5 września jest 248. (w latach przestępnych 249.) dniem w kalendarzu gregoriańskim . Do końca roku pozostaje 117 dni.
Święta
Imieniny obchodzą : Bertyn , Budziboj , Dorota , Fereol , Herakles , Herkulan , Herkules , Justyna , Peregryn , Przyboj , Racisław , Racław , Racława , Rozwita , Stronisława , Teodor , Urban , Wiktoryn i Wiktoryna
Indie – Dzień Nauczyciela
Starożytny Rzym – początek święta Ludi Romani
Wspomnienia i święta w Kościele katolickim [1] [2] obchodzą:
Wydarzenia w Polsce
Wydarzenia na świecie
Bitwa pod Borodino (1812) na obrazie Nikołaja Siemienowicza Samokisza .
322 p.n.e. – Wojna lamijska : decydujące zwycięstwo wojsk macedońskich nad ateńskimi w bitwie pod Krannon .
1494 – Portugalia ratyfikowała traktat z Tordesillas dotyczący podziału stref wpływów w Nowym Świecie między nią a Hiszpanią .
1536 – Papież Paweł III erygował diecezję Cuzco w Peru .
1559 – Rozpoczęło się konklawe , które 25 grudnia wybrało na papieża Piusa IV w miejsce zmarłego Pawła IV .
1580 – I wojna polsko-rosyjska : po pięciodniowym oblężeniu wojska polsko-węgierskie zdobyły Wielkie Łuki . W trakcie rabowania palącej się twierdzy doszło do eksplozji prochowni, w wyniku której zginęło 200 Polaków i Węgrów oraz większość załogi moskiewskiej.
1661 – Został aresztowany prokurator generalny parlamentu i nadintendent finansów Nicolas Fouquet .
1666 – Zakończył się wielki pożar Londynu .
1697 – Wojna króla Wilhelma : zwycięstwo floty francuskiej nad angielską w bitwie w Zatoce Hudsona .
1698 – Car Rosji Piotr I Wielki wprowadził podatek od posiadania brody.
1699 – Louis Phélypeaux został kanclerzem Francji .
1723 – Cesarz Niemiec Karol VI Habsburg został koronowany na króla Czech .
1735 – W Wiedniu podpisano preliminaria pokojowe pomiędzy Francją a Austrią .
1774 – W Filadelfii w Pensylwanii zebrał się I Kongres Kontynentalny .
1781 – Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych : zwycięstwo floty francuskiej nad brytyjską w bitwie w Zatoce Chesapeake .
1793 – Obrączkowe zaćmienie Słońca widoczne nad Islandią , Danią , Polską, Ukrainą , Turcją , Azerbejdżanem , Iranem , Afganistanem , Pakistanem i Indiami .
1798 – Rewolucja irlandzka : zwycięstwo wojsk irlandzko-francuskich nad brytyjskimi w bitwie pod Collooney .
1807 – Kapitulacją Kopenhagi i przejęciem floty duńskiej przez Royal Navy zakończyła się kombinowana brytyjska operacja morsko-lądowa, połączona z bombardowaniem miasta (16 sierpnia -5 września).
1812 – Inwazja Napoleona na Rosję : rozpoczęła się bitwa pod Borodino .
1816 – Król Francji Ludwik XVIII rozwiązał Izbę Deputowanych, co oficjalnie zakończyło tzw. „biały terror” skierowany wobec osób podejrzanych o sympatie rewolucyjne lub bonapartystowskie.
1838 – Otwarto Centraal Museum w holenderskim Utrechcie .
1840 – W mediolańskiej La Scali odbyła się premiera opery komicznej Dzień panowania Giuseppe Verdiego .
1847 – Kitsos Dzawelas został premierem Grecji .
1862 – Wojna z Dakotami : zwycięstwo wojsk amerykańskich w bitwie pod Whitestone Hill .
1869 – Rozpoczęto budowę zamku Neuschwanstein w Bawarii .
1879 – Claude Monet namalował portret Camille na łożu śmierci , przedstawiający jego umierającą na raka żonę.
1891 – W Zagrzebiu uruchomiono pierwszą linię tramwaju konnego .
1895 – Papież Leon XIII ogłosił encyklikę Adiutricem .
1901 – Na ulice Sztokholmu wyjechały pierwsze tramwaje elektryczne .
1905 – W Portsmouth w amerykańskim stanie New Hampshire podpisano traktat pokojowy kończący wojnę rosyjsko-japońską .
1909 – Na Wybrzeżu Szkieletowym w północnej Namibii osiadł na mieliźnie niemiecki statek „Eduard Bohlen”, którego wrak znajduje się tam do dzisiaj.
