (l. p., r. ż.) – ḥst – słój na wodę
f) (l. mn., r. ż.) – ḥstw – słoje na wodę
g) (l. p., r. m.) – c – ramię)
h) (l. podwójna, r. m.) – cwy – ramiona (dosł.: oba ramiona, jako takie)
5. (Teksty Piramid i Teksty Sarkofagów) ten hieroglif () używany był w tekstach w celu okaleczenia i pozbawienia ich magicznej mocy sprawczej jako det.: człowiek i pochodne figury, np. (war. ) – s – człowiek
ponadto, występował w innych formach: lub °
6. (Średnie Państwo) służył do wypełniania pustych przestrzeni w zapisach, np. – n – dla
7. zobacz też: patyk ukośny (det.)
|
|
|
Z2
|
-
|
-
|
trzy patyki
|
1. (pierwowzór) ten hieroglif () był używany głównie w hieratyce, a sporadycznie w piśmie hieroglificznym
* był używany także do numerowania w datach, podobnie jak hieroglify – i
2. (od okresu Starego Państwa) ten hieroglif ( lub ) posiadał swój zamiennik – lub
3. ideo. lub det.: liczba mnoga rzeczowników lub zawsze, jako zamiennik hieroglifów – powtarzany po trzykroć, np.:
a) – sw – mężczyźni
b) – cwt – bydło
c) = – rnpwt – lata (rok w l. mn.)
4. ideo. lub det.: liczba mnoga rzeczowników niepoliczalnych – takich, co utraciły liczbę mnogą na rzecz liczby pojedynczej, m.in.: jedzenie, materiały, albo trudno je policzyć (np. piasek) – np.:
a) – t – chleb
b) – ḥḏ – srebro
5. det.: pojęcia abstrakcyjne, np.
a) – šmsw – podążać za (kimś lub czymś)
b) – nḏsw – bieda (ubóstwo)
6. zobacz też: zwinięty papirus, związany i opieczętowany (det.)
|
|
|
Z2A[aa]
|
|
|
Z3
|
|
|
Z3A
|
(hieratyka)
|
Z3B[ab]
|
|
|
Z3B[a]
|
(hieratyka)
|
Z3C[v]
|
|
|
Z4
lub
y
|
i
lub
y
|
i
lub
j
|
dwa patyki
|
1. pisownia tego hieroglifu () w innej formie – – jest rzadko spotykana
2. ten hieroglif () bardzo sporadycznie był "wymienialny" na inny wariant: – zaś ten drugi ma swoje odrębne zastosowanie
3. w okresie Średniego Państwa, wartość fonetyczna tego hieroglifu () uległa zamianie z i na y, np.:
a) (Średnie Państwo) – fy – jego dwóch...
b) (Stare Państwo) – fi – jego dwóch... –
4. (Teksty Piramid) det.: rzeczy w liczbie podwójnej, np. (war. lub ) – cwy – dwa ramiona
5. ten hieroglif () używany był w tekstach w celu okaleczenia i pozbawienia ich magicznej mocy sprawczej jako det.: człowiek i pochodne figury, np. (war. ) – 3ḫt lub 3ḫti – dwie wspaniałe (kobiety)
6. (hieratyka – zamiennik) det.: skrót postaci ludzkich oraz bogów i bóstw, gdy szybkie poprawne napisanie hieroglifu sprawiało trudności
7. zobacz też: patyk ukośny (det.)
