Ruś Włodzimiersko-Suzdalska (ros. Владимиро-Су́здальская Русь), znana również pod nazwą Ruś Zaleska (Zalesie, ros. Залесье, Залесская земля)[1] – kraina historyczna w środkowej Rosji, położona w międzyrzeczu Oki i Wołgi. Wspólna nazwa zbiorcza ruskich organizmów politycznych: ziemi rostowskiej (IX-XI wiek), Księstwa Rostowsko-Suzdalskiego (XI-XII wiek), Księstwa Włodzimiersko-Suzdalskiego (XII-XIII wiek) i Wielkiego Księstwa Włodzimierskiego (XIII-XIV wiek).
Od północy graniczy z Rusią Nowogrodzką, Twerską i tzw. Rosyjską Północą, od zachodu ze Smoleńszczyzną i Rusią Wierchowską, od południa z Muromszczyzną, Riazańszczyzną, ewentualnie Zadońszczyzną, od wschodu z Bułgarią Nadwołżańską, ziemią wiacką, Mordowią, Maryjczykami, Udmurucją i Permem. Głównymi ośrodkami politycznymi Rusi Włodzimiersko-Suzdalskiej były kolejno: Rostów (ok. 862-1125), Suzdal (1125-1157) i Włodzimierz (1157-1389).
Ruś Włodzimiersko-Suzdalska odegrała przodującą rolę w formowaniu się państwowości rosyjskiej. Na jej terytorium znajduje się tzw. Złoty Pierścień Rosji - grupa kilkunastu miast o wyjątkowym znaczeniu kulturowym. Po zniszczeniu Kijowa przez Tatarów w roku 1299 oraz przeniesieniu siedziby głowy ruskiego prawosławia do Włodzimierza nad Klaźmą, region ten stał się głównym centrem politycznym i religijnym Rusi. W XIV wieku Wielkie Księstwo Włodzimierskie zostało zjednoczone na drodze unii realnej z Wielkim Księstwem Moskiewskim.
Ruś Włodzimiersko-Suzdalska jest subregionem Rusi Północno-Wschodniej, regionu historycznego, do którego obok Rusi Włodzimiersko-Suzdalskiej zalicza się także Ruś Riazańsko-Muromską, Smoleńską i Wierchowską. Ruś Północno-Wschodnia jest z kolei częścią Wielkorusi, obejmującej wszystkie rosyjskie terytoria dawnej Rusi Kijowskiej.
Nazewnictwo
Nazwa „Ruś Włodzimiersko-Suzdalska” pochodzi od nazw miast Włodzimierza i Suzdalu, będących głównymi ośrodkami politycznymi i kulturowymi regionu od XII do końca XIV wieku.
W ruskich latopisach oraz dokumentach cerkiewnych i państwowych kraina określana bywa wyłącznie jako: ziemia rostowska, ziemia suzdalska lub Wielkie Księstwo Włodzimierskie. W nowogrodzkich latopisach spotyka się niekiedy dodatkowo nazwę ziemia niżowa.
Po wcieleniu całej Rusi Włodzimiersko-Suzdalskiej do Wielkiego Księstwa Moskiewskiego, część tej krainy sporadycznie była nazywana również Rusią Zaleską (Zalesiem). Po raz pierwszy tego terminu użyto pod koniec XIV wieku w Zadońszczyźnie, a po raz drugi i ostatni w Spisie ruskich miast na początku XV wieku. Termin w obu tych źródłach został użyty w odmiennych kontekstach i różnym znaczeniu. W Spisie miast ruskich autor nazywa Zalesiem Ruś Włodzimiersko-Suzdalską łącznie z Pskowem i Nowogrodem Wielkim, ale już bez Tweru. Przypuszcza się, że autor Spisu ruskich miast mógł pochodzić z Kijowa i w ten sposób nazywać całą Ruś znajdującą się za rozległymi lasami briańskimi (patrząc z perspektywy osoby przebywającej w Kijowie) z wyjątkiem Księstwa Twerskiego. Kolejne przykłady użycia nazwy „Zalesie” pochodzą dopiero z XIX i XX wieku. Obecnie rosyjski termin „Zalesie” bywa utożsamiany wyłącznie z okolicami położonymi na wschód od Moskwy: Peresławiem Zaleskim, Włodzimierzem, Suzdalem, Rostowem, Ugliczem, Jurjewem Polskim, Bogolubowem, Jarosławiem i Kostromą.
Historia
Księstwa Rusi Kijowskiej po śmierci Jarosława Mądrego w 1054 roku
Początkowo stanowiła dzielnicę Rusi Kijowskiej jako ziemia rostowska a następnie Księstwo Rostowsko-Suzdalskie. W 1157 roku Andrzej Bogolubski przeniósł stolicę z Suzdala do Włodzimierza. Do największenia znaczenia księstwa doszło w czasach panowania wielkiego księcia włodzimierskiego Wsiewołoda Wielkie Gniazdo (1176-1212). W 1238 roku Ruś Włodzimiersko-Suzdalska została spustoszona przez Mongołów, którzy zwyciężyli wojska Jerzego Wsiewołodowicza. Sam książę zginął w walce, a kraj uznał zwierzchnictwo Tatarów. W XIII-XIV wieku wielcy książęta włodzimierscy stali się najpotężniejszymi władcami na Rusi północno-wschodniej. W 1328 roku wielki książę włodzimierski Iwan Kalita przeniósł swoją siedzibę do Moskwy, gdzie też 2 lata wcześniej przeniósł swoją siedzibę zwierzchnik prawosławia na Rusi, metropolita Piotr. Wielcy książęta moskiewscy od 1340 roku byli zarówno książętami włodzimierskimi i najpierw obejmowali władzę we Włodzimierzu. W drugiej połowie XIV wieku państwo zostało ostatecznie zjednoczone z Wielkim Księstwem Moskiewskim.
.svg)
_pl.svg)
.jpg)
.jpg)