1910 – Maria Skłodowska-Curie i André-Louis Debierne ogłosili odkrycie metody izolowania czystego radu z chlorku radu .
1914 – I wojna światowa :
1915 – Rozpoczęła się konferencja w Zimmerwaldzie w Szwajcarii z udziałem europejskich działaczy socjalistycznych, zarówno reprezentantów nurtu rewolucyjnego, jak i socjaldemokratów.
1916 :
1917 – I wojna światowa: niemiecki okręt podwodny SM U-88 zatonął z nieznanych przyczyn niedaleko wybrzeży Holandii , w wyniku czego zginęła cała, 43-osobowa załoga.
1918 – W reakcji na nieudany zamach na Włodzimierza Lenina 30 sierpnia i równoległy, udany zamach w Piotrogrodzie na przewodniczącego tamtejszego Czeka Moisieja Urickiego , Rada Komisarzy Ludowych RFSRR wydała 4 i 5 września dekrety wprowadzające formalnie tzw. „czerwony terror ” i udzielejące Czeka nieograniczonych pełnomocnictw w tym zakresie.
1928 – Kosta Kotta został premierem Albanii .
1931 – Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej w Hadze odrzucił projekt unii celnej między Niemcami a Austrią.
1933 – Założono belgijski klub piłkarski KVC Westerlo .
1936 – Beryl Markham jako pierwsza kobieta przeleciała samotnie samolotem nad Oceanem Atlantyckim w trudniejszym kierunku zachodnim.
1938 – W Santiago de Chile doszło do nieudanej próby zamachu stanu podjętej przez członków Narodowosocjalistycznego Ruchu Chile .
1939 :
1940 – Gen. Ion Antonescu został premierem Rumunii .
1941 – Atak Niemiec na ZSRR : ok. 1500 Żydów zostało rozstrzelanych we wsi Pawołocz na Ukrainie przez oddział Einsatzgruppen .
1942 – II wojna światowa w Afryce : taktycznym zwycięstwem aliantów zakończyła się bitwa pod Alam Halfa .
1944 :
1945 :
1946 – Zacieśniono współpracę między amerykańską i brytyjską strefą okupacyjną Niemiec .
1948 :
1950 – Na japońskiej wyspie Honsiu utworzono Park Narodowy Bandai-Asahi .
1957 – Rewolucja kubańska : doszło do buntu w bazie morskiej Cienfuegos . W trakcie walk zginęło ok. 200 marynarzy, 600 cywilów i 100 żołnierzy wojsk rządowych.
1960 :
1961 – Prezydent USA John F. Kennedy zapowiedział wznowienie po 3 latach amerykańsko-radzieckiego moratorium testów broni atomowej .
1962 – Na jedną z głównych ulic miasta Manitowoc w stanie Wisconsin spadł ważący ponad 9 kg fragment radzieckiego satelity Korabl-Sputnik 1 .
1964 – Wystrzelono amerykańskiego satelitę geofizycznego OGO 1 .
1965 – Powstała Organizacja Bojowników Ludowych Iranu .
1969 – Premiera francusko-włoskiego thrillera psychologicznego Niech bestia zdycha w reżyserii Claude’a Chabrola .
1970 – Podczas treningu przed wyścigiem o Grand Prix Włoch zginął w wypadku Austriak Jochen Rindt z zespołu Lotus , ówczesny lider klasyfikacji generalnej i późniejszy jedyny pośmiertny mistrz świata Formuły 1 .
1972 – Masakra w Monachium : podczas XX Letnich Igrzysk Olimpijskich w Monachium palestyńska organizacja terrorystyczna „Czarny Wrzesień ” wzięła w wiosce olimpijskiej 9 izraelskich sportowców jako zakładników. W czasie ataku zginęli stawiający opór napastnikom trener zapasów Mosze Weinberg i sztangista Josef Romano .
1974 – Ukazał się album Dancing Machine amerykańskiej grupy The Jackson 5 .
1975 :
1976 :
1977 :
1978 :
1980 – Otwarto najdłuższy wówczas na świecie Tunel drogowy Świętego Gotarda w Szwajcarii .
1983 – Zakończyła się misja STS-8 wahadłowca Challenger .
1984 – Zakończyła się pierwsza misja wahadłowca Discovery
1986 – Na lotnisku w Karaczi pakistańscy antyterroryści odbili uprowadzony przez członków Organizacji Abu Nidala samolot należący do Pan American World Airways Boeing 747 z 379 osobami na pokładzie. Z rąk terrorystów zginęło 20 pasażerów, a 120 zostało rannych.
1987 – Wojna czadyjsko-libijska : ponad 1000 osób zginęło w wyniku rajdu wojsk czadyjskich na libijską bazę lotniczą Maaten al-Sarra .