8. zobacz też: hieroglify jednoliterowe – para kwitnących trzcin (y)
|
|
|
Z1 + Z1
|
|
|
Z5
|
msi
|
msi
|
patyk ukośny
|
1. (hieratyka – zamiennik) jako fon.: msi w imionach osób, w miejsce hieroglifu – – np.:
* = – Icḥms lub Icḥmsw – Ahmose (imię męskie)
2. (zamiennik) det.: skrót postaci ludzkich oraz bogów i bóstw, tam, gdzie poprawne napisanie hieroglifu było niemożliwe (mało miejsca), np.
a) (z zamiennikiem) – St – Izyda
b) (bez zamiennika) – St – Izyda
3. (zamiennik) det. skrót hieroglifów trudnych do napisania lub nietypowych, np.:
* = – idt – srom, ale w znaczeniu kojarzonym z określeniem krowa (lub nawet w języku pot. jako wulgaryzm w sensie: niezaspokojona studnia bez dna)
4. (zamiennik) ten hieroglif () używany był w tekstach w celu okaleczenia i pozbawienia ich magicznej mocy sprawczej
5. zobacz też: patyk (kreska) (det.)
|
|
|
Z6
|
-
|
-
|
hieratyczny zamiennik dla hieroglifów: lub
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z bardzo podobnym hieroglifem – – to są różne hieroglify
2. det.: śmierć, wróg, np.:
a) – mt lub mwt – umierać
b) – ḫpt – zgon
c) – ḫft lub ḫfty – wróg
|
|
|
Z8
|
-
|
-
|
owal
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z łudząco podobnym hieroglifem –
2. det.: zaokrąglony (kształt) i słowa pochodne, np. – šnw – obszar (obwód)
3. zobacz też: źrenica oka (det.)
4. zobacz też: pierścień (det.)
5. zobacz też: ziarnko piasku, tabletka lub coś podobnego (det.)
|
(uproszczona wersja)
|
Z8A[ac]
|
|
|
Z9
|
wp
lub
wr
lub
sḏ
lub
ḥsb
lub
ḫbs
lub
sw3
lub
šbn
|
up
lub
ur
lub
sdż
lub
hsb
lub
chbs
lub
sue (słe)
lub
szbn
|
dwa skrzyżowane patyki
|
1. (ułamek) ideo.: 1/4 (jedna czwarta), np. – ḥsb – 1/4 (jedna czwarta)
2. det.: przerwać, złamać (przełamać), zerwać, rozbić
3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – dwa skrzyżowane patyki (wp)
4. zobacz też: gruczoł (pryszcz) (det.)
|
(Stare Państwo)
|
Z10
|
|
|
Z11
|
im(?)
lub
wn
lub
imi
|
im(?)
lub
wn
lub
imi
|
dwie deski skrzyżowane i połączone
|
1. (osoba) ideo.: być tym, który jest w... (np.: osoba w centrum zainteresowania)
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – dwie deski skrzyżowane i połączone (im)
|
|
|
Z13[ad]
|
-
|
-
|
tabletka lub coś podobnego(?)
|
nie mylić tego hieroglifu () z podobnymi hieroglifami – lub
|
|
|
Z14[ae]
|
-
|
-
|
|
(hieroglif nieokreślony)
|
Aa – Niesklasyfikowane (nieokreślone)
|
|
| Aa – Niesklasyfikowane (nieokreślone)
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
Aa2
|
ẖp
lub
g3
lub
wḥ3
lub
ẖp3
|
śp
lub
ge
lub
uhe (łhe)
lub
śpe
|
gruczoł (pryszcz)
|
1. ten hieroglif () jest wieloznaczny, a jego właściwe odczytanie zależy od zapisu w słowie lub od kontekstu w zdaniu
2. ten hieroglif () zastąpił wiele hieroglifów używanych powszechnie w Tekstach Piramid (skr. T.P.), Tekstach Sarkofagów (skr. T.S.) i w okresie Starego Państwa (skr. S.P.), a jakie później uznano za przestarzałe, np.:
a) (S.P.) = – ideo. i det.: bandażować, balsamować i słowa pochodne:
* – wt – bandaż
* – wt – balsam
b) (S.P.) = – (tylko) det.: (skr. , skr. ) – ḥsb – rachować (liczyć); w pozostałych innych przypadkach hieroglif () przetrwał jako liczba ułamkowa 1/4 (jedna-czwarta) i określnik (złamać, podzielić)
c) (T.P.) = (S.P.) = – det.: odchody, wszelkie niemiłe zapachy, glina:
* – ḥs – ekskrementy (odchody)
* – st – woń (odór)
* – sin – glina
d) (S.P.) = – ideo. i det.: (war. ) – wḥ3t – kocioł (garnek metalowy)
e) = – det.: – m3t – granit (skała)
f) = – det.: pakunek (paczka), wiązka (pęk):
* (l. p.) – gw – pakunek
* (l. mn.) – g3wt – pakunki
g) = – det.: – cš – cedr (rodzaj drewna)
3. det.: gruby (lub tłuszcz, smalec)), nabrzmiały, np. – šfw – napuchnięty
4. det.: wzrost ciała (lub rozrost ciała lub jego części) lub jego niezdrowy stan:
a) – wbnw – rana, skaleczenie (okaleczenie)
b) – ẖp3 – pępek
5. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – gruczoł (pryszcz) (ẖp)
6. zobacz też: gruczoł (pryszcz) z wypływającą wydzieliną (det.)
