Zobacz też: Tomasz Żak (ujednoznacznienie).

Tomasz Antoni Żak

Tomasz Antoni Żak
Data urodzenia	1955
Zawód	aktor, reżyser, scenarzysta, poeta, publicysta, dziennikarz
Współmałżonek	Alicja
Lata aktywności	od 1980
Zespół artystyczny
„Teatr Nie Teraz”
Odznaczenia
Strona internetowa

Tomasz Antoni Żak (ur. 1955) – reżyser, scenarzysta, aktor, poeta i publicysta, dziennikarz, społecznik oraz twórca „Teatru Nie Teraz”.

Urodzony w rodzinie przesiedleńców z Wołynia. W 1980 zakłada w Tarnowie grupę teatralną „Teatr Nie Teraz” która w następnym roku przekształca się w regularny teatr^[1].

W stanie wojennym działalność TNT oraz sam T. Żak byli szykanowani i nie mieli możliwości działania artystycznego. Podejmuje współpracę i wystawia spektakle w Oratorium OO. Filipinów w Tarnowie. Działalność plenerowa była jedynym możliwym miejscem aktywności^[2].

Teatr Nie Teraz współpracował z Instytutem Grotowskiego we Wrocławiu, Ośrodkiem Praktyk Teatralnych Gardzienice, Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards we Włoszech, Teatrem 8 Dnia z Poznania, Teatrem 77 z Łodzi. Członkowie TNT brali udział w sesji The International School of Teatre Anthropology (Krzyżowa i Wrocław) pod przewodnictwem Eugenio Barby i zespołu Odin Teater^[3].

Jest twórcą autorskich warsztatów teatralnych „Teatr dla Tradycji”. Autor i organizator projektów artystycznych, krajowych i międzynarodowych, takich jak: Spotkania Teatrów Innych (1990, 1991), interdyscyplinarny festiwal artystyczny w Tarnowie z udziałem artystów z Polski, „Tichsze” (1992) i „Ikonostas” (1993) – międzynarodowe wydarzenia artystyczne (we współpracy z artystami z Ukrainy) zrealizowane w Polsce i na Ukrainie. W latach 1991–1997 uczestnictwo w ogólnopolskim festiwalu „Teatralne Spotkania Obrzeży” w Galerii Władysława Hasiora w Zakopanem we współpracy z Fundacją Wsi Polskiej i Muzeum Tatrzańskim. „Kwiaty” (1997) realizowane wraz z Theatre OX z Singapuru. „Czym wypełnić puste ramy” w latach 2002–2003 – zrealizowane we współpracy z Wydziałem Duszpasterstwa Młodzieży Kurii Diecezjalnej w Tarnowie. „Butoh” (2008), wydarzenie zrealizowane we współpracy z japońskim mistrzem teatru butoh, Daisuke Yoshimoto w Centrum Paderewskiego w Kąśnej Dolnej. „Wiatr Wolności” (2014), wydarzenie upamiętniające 100 rocznicę odzyskania przez Polskę Niepodległości w 1918^[4].

Współpracuje z dwumiesięcznikiem „Polonia Christiana” oraz publikuje na portalu internetowym PCH24^[5]. W roku 2014 otrzymał wyróżnienie Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza za książkę „Dom za żelazną kurtyną. Listy do Pani S.”^[6].

Jest redaktorem naczelnym redagowanego w Tarnowie pisma „Intuicje Przydrożne; Wiara-Sztuka-Polska” (ISSN 1643-2606), którego wydawcą jest Stowarzyszenie Teatr Nie Teraz – od 2001 wydanych zostało 16 numerów^[7][8].

Tomasz Żak należy do Związku Artystów Scen Polskich oraz do Klubu Wysokogórskiego Warszawa.

Ojciec Agaty i Aleksandry, mąż Alicji, syn Marii z Górskich i Bogdana – potomek rodziny wołyńskiej, Polak^[9].