1989 – Rozpoczęła się misja załogowa statku Sojuz TM-8 na stację orbitalną Mir .
1991 – Rada Najwyższa ZSRR przyjęła przedstawiony przez Michaiła Gorbaczowa plan funkcjonowania państwa w okresie przejściowym. Utworzono Radę Państwa ZSRR, składającą się z prezydentów republik i Gorbaczowa.
1993 – W stolicy Somalii Mogadiszu zginęło w zasadzce 7 nigeryjskich żołnierzy sił pokojowych ONZ , 6 zostało rannych, a 1 porwany.
1995 – Francja przeprowadziła pierwszą z serii kontrowersyjnych prób jądrowych na atolu Mururoa .
1996 – Ramzi Yousef i dwóch innych islamskich ekstremistów zostało uznanych przez sąd w Nowym Jorku winnymi planowania zamachów na 12 amerykańskich samolotów pasażerskich.
1997 :
2000 – Tuvalu zostało członkiem ONZ .
2002 – W ręce greckiej policji oddał się Dimitris Koufodinas , odpowiedzialny za operacje terrorystyczne przeprowadzane przez marksistowską Organizację Rewolucyjną 17 listopada .
2004 – Na daczy zastępcy przewodniczącego Ukraińskiej Służby Bezpieczeństwa doszło do próby otrucia dioksyną kandydata opozycji w wyborach prezydenckich na Ukrainie Wiktora Juszczenki .
2005 :
2006 :
2008 – Nikaragua uznała niepodległość Abchazji i Osetii Południowej .
2010 – W Mołdawii odbyło się uznane za nieważne z powodu zbyt niskiej frekwencji referendum w sprawie bezpośredniego wyboru prezydenta .
2012 – Dżantörö Satybałdijew został premierem Kirgistanu .
2013 – Oumar Tatam Ly został premierem Mali .
2017 – Wojna domowa w Syrii : wspierane przez Rosjan wojska rządowe przerwały po trzech latach oblężenie miasta Dajr az-Zaur przez bojowników z Państwa Islamskiego .
2021 – Prezydent Gwinei Alpha Condé został obalony w wojskowym zamachu stanu kierowanym przez płka Mamady’ego Doumbouyę .
Urodzili się
1187 – Ludwik VIII Lew , król Francji (zm. 1226 )
1269 – Agnieszka Przemyślidka , królowa czeska (zm. 1296 )
1319 – Piotr IV , król Aragonii (zm. 1387 )
1451 – Izabela Neville , angielska arystokratka (zm. 1476 )
1533 – Jacopo Zabarella , włoski filozof (zm. 1589 )
1541 – Roberto de’ Nobili , włoski kardynał (zm. 1559 )
1567 – Masamune Date , japoński samuraj (zm. 1636 )
1568 – Tommaso Campanella , włoski filozof, teolog, poeta (zm. 1639 )
1593 – Orazio Riminaldi , włoski malarz (zm. 1630 )
1638 – Ludwik XIV , król Francji (zm. 1715 )
1652 – (data chrztu) William Dampier , angielski żeglarz, odkrywca, przyrodnik, korsarz (zm. 1715 )
1665 – Louis-Antoine Pardaillan de Gondrin , francuski arystokrata, dowódca wojskowy (zm. 1736 )
1667 – Giovanni Gerolamo Saccheri , włoski jezuita, matematyk (zm. 1733 )
1694 – František Václav Miča , czeski kompozytor (zm. 1744 )
1695 – Carl Gustaf Tessin , szwedzki polityk (zm. 1770 )
1701 – Johan Pieter Recxstoot , holenderski polityk (zm. 1756 )
1703 – Tekla Róża Radziwiłłówna , polska i litewska księżna (zm. 1747 )
1722 – Fryderyk Krystian Wettyn , elektor Saksonii (zm. 1763 )
1725 – Jean-Étienne Montucla , francuski matematyk (zm. 1799 )
1733 – Christoph Martin Wieland , niemiecki pisarz (zm. 1813 )
1735 – Johann Christian Bach , niemiecki kompozytor (zm. 1782 )
1744 – Michał Franciszek de la Gardette , francuski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1792 )
1750 – Robert Fergusson , szkocki poeta (zm. 1774 )
1765 – John Gaillard , amerykański polityk, senator (zm. 1826 )
1771 – Karol Ludwik Habsburg , arcyksiążę austriacki, książę cieszyński , dowódca wojskowy (zm. 1847 )