7. zobacz też: dwa skrzyżowane patyki (det.)
|
|
|
Aa3
|
-
|
-
|
gruczoł (pryszcz) z wypływającą wydzieliną
|
1. det. anatomiczno-medyczny: miękkie części ciała lub jego wydzieliny, itp., np.:
a) – 3s – miękkie części ciała
b) – wsšt – mocz
2. det.: zapach, np. – sṯ – zapach (woń)
3. zobacz też: gruczoł (pryszcz) (det.)
|
|
|
Aa5
lub
Hp
|
ḥp
|
hp
|
część mechanizmu sterowego łodzi
|
1. (w wyrażeniach idiomatycznych) ideo. i det.: ster, np.
a) (war. ) – ḥpt – ster
b) (w wyrażeniu) – iṯi ḥpt – wziąć ḥpt – co oznacza mniej-więcej jak nasze wyrażenie "wziąć stery w swoje ręce"
2. (od Średniego Państwa) używano wyrażenia – idiom – ḥpt – wiosło (w nim zawarty jest określnik – ) – najprawdopodobniej to wyrażenie oznacza współczesne "wiosłować" – w potocznym znaczeniu: "No, i chłopie wiosłujesz..." lub "No, i chłopie jedziesz... (np. na szmacie)" – czyli, ktoś musi wykonywać określone czynności z obowiązku lub konieczności
3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – część mechanizmu sterowego łodzi (ḥp)
|
|
|
Aa6
|
ṯm3
|
czme
|
(hieroglif nieokreślony)
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z podobnym hieroglifem – – to są różne hieroglify i mają różne znaczenia
2. det.: mata, np. – tm3 (?- od ṯm3) – mata
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – – (hieroglif nieokreślony) (ṯm3)
4. zobacz też: związane paski z materiału (det.)
|
|
|
Aa7
|
sḳr
|
sqr (skr)
|
(hieroglif nieokreślony)
|
1. det.: uderzać (nagle), np. () – sḳr – uderzać
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – – (hieroglif nieokreślony) (sḳr)
|
|
|
Aa7A[af]
|
|
|
Aa8
lub
qn
|
ḳn
lub
{ ḏ3tt }
|
qn (kn)
lub
{ dżett }
|
kanał nawadniający
|
1. ideo. i det.: majątek, np. (war. , war. ) – ḏ3tt – majątek
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – kanał nawadniający (ḳn)
|
|
|
Aa9
|
-
|
-
|
(hieroglif nieokreślony)
|
det.: bogaty (zamożny), np. – ḫwd – bogaty
|
|
|
Aa10
|
-
|
-
|
(hieroglif nieokreślony)
|
1. det.: pisanie, np. – drf – pisanie
2. zobacz też: zestaw pisarski (det.)
