Komenda Rejonu Uzupełnień Łuck (KRU Łuck) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[2].
Historia komendy
22 lipca 1919 roku minister spraw wojskowych ustanowił Powiatową Komendę Uzupełnień Łuck w celu przeprowadzenia zaciągu ochotniczego na terenach leżących na wschód od Bugu. PKU Łuck została podporządkowana Dowództwu Okręgu Generalnego „Lublin”. Komenda miała werbować ochotników w powiatach: łuckim i rówieńskim[3].
W 1920 roku, „w związku z sytuacją wojenną” PKU Łuck została zlikwidowana[4].
10 lutego 1921 roku minister spraw wojskowych ponownie uruchomił PKU Łuck, którą podporządkował pod względem fachowym, związanym z poborem, Dowództwu Okręgu Generalnego „Lublin”, a pod względem garnizonowym „odnośnemu dowództwu armii”. Etat PKU Łuck miał być identyczny z etatem wszystkich PKU z dodaniem po jednym oficerze ewidencyjnym i jednym pisarzu na każdy powiat[4].
18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[5], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[6]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[7][8]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[9]. Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej[7]. W skład PKU Łuck wchodziły dwa referaty: I) referat administracji rezerw, II) referat poborowy[7]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych[10][11][12].
12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty. Kapitan Bednarz-Stwosz przydzielony został do macierzystego 24 pp na stanowisko oficera pw[13].
Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU … normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[14]
Z dniem 1 października 1927 roku z PKU Łuck wyłączony został powiat sarneński i włączony do nowo powstałej PKU Sarny[15].
W marcu 1930 roku PKU Łuck nadal podlegała Dowództwu Okręgu Korpusu Nr II i administrowała powiatem łuckim[16]. W grudniu tego roku PKU Łuck posiadała skład osobowy typ II[14].
1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Łuck została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Łuck przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[18], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[19]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Łuck normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[20].
Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr II, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował powiat łucki[2].
Obsada personalna
Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Łuck, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938 roku.
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939[33][d]
kierownik I referatu ewidencji – kpt. adm. (piech.) Marian Tatarzyński †1940 Kijów[67]
kierownik II referatu uzupełnień – kpt. adm. (piech.) Jan Stępkowski
Uwagi
↑Kpt. piech. Stanisław Bednarz vel Stanisław Bednarz-Stwosz ur. 1 kwietnia 1898 roku[41] w Sosnowcu, w rodzinie Jana i Wilhelminy. W czasie pierwszej I wojny światowej walczył w szeregach 1 pułku piechoty Legionów Polskich. Był odznaczony Krzyżem Niepodległości (2 sierpnia 1931 roku) i Krzyżem Walecznych (czterokrotnie). Z dniem 31 lipca 1924 roku został przeniesiony w stan spoczynku[42].
↑Urzędnik wojsk. XI rangi Kazimierz Burda (ur. 14 listopada 1897) z dniem 1 stycznia 1925 roku został mianowany chorążym zawodowym w piechocie z rónoczesnym wcieleniem do 24 pp i pozostawieniem na dotychczasowym stanowisku OE Sarny w PKU Łuck[47].
↑Kpt. adm. (piech.) Roman Jazowski (ur. 3 lutego 1894) był odznaczony Krzyżem Walecznych i Srebrnym Krzyżem Zasługi[62]. W styczniu 1934 roku został przeniesiony z KOP do PKU Łuck[63]. W marcu 1939 roku pełnił służbę w pułku radiotelegraficznym na stanowisku dowódcy kompanii obsługi.
↑Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[66].
↑Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
↑Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
↑Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
↑Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 35 z 8 kwietnia 1924 roku, s. 194, tu ogłoszono odkomenderowanie majora Bacewicza z 10 pp do PKU Łuck, do dnia 1 sierpnia 1924 roku.
↑Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 3 sierpnia 1931 roku, s. 258, sprostowano nazwisko i datę urodzenia ze „Stanisław Bednarz-Stwosz ur. 1 kwietnia 1896” na „Stanisław Bednarz ur. 1 kwietnia 1898”.
↑Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931 roku, s. 97, 132, unieważniono przydział kpt. piech. Stanisława Tadeusza Nadalińskiego (ur. 8 lutego 1888) z 26 pp do PKU Łuck na stanowisko kierownika I referatu, ogłoszony w styczniu 1931 roku.
Henryk Moczyński: Służba poborowa. W: Dziesięciolecie Odrodzenia Polskiej Siły Zbrojnej 1918–1928. Henryk Stanisław Mościcki (red.) Włodzimierz Dzwonkowski (red.) Tadeusz Bałaban (red.). Warszawa: Tadeusz Złotnicki, 1928, s. 391–394.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