1774 – Caspar David Friedrich , niemiecki malarz (zm. 1840 )
1785 – Antonín Marek , czeski prozaik, poeta, tłumacz (zm. 1877 )
1788 – Jean-Pierre Abel-Rémusat , francuski lekarz, sinolog (zm. 1832 )
1791 – Giacomo Meyerbeer , niemiecki kompozytor, dyrygent (zm. 1864 )
1792 – Pierre-Armand Dufrénoy , francuski geolog, mineralog, inżynier górniczy (zm. 1857 )
1795 – Étienne-Paschal Taché , kanadyjski polityk, premier prowincji Kanady (zm. 1865 )
1802 – Modestino , włoski franciszkanin, błogosławiony (zm. 1854 )
1805 – Ludwik Bartłomiej Brynk , polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy łucki i żytomierski , administrator diecezji kamienieckiej (zm. 1874 )
1806 – Louis Juchault de Lamoricière , francuski generał, polityk (zm. 1865 )
1808 – Ludwig Becker , niemiecki i australijski podróżnik, przyrodnik, artysta (zm. 1861 )
1810 – Cezary Plater , polski działacz niepodległościowy i emigracyjny, uczestnik powstania listopadowego (zm. 1869 )
1814 – Maurycy Kabat , polski prawnik (zm. 1890 )
1816 – Charles Lasègue , francuski lekarz (zm. 1883 )
1817 – Aleksiej Tołstoj , rosyjski pisarz (zm. 1875 )
1827 – Goffredo Mameli , włoski patriota, prozaik, poeta, autor słów do hymnu Włoch (zm. 1849 )
1829 :
1831 – Victorien Sardou , francuski dramaturg (zm. 1908 )
1832 :
1834 :
1835 – Rasmus Malling-Hansen , duński teolog protestancki, nauczyciel, wynalazca (zm. 1890 )
1840 – Wincenty Sękowski , polski duchowny katolicki, generał zakonu marianów (zm. 1911 )
1843 – Józefina Gabriela Bonino , włoska zakonnica, błogosławiona (zm. 1906 )
1845 :
1847 – Jesse James , amerykański bandyta, rewolwerowiec (zm. 1882 )
1848 – Elia Millosevich , włoski astronom (zm. 1919 )
1850 – Eugen Goldstein , niemiecki fizyk (zm. 1930 )
1851 – Felix Boehmer , niemiecki prawnik, polityk, historiograf Pomorza (zm. 1920 )
1856 – Thomas E. Watson , amerykański polityk, senator (zm. 1922 )
1858 – Alexandru Vlahuță , rumuński poeta, prozaik (zm. 1919 )
1860 – Karol Stefan Habsburg , austriacki arcyksiążę, admirał (zm. 1933 )
1861 :
1867 – Amy Beach , amerykańska pianistka, kompozytorka (zm. 1944 )
1868 – Maurice Caullery , francuski biolog, parazytolog (zm. 1958 )
1869 :
1870 – Wołodymyr Sikewycz , ukraiński generał-chorąży, polityk (zm. 1952 )
1871 – Friedrich Akel , estoński polityk, głowa państwa (zm. 1941 )
1872 :
1873 – Roman Nitsch , polski lekarz, serolog, bakteriolog (zm. 1943 )
1874 – Nap Lajoie , amerykański baseballista (zm. 1959 )
1876 :
1877 – Hans Mayr , austriacki porucznik, architekt, inżynier (zm. 1918 )
1880 :
1881 :
1884 – Jenő Serényi , węgierski taternik, alpinista, narciarz, prawnik (zm. 1915 )
1885 – Désiré Defauw , amerykański dyrygent, skrzypek pochodzenia belgijskiego (zm. 1960 )
1888 – Sarvepalli Radhakrishnan , indyjski filozof, dyplomata, polityk, prezydent Indii (zm. 1975 )
1890 – Walter Weiss , niemiecki generał pułkownik (zm. 1967 )
1891 – Pierre-Alfred Chappuis , szwajcarski hydrobiolog, entomolog, speleolog (zm. 1960 )
1892 :
1896 :
1897 :
1898 – Stasys Lozoraitis , litewski dyplomata, polityk (zm. 1983 )
1899 – Georg Leibbrandt , niemiecki polityk nazistowski (zm. 1982 )
1900 :
1901 :
1902 :
1903 – Shikō Munakata , japoński drzeworytnik (zm. 1975 )
1904 – Anders Lange , norweski dziennikarz, polityk (zm. 1974 )
1905 – Arthur Koestler , brytyjski pisarz, dziennikarz, parapsycholog pochodzenia węgiersko-żydowskiego (zm. 1983 )
1906 :