|
|
|
Aa11
lub
mAa
|
m3c
|
mee
|
(hieroglif nieokreślony)
|
1. det.: cokół (postument, podest) i słowa pochodne, np. – ṯntt – podest
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – – (hieroglif nieokreślony) (m3c)
|
|
Aa11A
|
|
Aa11B
|
(Stare Państwo)
|
Aa12
|
|
|
Aa13
lub
gs
lub
im
|
m
lub
im
lub
gs
|
m
lub
im
lub
gs
|
chyba dwa żebra oryksa
(zaproponowana nazwa)
lub pot. palec
|
1. (Stare Państwo) ideo. i det.: części ciała, np.:
a) (l. p.) – im – część ciała
b) (l. mn.) – imw części ciała
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – chyba dwa żebra oryksa (palec) (m)
|
(Stare Państwo)
|
Aa14
|
|
|
Aa15
lub
M
|
|
|
Aa16
|
(Stare i Średnie Państwo)
|
Aa17
lub
sA
|
s
lub
s3
|
s
lub
se
|
zatyle czegoś (pokrywka)
|
1. ideo.: zatyle (tył czegoś), np. – s3 – zatyle
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – zatyle czegoś (pokrywka) (s)
|
|
|
Aa18
|
|
|
Aa19
|
ḥr
|
hr
|
(hieroglif nieokreślony)
|
1. det.: zachować, zabezpieczać i słowa pochodne, np. – t3r – zachować, zabezpieczać
2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – – (hieroglif nieokreślony) (ḥr)
|
|
|
Aa21
lub
wDa
|
{ wḏc }
lub
{ stẖ }
|
{ udże (łdże) }
lub
{ stś }
|
narzędzie cieśli
|
1. (Średnie Państwo, Teksty Sarkofagów – sporadycznie) ten hieroglif () był używany jako zamiennik hieroglifu – – np.:
* (war. lub ) – Stẖ – Set[f] (bóg pustyni i oaz, oprawca Ozyrysa, władca Górnego Egiptu i uzurpator do tronu Zjednoczonego Egiptu)
2. ideo. lub det.: sędziować, rozrywać (rozłączać na części), np. (war. lub lub ) – wḏc – sędziować, rozrywać
3. zobacz też: zwierzę Seta, być może, jakiś rodzaj świni (det.)
|
|
|
kombinacja hieroglifów:
 | + | |
|
(narzędzie cieśli + przedramię)
|
Aa22
|
|
|
Aa23
|
{ mḏd }
|
{ mdżd }
|
osnowa rozciągnięta pomiędzy słupkami
|
ideo.: trzymać się (ścieżki), trafić na (znak) i słowa pochodne, np. (war. lub lub ) – mḏd – trzymać się (ścieżki), trafić na (znak)
|
|
|
Aa24
|
|
|
Aa25
|
{ sm3 }
|
{ sme }
|
(hieroglif nieokreślony)
|
1. ideo.: tytuł kapłana, którego funkcja polegała na ubieraniu wizerunku boga (Mina lub Horusa, itp.), np. (war. ) – sm3 – tytuł kapłana, którego funkcja polegała na ubieraniu wizerunku boga
2. zobacz też: płuco i tchawica (det.)
|
|
|
Aa28
lub
qd
|
{ ḳd }
|
{ qd (kd) }
|
tłuczek murarski
|
ideo.: budować, kształtować (formować) i słowa pochodne, np. (war. ) – ḳd – budować, kształtować
|
(Stare Państwo)
|
Aa29
|
|
|
Aa30
lub
Xkr
|
{ ẖkr }
|
{ śkr }
|
ozdobnik fryzowy na zwieńczeniu ściany
|
ideo. lub det.: ozdoba (ozdobnik), dekoracja i słowa pochodne, np.:
a) – ẖkr – ozdabiać (przyozdabiać)
b) – ẖkrw – ornament, ozdoba
|
|
|
Aa30A
|
(Stare Państwo)
|
Aa31
|
|
|
Aa32
|
{ st(?) }
lub
{ zt(?) }
|
{ st(?) }
lub
{ zt(?) }
|
pradawny rodzaj łuku
|
1. ze względu na podobieństwo hieratyczne (do formy półkursywnej – ) – ten hieroglif () był używany jako zamiennik hieroglifu – – np. (war. ) – sty – czerwony barwnik nubijski
2. ideo. lub det.: Nubia (lub Kusz), np.:
a) – T3-St lub Te-Sti – Nubia (dosł.: ziemia łuczników)
b) (war. ) – T3-Zt lub T3-Zti – Nubia
3. ideo. lub det.(?): (war. ) – sty – nubijski minerał (?- gnejs)
4. zobacz też: nos, oko i policzek (det.)
