Ulica Jodłowa jest starą ulicą średniowieczna, o której pierwszy znany zapis pochodzi z 1359 roku[2]. Przy ulicy ówcześnie mieszkali przedstawiciele różnych rzemiosł, między innymi odnotowano w 1391 roku cieślę i pergamenistę, a w 1403 roku druciarza. Znajdował się tu także konwent beginek[a][3][6]. W późniejszym okresie wybudowano tu między innymi kamienicę, która istniała do końcówki XIX wieku, nazwaną domem „Pod Trzema Jodłami”[2].
Częściowo w miejsce tej zabudowy powstała po wojnie zabudowa leżąca przy placu biskupa Nankiera (1964 r.)[b] oraz placu Nowy Targ (lata 1961-1965)[2][6][7][4]. Zabudowa ta powstała w miejsce zburzonych budynków. Przy odgruzowywaniu tego terenu natrafiono, w północnej części ulicy Jodłowej przy skrzyżowaniu z placem biskupa Nankera, na pozostałości XIII wiecznego domu romańskiego. Relikty budynku zostały zakonserwowane i zabudowane budynkiem galerii, przylegającym do budynku mieszkalnego[4][5].
Nazwy
W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy własne:
Tannengasse – „Jodłowa”, „W jodłowym zagajniku”, do 1945 r.[2][3][8],
Wcześniejsza nazwa z języka niemieckiegoTannengasse – w języku polskim „Jodłowa”, była nazwą pierwotną, której pochodzenie nie jest ustalone. Jedynie na podstawie drugiej nazwy „W jodłowym zagajniku”, pojawiającej się niekiedy obok wyżej wymienionej, jako bardziej opisowej, nasuwa przypuszczenia o istnieniu w tym rejonie terenu zadrzewionego właśnie jodłami, lecz hipoteza ta nie ma potwierdzenia[2]. Niektóry autorzy wskazując natomiast na istnienie niegdyś przy tej ulicy „Domu pod Jodłą”, „Pod Trzema Jodłami” (Jodła – niem. Tanne), wysuwają twierdzenie, iż nazwa ulicy odnosi się do nazwy tego właśnie domu[8]. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 97 z 31.11.1945 r.[1].
W pierzei zachodniej przy skrzyżowaniu z ulicą Nożowniczą położony jest współczesny budynek mieszkalno-usługowy[c]. Dalej znajduje się częściowo ogrodzony teren niezabudowany, a za nim budynek przy placu Biskupa Nankiera[d][2][13]. Dopuszcza się zabudowę wolnej przestrzeni z obowiązkiem zapewnienia dojazdu i dojścia do wnętrza kwartału[14].
W pierzei wschodniej, na narożniku zabudowy placu Nowy Targ znajduje się zachowana kamienica[e], a za nią niezabudowana przestrzeń z zielenią urządzoną. Natomiast przy placu biskupa Nankiera po tej stronie ulicy znajduje się powojenny budynek mieszkalny[b] z przybudowaną galerią[2][7][4][5][13].
Obszar, na którym położona jest ulica Jodłowa podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Starego Miasta z XIII-XIX wieku, wpisanego do rejestru zabytków pod nr rej.: 196 z 15.02.1962 oraz A/1580/212 z 12.05.1967[18][19]. Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii[20][21]. Samo miasto włączyło ten obszar jako cenny i wymagający ochrony do Parku Kulturowego "Stare Miasto", który zakłada ochronę krajobrazu kulturowego oraz uporządkowanie, zachowanie i właściwe kształtowanie krajobrazu kulturowego oraz historycznego charakteru najstarszej części miasta[22]. Ponadto istnieją dodatkowe obostrzenia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego dotyczące między innymi wyeksponowania "Domu romańskiego"[23], czy stosowania nawierzchni kamiennej ulic i chodników[24].
Przy ulicy i w najbliższym otoczeniu znajdują się następujące zabytki:
XIII w. (1208, 1218 r. - przywileje Henryka I), XX w.[25] (pocz. XIII-XX w.[29])
rejestr zabytków: nr 168/202 z dn. 30.12.1970[25][31][29]
15
Kościół klasztorny franciszkanów pw. św. Jacka, od 1530 r. kościół klasztorny norbertanów pw. św. Wincentego, następnie krucjalny, parafii rzym.-kat., garnizonowy, od 1991 r. katedralny greckokatolicki[25][32][33] zamyka oś widokową ulicy w kierunku północnym
ok. 1234 r. (relikty), XIII w., 2 poł. XIV w. (roz- i przebudowa), poł. XV w., pocz. XVII w., 1698 r. (kruchta), l. 1723-1727 (przebudowa kpl Mariackiej na mauzoleum Hochbergów), pocz. XX w., po 1945 r.[25] (1232, XIV, XVII-XVIII, po 1945[33])
rejestr zabytków: nr A/5354/8 z dn. 26.11.1947[25][32][33] oraz
Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice”, Ewa Iwanska, sporządziła Jolanta Gac /NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 28 maja 2018 [dostęp 2018-07-31](pol.).
Linki zewnętrzne
Ulica Jodłowa, [w:] Wrocław, Stare Miasto [online], fotopolska.eu [dostęp 2018-09-26](pol.).
ul. Jodłowa, [w:] Wrocław, Stare Miasto [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici) [dostęp 2018-09-26](pol.).
ul. Jodłowa, wikimapia.org [dostęp 2018-09-26](pol.).