1907 – Otton Lipkowski , polski pedagog (zm. 1982 )
1908 :
1909 – Hellmut Homberg , niemiecki inżynier budownictwa (zm. 1990 )
1910 – Włodzimierz Głowacki , polski jachtowy kapitan żeglugi wielkiej, instruktor i działacz żeglarski, dziennikarz, pisarz (zm. 1995 )
1912 :
1913 :
1914 :
1915 :
1916 – Allan Louisy , polityk z Saint Lucia , premier (zm. 2011 )
1917
1918 :
1919 :
1920 :
1921 :
1922 :
1923 :
1924 :
1925 :
1926 :
1927 :
1928 :
1929 :
1930 :
1931 :
Rik Boel , belgijski prawnik, samorządowiec, polityk, burmistrz Tienen , minister spraw wewnętrznych (zm. 2020 )
Wolfgang Demtröder , niemiecki fizyk, wykładowca akademicki
Józef Klasa , polski polityk, poseł na Sejm PRL, dyplomata (zm. 2023 )
Mosze Mizrachi , izraelski reżyser i scenarzysta filmowy (zm. 2018 )
Amnon Rubinstein , izraelski polityk, minister komunikacji, minister edukacji (zm. 2024 )
1932 :
1933 – Francisco Javier Errázuriz Ossa , chilijski duchowny katolicki, arcybiskup Santiago , kardynał
1934 :
Jurij Afanasjew , rosyjski historyk, polityk (zm. 2015 )
Paul Josef Cordes , niemiecki duchowny katolicki, biskup pomocniczy Paderbornu , przewodniczący Papieskiej Rady „Cor Unum” , kardynał (zm. 2024 )
Ronald Inglehart , amerykański politolog, wykładowca akademicki (zm. 2021 )
Zacarias Kamwenho , angolski duchowny katolicki, arcybiskup Lubango
Zbigniew Korpolewski , polski prawnik, aktor, artysta estradowy (zm. 2018 )
Alejandro Sieveking , chilijski aktor, reżyser teatralny, pisarz (zm. 2020 )
1935 :
1936 :
1937 :
1938 :
John Ferguson Sr. , kanadyjski hokeista (zm. 2007 )
Zygmunt Hortmanowicz , polski lekarz, polityk, minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa
Horst Hülß , niemiecki piłkarz, trener (zm. 2022 )
Piotr Lachert , polski kompozytor, pianista, poeta, pedagog (zm. 2018 )
1939 :
Stanisław Bąba , polski językoznawca, polonista, frazeolog, wykładowca akademicki (zm. 2014 )
William Devane , amerykański aktor, reżyser i scenarzysta filmowy
Suren Harutiunian , ormiański polityk komunistyczny (zm. 2019 )
Mark Killilea , irlandzki polityk, eurodeputowany (zm. 2018 )
George Lazenby , australijski aktor
Paul Nihill , brytyjski lekkoatleta, chodziarz (zm. 2020 )
Andrzej Polkowski , polski tłumacz, pisarz, archeolog (zm. 2019 )
Clay Regazzoni , szwajcarski kierowca wyścigowy (zm. 2006 )
1940 :
1941 :
1942 :
Werner Herzog , niemiecki reżyser filmowy, teatralny i operowy, scenarzysta i producent filmowy
Francis Leroi , francuski aktor, reżyser, scenarzysta i producent filmowy (zm. 2002 )
Eugeniusz Geno Małkowski , polski malarz (zm. 2016 )
Zdzisław Pruss , polski dziennikarz, poeta, satyryk
Wacław Strykowski , polski pedagog, dydaktyk, profesor nauk humanistycznych (zm. 2024 )
Norbert Trelle , niemiecki duchowny katolicki, biskup Hildesheim
Teresa Tuszyńska , polska modelka, aktorka (zm. 1997 )
1943 :
1944 :
1945 :
1946 :
Dennis Dugan , amerykański aktor, reżyser filmowy i telewizyjny
Lech Feszler , polski samorządowiec, polityk, senator RP
Stanisław Jaworski , polski operator filmowy (zm. 1983 )
Julius Keye , amerykański koszykarz (zm. 1984 )
Freddie Mercury , brytyjski muzyk, wokalista, autor tekstów, członek zespołu Queen (zm. 1991 )
Krzysztof Tyszkiewicz , polski scenograf, kostiumograf (zm. 2005 )
1947 :
Adam Biela , polski psycholog, polityk, poseł na Sejm, senator RP i eurodeputowany
Domenico Caliandro , włoski duchowny katolicki, arcybiskup Brindisi -Ostuni