5. zobacz też: łuk (lub smyczek) z rogami oryksa po bokach oraz z drewnianym wypełnieniem pośrodku (det.)
6. zobacz też: łuk kompozytowy z cięciwą przywiązaną pośrodku i nienaciągniętą (det.)
|
|
|
Aa32A[ag]
|
|
Aa32B[a]
|
|
|
|
|
Zobacz też
Uwagi
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y Hieroglif niedostępny w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii
- ↑ a b Z transliteracji imienia boga Montu wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć: (Mnṯw) – Monczu.
- ↑ a b Z transliteracji imienia boga Chnuma wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć: (ẖnmw) – Śnemu.
- ↑ a b Z transliteracji imienia boga Anubisa wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć: (Inpw) – Inpu.
- ↑ a b Z transliteracji imienia bogini Up-uaut wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć dokładnie tak!: (Wp-w3wt) – Up-uaut – błędem jest pisanie tego imienia jako Wep-wawet, bo to jest zapożyczenie z pisowni angielskiej, w dodatku, poprawnie powinno być czytane mniej-więcej jako: Łep-łełet.
- ↑ a b c Z transliteracji imion boga Seta wynika, że w j. polskim powinny one brzmieć: (Stẖ) – Seteś, (Stš) – Setesz oraz (Swty) – Suti.
- ↑ Z transliteracji imienia boga Min'a wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć: (Mnw) – Minu.
- ↑ a b Z transliteracji imienia bogini Hathor wynika, że w j. polskim powinno ono być czytane jako: (Ḥt-ḥr) – Hathor – błędem jest czytanie w nim angielskiego dwuznaku th, należy czytać osobno polskie t + h, czyli Hat + hor.
- ↑ a b c Z transliteracji hieroglifu-symbolu wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć dokładnie tak!: (Wḏ3t) – Uadżet lub (W3ḏyt) – Uadżyt – błędem jest pisanie tego symbolu jako Wadjet lub Wadżet, bo to jest zapożyczenie z pisowni angielskiej, w dodatku, poprawnie powinno być czytane mniej-więcej jako: Łedżet lub Łedżyt.
- ↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako D10\ lub wADt\.
- ↑ Z transliteracji wynika, że ten zapis poprawny to: Ysyri3r lib Isyri3r, ale istnieje także szeroko nieakceptowana transliteracja: Ysyri3l lub Isyri3l. Zakłada się, że Egipcjanie nie posiadali w swoim języku litery l. Pojawiła się ona dopiero w okresie grecko-rzymskim "na drodze zapożyczenia" w zapisach imion Ptolemeuszy. Reprezentantem spółgłoski l był leżący lew Ale! według niektórych badaczy także hieroglif usta. W ostatnich dziesięcioleciach pojawiają się 'nieśmiałe" tezy, że być może, litera l funkcjonowała w staroegispkiej mowie już dużo wcześniej, ale była nie do rozróżnienia w zapisach hieroglificznych – to są jednak tezy i teorie nie udowodnione.
- ↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Hmw&kA.
- ↑ a b Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale przy zapisie wielokrotności macierzystego hieroglifu.
- ↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako F51A.
- ↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako F51B.
