Republika Rosyjska

Российская республика
Rossijskaja respublika

14 września – 8 listopada 1917
Godło Flaga
Hymn: Рабочая Марсельеза Marsylianka Robotnicza[1]
Ustrój polityczny	demokratyczna republika federalna
Stolica	Piotrogród
Data powstania	14 września 1917
Data likwidacji	8 listopada 1917
Premier	Aleksander Kiereński
Powierzchnia	22 400 000 km²
Populacja (1917) • liczba ludności	181 537 800
Waluta	rubel
Język urzędowy	rosyjski
Religia dominująca	prawosławie
brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons

Republika Rosyjska (ros. Российская республика) – oficjalna nazwa Rosji w okresie od 1 września^?/14 września 1917 do 26 października^?/8 listopada 1917^[2]. Republika została proklamowana przez Dyrektoriat Rządu Tymczasowego 14 września. Okres poprzedzający Republikę nazywany jest władzą Rządu Tymczasowego (ros. Временное правительство России) i trwał od 15 marca do 14 września 1917 roku^[3].

Po abdykacji cesarza Mikołaja II Romanowa 2 marca^?/15 marca 1917, jego brat Michał II został de facto ostatnim carem Rosji^[4][5]. Nie został koronowany, formalnie odmówił przyjęcia tronu, nie posługiwał się tytułem cesarskim, ani też nie sprawował rzeczywistej władzy. Z drugiej strony, to na jego rzecz abdykował Mikołaj II i to on wydał ostatni akt o znaczeniu państwowym sygnowany przez dom Romanowów. Dopiero jego abdykacja ostatecznie położyła kres rosyjskiej monarchii. Po abdykacji Michała II Rząd Tymczasowy ustanowił w kraju republikę, co też zostało wcześniej uzgodnione z Michałem II. W dzienniku Michała II widnieje taki oto zapis z dnia 15 marca 1917 roku:

Postanowiliśmy tego ranka, że wydamy deklarację o ustanowieniu Rosji republiką. Co znaczy, że ta forma rządów będzie trwać tak długo jak długo będzie panować tam porządek i sprawiedliwość^[6].

Zajęcie przez bolszewików Pałacu Zimowego i aresztowanie członków Rządu Tymczasowego w czasie rewolucji październikowej położyło kres jego istnieniu i Republice^[7]. W Rosji zdążyły jeszcze odbyć się listopadzie 1917 roku demokratyczne wybory do Konstytuanty, w których zwyciężyli eserowcy.

Po przejęciu władzy przez bolszewików, 12 lipca 1918 roku została podjęta decyzja o rozstrzelaniu rodziny cesarskiej. W nocy z 16 na 17 lipca Mikołaj II wraz z rodziną został rozstrzelany przez bolszewików w Jekaterynburgu na Uralu. Rozstrzelanie Mikołaja II miało na celu m.in. uniemożliwić ewentualny powrót do monarchii i stanu sprzed rewolucji październikowej.

Rząd Tymczasowy nie zdecydował się na wystąpienie z Ententy i jednostronne zakończenie wojny. Podjęte decyzje: zniesienie cenzury, zniesienie kary śmierci, rozwiązanie policji politycznej (Ochrany). Rząd Tymczasowy kierowany był początkowo przez konstytucyjnego demokratę, księcia Gieorgija Lwowa, a od 21 lipca przez trudowika Aleksandra Kiereńskiego.

Państwa, które powstały w wyniku kryzysu politycznego w Rosji w 1917 r.:

• Ukraińska Republika Ludowa
• Litewsko-Białoruska Socjalistyczna Republika Rad
• Królestwo Finlandii
• Mołdawska Republika Demokratyczna
• Kubańska Republika Ludowa z terytorium mniej więcej odpowiadającym krainie historycznej Kubań
• Idel-Ural
• Zakaukaska Demokratyczna Republika Federacyjna
• Republika Górska Północnego Kaukazu
• Ałasz Orda

• Rząd Tymczasowy w Rosji
• Rewolucja październikowa

• Kiereński, Aleksander: The Catastrophe: Kerensky’s Own Story of the Russian Revolution (New York: D. Appleton and Company, 1927).
• Medvedev, Roy: The October Revolution (New York: Columbia University Press, 1979).
• Nabokov, Vladimir: V.D. Nabokov and the Russian Provisional Government, 1917 (New Haven: Yale University Press, 1976).
• Reed, John: Ten Days that Shook the World (New York: Boni & Liveright, 1919).
• Riasanovsky, Nicholas: A History of Russia (wydanie VI, New York: Oxford University Press, 2000).
• Trocki, Lew: Lessons of October (New York: Pioneer Publishers, 1937, oryg. 1924).