Mel Collins , brytyjski saksofonista, flecista, kompozytor, członek zespołu King Crimson
Jadwiga Damse , polska saneczkarka
Jerzy Kędziora , polski rzeźbiarz, medalier
Tommy Limby , szwedzki biegacz narciarski (zm. 2008 )
Buddy Miles , amerykański muzyk, członek zespołów: Electric Flag , The Buddy Miles Express i Band of Gypsys (zm. 2008 )
Jacek Müldner-Nieckowski , polski rzeźbiarz (zm. 2018 )
Peter Sichrovsky , austriacki pisarz, dziennikarz, polityk pochodzenia żydowskiego
1948 :
1949 :
1950 :
Julien Andavo Mbia , kongijski duchowny katolicki, biskup Isiro-Niangara (zm. 2024 )
Máire Geoghegan-Quinn , irlandzka nauczycielka, polityk
Anna Lechowicz , polska pedagog specjalny (zm. 2012 )
Piotr Mierzewski , polski lekarz, działacz opozycji antykomunistycznej, urzędnik państwowy, wiceminister zdrowia (zm. 2023 )
José Cayetano Parra Novo , gwatemalski duchowny katolicki, biskup pomocniczy Santiago de Guatemala
Frank Riggs , amerykański polityk (zm. 2023 )
David Vunagi , salomoński polityk, gubernator generalny Wysp Salomona
1951 :
Vilson Ahmeti , albański polityk, premier Albanii
Paul Breitner , niemiecki piłkarz
Michael Keaton , amerykański aktor
Jurij Kowszow , rosyjski jeździec sportowy
Jamie Oldaker , amerykański muzyk rockowy, perkusista i perkusjonista (zm. 2020 )
Lechosław Woźniczko , polski aktor, piosenkarz, kompozytor (zm. 1980 )
1952 :
1953 :
1954 :
Per Knut Aaland , norweski biegacz narciarski
Robert Droogmans , belgijski kierowca rajdowy
Alfredo Fiorini , włoski zakonnik, misjonarz, Sługa Boży (zm. 1992 )
Hans-Jürgen Gerhardt , niemiecki bobsleista
Mikołaj (Hroch) , ukraiński biskup prawosławny (zm. 2017 )
Zygmunt Pacuszka , polski bokser (zm. 1994 )
Jussi Pajunen , fiński polityk, samorządowiec, burmistrz Helsinek
Zdzisław Sławuta , polski piłkarz, trener
Barbara Wagner , polska historyk, wykładowczyni akademicka
1955 :
Elżbieta Adamiak , polska piosenkarka, gitarzystka, kompozytorka
Marcin Bańbura , polski lekarz weterynarii, wirusolog, wykładowca akademicki
Antonio de Blasio , węgierski nauczyciel, samorządowiec, polityk, eurodeputowany
Marek Chłodnicki , polski archeolog, muzealnik, wykładowca akademicki
Ewa Iżykowska , polska śpiewaczka operowa (sopran i mezzosopran)
William Sawe , kenijski lekkoatleta, chodziarz
1956 :
1957 :
1958 :
1959 :
1960 :
Abdullah Abdullah , afgański polityk, premier Afganistanu
Willie Gault , amerykański lekkoatleta, płotkarz
Karita Mattila , fińska śpiewaczka operowa (sopran)
Alicja Puszka , polska historyk (zm. 2019 )
Adam Rychliczek , polski samorządowiec, polityk, poseł na Sejm RP
Maciej Szelachowski , polski reżyser filmów dokumentalnych
1961 :
1962 :
1963 :
1964 :
1965 :
1966 :
Jessica Harmsen , brytyjska lekkoatletka, sprinterka
Piotr Jedliński , polski polityk, samorządowiec, prezydent Koszalina
Milinko Pantić , serbski piłkarz
Marek Rojszyk , polski samorządowiec, polityk, poseł na Sejm RP
Mariusz Szczygieł , polski dziennikarz, reportażysta, pisarz
1967 :
Robert Kupiecki , polski politolog, dyplomata
Kōichi Morishita , japoński lekkoatleta, długodystansowiec
Matthias Sammer , niemiecki piłkarz, trener
Piotr Sękowski , polski lekkoatleta, długodystansowiec (zm. 2004 )
Ski King , amerykański piosenkarz, muzyk, autor tekstów pochodzenia niemieckiego
1968 :
1969 :
Jaume Collboni , hiszpański polityk, alkad Barcelony
Sebastian Edathy , niemiecki polityk pochodzenia indyjskiego