W marcu 2019 odznaczony srebrnym Krzyżem Zasługi^[10].

23 października 2019 otrzymał Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości^[11].

24 października 2019 został otwarty w Maszkienicach Ośrodek Praktyk Artystycznych – Dom Ludowy. Przedsięwzięcie długo planowane i ostatecznie uruchomione w małopolskiej wsi. Założeniem projektu OPA DL jest oparcie się o tradycję domów ludowych, ludowy ruch artystyczny i teatralny. Na otwarcie ośrodka zaprezentowano sztukę Tomasza Żaka i Kazimierza Brauna „Powrót Norwida”^[12].

• 1981 – „Pasja według św. Jana”; wg Jana Lechonia, scenariusz i scenografia Tomasz A. Żak
• 1983 – „Między wierszami wierszy”, wg poezji Leszka Szarugi, scenariusz Tomasz A. Żak
• 1986 – „Ballady i songi”; spektakl muzyczny, muzyka T. Lewandowski, teksty Tomasz A. Żak
• 1986 – „Próba wyobraźni”; scenariusz Tomasz A. Żak
• 1989 – „Europa po deszczu”; scenariusz Tomasz A. Żak
• 1997 – „Piano”; scenariusz Tomasz A. Żak
• listopad 2000 – „Na etapie”; reżyseria, scenariusz: Tomasz A. Żak
• marzec 2002 „Europolis”; reżyseria, scenariusz: Tomasz A. Żak
• wrzesień 2004 – „Liczba Aniołów”; reżyseria, scenariusz: Tomasz A. Żak
• grudzień 2010 – „Intensywność szkła poza percepcją”; reżyseria, scenariusz: Tomasz A. Żak
• maj 2011 – „Ballada o Wołyniu”; reżyseria, scenariusz: Tomasz A. Żak
• kwiecień 2012 – „Wyklęci”; reżyseria, scenariusz: Tomasz A. Żak
• czerwiec 2013 – „Dzień gniewu” Roman Brandstaetter; reżyseria, scenariusz: Tomasz A. Żak
• październik 2014 – „Kreon 2010” Sofokles; reżyseria, scenariusz: Tomasz A. Żak
• wrzesień 2015 – „Wyżej niż połonina”. Saga w VI aktach; reżyseria: Tomasz A. Żak
• luty 2016 – „Lekcja” E.Ionesco; reżyseria, scenariusz: Tomasz A. Żak^[13]
• październik 2016 – „Powrót Norwida” Kazimierz Braun; adaptacja, reżyseria: Kazimierz Braun, Tomasz A. Żak
• Październik 2017 – „KONIEC ŚWIATA. Dramat który nie ma końca”; scenariusz i reżyseria: Tomasz A. Żak^[14]

• Dom za żelazną kurtyną. Listy do Pani S.; Agencja Fotograficzno-Wydawnicza Olszewski Tarnów 2013, ISBN 978-83-938023-7-1.
• Siedmniokroć wysławiam Ciebie Maryjo; Wydawnictwo „Te Deum” Warszawa 2013, ISBN 978-83-89345-87-5.
• Do Ciebie się uciekamy; Wydawnictwo „Te Deum” Warszawa 2014, ISBN 978-83-89345-25-7.
• Komu służy kultura?; Capital Warszawa 2016, ISBN 978-83-64037-18-4.
• Redaktor „Król Bieszczadów” Tadeusza Janoty Bzowskiego; Wydawnictwo ruthenius Krosno 2016, ISBN 978-83-7530-431-2.
• Ostatni jubileusz. Historia Poldimu – firmy, której już nie ma, Wydawnictwo ruthenius Krosno 2017; ISBN 978-83-7530-473-2 Współautor: Anna Szymańczuk
• Nie trać odwagi. Nie opuszczę cię nigdy.; Wydawnictwo „Te Deum” Warszawa 2022, ISBN 978-83-66774-10-0.

• Tomasz A. Żak, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-08] .