- ↑ Z transliteracji imienia boga Anti wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć: (3nty) – Enti – pierwotnie bóg-opiekun XII nomu górnoegipskiego, ale pojawił się również jako opiekun XVIII nomu górnoegipskiego. Kojarzony był z dobrotliwym bogiem Entiuej [lub Antiuej], czczony był także w X nomie i poza nim – Grecy kojarzyli Entiego z Anteuszem. Tłumaczenie jego imienia znaczy: [Ten] ze szponami, ale poprawnie chodzi o: [Tego] bez szpon.
Wg jednego z najstarszych mitów z Tekstów Piramid, z okresu Starego Państwa pt. Walka Horusa z Setem, Enti występuje jako przewoźnik barki. Bóg Set chcąc przejąć władzę, zgromadził wszystkich bogów na wyspie. Używając "dobrych argumentów", próbował przekonać bogów, że tron Zjednoczonego Egiptu należy się jemu. Dzięki temu udało mu się podstępnie uwięzić wszystkich bogów. Jednak, Set bał się tylko czarów i magii bogini Izydy – w tym micie występuje ona jako żona Horusa. Zatem, Set poinstruował Entiego, by ten, pod żadnym pozorem nie przewiózł przez rzekę na wyspę nikogo, nawet Izydy. Enti dał się oszukać i za opłatą w postaci złotego pierścienia przewiózł na wyspę Izydę, przebraną za starą kobietę. Izyda swoimi czarami spowodowała przerwanie zgromadzenia bogów. Za swój czyn, Enti został ukarany poprzez obcięcie palców. Od tego czasu, Enti pod postacią sokoła, nie mógł siadać, a co za tym idzie – nie mógł przebywać na swojej barce.
- ↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako G7AA.
- ↑ a b Bóg-Stwórca Re, jako samokształtny lub samorodny, istniał w 75! swoich własnych wcieleniach.
- ↑ W niektórych źródłach, Horachte – opiekun miesiąca Mesori – transliterowany jest także jako Re-Horachte
- ↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako I1S.
- ↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako O5\.
- ↑ a b Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako O29V.
- ↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako P8H.
- ↑ Z transliteracji berła władzy Ues wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć dokładnie tak!: (U3s) – Ues lub Uas.
- ↑ a b Okrągły kartusz w swojej pierwotnej formie reprezentował pętlę z liny. Zwany był także pierścieniem Szen i symbolizował wieczną ochronę. W swojej wydłużonej formie stał się kartuszem, który zamykał i chronił królewskie imię na wieczność.
- ↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Y1V.
- ↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Z2ss.
- ↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Z3as.
- ↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako N33B.
- ↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako N33.
- ↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Z98A.
- ↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Aa7\.
- ↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Aa32\.
Przypisy
- ↑ DaviesD. W.V. DaviesD., M.G.M.G. Witkowskiego M.G.M.G. (tłum.), Egipskie hieroglify, Warszawa: RTW, [cop. 1998], ISBN 83-86822-89-9, OCLC 749730090 . Brak numerów stron w książce
- ↑ ErmanE. Adolf ErmanE., Breasted JamesB.J. Henry Breasted JamesB.J., Egiptian grammar, Henrieta Street, Covent Garden, London and 20 South Frederick Street, Edinburgh: Williams and Norgate, 1894 (ang.). Brak numerów stron w książce
Bibliografia
- Erman Adolf, Breasted James Henry (translated by), Egiptian grammar. Williams and Norgate, Henrieta Street, Covent Garden, London and 20 South Frederick Street, Edinburgh 1894.
- Roeder Günter (prof. University of Breslau), Mercer Samuel A.B. (translated by), Short Egiptian Grammar. New Haven: Yale University Press; London: Humphrey Milford; Oxford: Oxford University Press, Leipzig 1920.
- Gardiner Alan H. (Sir), Egyptian Grammar. The Griffith Institute 1973. ISBN 0-900416-35-1
Linki zewnętrzne
Information related to Egipskie hieroglify – określniki i ideogramy |