Patrice Guers , francuski basista, członek zespołu Rhapsody of Fire
Vera Jürgens , niemiecka szachistka pochodzenia bułgarskiego
Rúnar Kristinsson , islandzki piłkarz
Leonardo Nascimento de Araújo , brazylijski piłkarz
Tom Vaughan , brytyjski reżyser filmowy i telewizyjny
Piotr Wypych , polski fotograf
Dweezil Zappa , amerykański muzyk, kompozytor, wokalista
1970 :
Addis Abebe , etiopski lekkoatleta, długodystansowiec
Kim Hye-soo , południowokoreańska aktorka
Steve Kmak , amerykański basista, członek zespołu Disturbed
Liam Lynch , amerykański muzyk, lalkarz, reżyser
Adam Mikołajewski , polski perkusista, członek zespołu Farben Lehre
Ernesto Pérez , hiszpański judoka
Maher Zdiri , tunezyjski piłkarz
1971 :
1972 :
1973 :
Peter Bartoš , słowacki hokeista
Serafin (Biełonożko) , białoruski biskup prawosławny
Paddy Considine , brytyjski aktor, reżyser i scenarzysta filmowy
Daria Galant , polska pisarka, poetka, dramaturg, reżyserka
Zuzana Kapráliková , słowacka aktorka
Michał Korolko , polski prawnik, samorządowiec, wicemarszałek województwa kujawsko-pomorskiego
Rose McGowan , amerykańska aktorka
Corneliu Papură , rumuński piłkarz
Heidi Tjugum , norweska piłkarka ręczna
1974 :
1975 :
J.P. Calderon , amerykański siatkarz, model
Michał Chorosiński , polski aktor
Bartek Papierz , polski gitarzysta, muzyk sesyjny, producent muzyczny
Sebastian Piekarek , polski gitarzysta, wokalista, kompozytor, członek zespołu IRA
1976 :
1977 :
1978 :
1979 :
John Carew , norweski piłkarz pochodzenia gambijskiego
Stacey Dales , kanadyjska koszykarka, komentatorka sportowa
Juan Fuenmayor , wenezuelski piłkarz
Anna Góra-Klauzińska , polska artystka fotograf
Julien Lizeroux , francuski narciarz alpejski
Agata Malesińska , polska pisarka, scenarzystka
Aleksey Nikolayev , uzbecki piłkarz pochodzenia rosyjskiego
Emelie Schepp , szwedzka pisarka
Jana Thompson , amerykańska aktorka, modelka
Andrij Zaporożec , ukraiński pediatra, piosenkarz
1980 :
1981 :
1982 :
1983 :
1984 :
Nabila Chihab , marokańska i włoska siatkarka
Kaew Fairtex , tajski zawodnik sportów walki
Han Song-yi , południowokoreańska siatkarka
Erik Huseklepp , norweski piłkarz
Wilson Obungu , kenijski piłkarz, bramkarz
Julija Peresild , rosyjska aktorka
Filip Rada , czeski piłkarz, bramkarz
Tom Slingsby , australijski żeglarz sportowy
Gō Soeda , japoński tenisista
Chris Anker Sørensen , duński kolarz szosowy, komentator telewizyjny (zm. 2021 )
Annabelle Wallis , brytyjska aktorka
1985 :
1986 :
1987 :
1988 :
1989 :
Elena Delle Donne , amerykańska koszykarka
Asley González , kubański judoka
Kat Graham , amerykańska aktorka, piosenkarka, producentka, tancerka, modelka
Akiko Kohno , japońska siatkarka
Grzegorz Sandomierski , polski piłkarz, bramkarz
Craig Smith , amerykański hokeista
José Ángel Valdés , hiszpański piłkarz
Ben Youngs , angielski rugbysta
1990 :
1991 :
1992 :
1993 :
1994 :
1995 :
Lina Hurtig , szwedzka piłkarka
Kavita Lorenz , niemiecka łyżwiarka figurowa
Marko Roginić , chorwacki piłkarz
Abderrahaman Samba , mauretański i katarski lekkoatleta, sprinter i płotkarz
Michał Sikorski , polski aktor
Caroline Sunshine , amerykańska aktorka, piosenkarka, tancerka
Lucas Wallmark , szwedzki hokeista
Anita Katarzyna Wiśniewska , polska poetka
1996 :
1997 :
1998 :
1999 :
2000 :
2001 :
2002 :
2004 :
2006 – Adrian Reid , jamajski piłkarz
Zmarli
75 , Han Mingdi , cesarz Chin (ur. 28 )
590 – Autaris , król Longobardów (ur. ?)
1165 – Nijō , cesarz Japonii (ur. 1143 )
1201 – Konstancja Bretońska , księżna Bretanii (ur. 1161 )
1233 – Peregryn z Falerone , włoski prawnik, franciszkanin, błogosławiony (ur. ok. 1180 )
1235 – Henryk I , książę Brabancji (ur. 1165 )
1311 – Amadej Aba , węgierski możnowładca (ur. ok. 1240 )
1340 – Gentile z Matelica , włoski franciszkanin, męczennik, błogosławiony (ur. 1290 )
1439 – Jan I , książę opolski (ur. 1410 –13 )
1481 – Jan I , książę Kleve (ur. 1419 )
1505 – Raymond Pérault , francuski duchowny katolicki, biskup Gurk , kardynał (ur. 1435 )
1548 – Katarzyna Parr , królowa Anglii , szósta żona Henryka VIII Tudora (ur. ok. 1512 )
1569 – Bernardo Tasso , włoski poeta (ur. 1493 )
1572 – Diego Espinosa Arévalo , hiszpański duchowny katolicki, biskup Sigüenzy , inkwizytor, kardynał (ur. 1502 )
1581 – Małgorzata , księżniczka wołogoska, księżna sasko-lauenburska (ur. 1553 )
1588 – Mikołaj Firlej , polski szlachcic, polityk (ur. ok. 1531 )
1602 – Jan Sprengel , niemiecki pedagog, polityk, burmistrz Elbląga , burgrabia królewski (ur. 1517 )
1629 – Domenico Allegri , włoski kompozytor (ur. 1585 )
1631 – Andrzej Rudomina , polski jezuita, misjonarz (ur. 1596 )
1648 – Atanazy Brzeski , białoruski mnich prawosławny, święty (ur. ok. 1597 )
1665 – Krzysztof Franciszek Sapieha , polski pułkownik (ur. 1623 )
1727 – Krystyna Eberhardyna Hohenzollernówna , elektorowa Saksonii , niekoronowana królowa Polski (ur. 1671 )
1734 – Nicolas Bernier , francuski kompozytor (ur. 1664 )
1759 – Laurids Lauridsen Thurah , duński architekt (ur. 1706 )
1797 – Krzysztof Hilary Szembek , polski duchowny katolicki, biskup płocki (ur. 1722 )
1803 :
1807 – Johann Christian Ruberg , niemiecki wynalazca w dziedzinie metalurgii (ur. 1746 )
1812 – Girolamo della Porta , włoski kardynał (ur. 1746 )
1814 – Gabriel Gottfried Bredow , niemiecki pedagog (ur. 1773 )
1824 – Józef Lemański , polski szlachcic, oficer (ur. 1741 )
1829 :
1831 – Juliusz Kolberg , polski kartograf, geodeta pochodzenia niemieckiego (ur. 1776 )
1836 :
1837 :
1838 :
1846 – Charles Metcalfe , brytyjski administrator kolonialny (ur. 1785 )
1848 :
1850 – Jakub Gierowski , ukraiński duchowny greckokatolicki, teolog, wykładowca akademicki (ur. 1794 )
1852 – Ignatz Adler , niemiecki organista, wiolonczelista, dyrygent (ur. 1783 )
1853 – George Poindexter , amerykański polityk (ur. 1779 )
1857 – Auguste Comte , francuski filozof (ur. 1798 )
1858 – Amelia Załuska , polska kompozytorka, malarka, poetka (ur. 1805 )
1865 – Hannah Flagg Gould , amerykańska poetka, pisarka (ur. 1789 )
1867 – Wilhelm Heski , landgraf Hesji-Kassel (ur. 1787 )
1871 – Josef Gaisberger , austriacki historyk, archeolog, numizmatyk (ur. 1792 )
1876 – Manuel Blanco Encalada , chilijski admirał, polityk, prezydent Chile (ur. 1790 )
1877 – Szalony Koń , wódz Oglalów (ur. 1849 )
1879 – Camille Doncieux , Francuzka, pierwsza żona Claude’a Moneta (ur. 1847 )
1885 – Zuo Zongtang , chiński wojskowy, polityk (ur. 1812 )
1889 – Louis-Victor Sicotte , kabadyjski prawnik, polityk (ur. 1812 )
1894 – Augusta Webster , brytyjska poetka, eseistka, tłumaczka, feministka (ur. 1837 )
1895 – Wincenty Jabłoński , polski botanik, entomolog, pedagog (ur. 1824 )
1896 – Ludwik Spiess , polski farmaceuta, przemysłowiec (ur. 1820 )
1901 – Ignacij Klemenčič , słoweński fizyk, wykładowca akademicki (ur. 1853 )
1902 – Rudolf Virchow , niemiecki patolog, antropolog, higienista (ur. 1821 )
1906 – Ludwig Boltzmann , austriacki fizyk, wykładowca akademicki (ur. 1844 )
1908 – Władysław Pilat , polski ekonomista, socjolog, wykładowca akademicki (ur. 1857 )
1910 – Atanazy (Parchomowicz) , rosyjski biskup prawosławny pochodzenia ukraińskiego (ur. 1828 )
1911 :
1914 – Charles Péguy , francuski poeta, dramaturg, publicysta (ur. 1873 )
1915 – Stanisław Witkiewicz , polski pisarz, malarz, filozof, teoretyk sztuki (ur. 1851 )
1917 :
1918 :
1919 – Wasilij Czapajew , radziecki dowódca wojskowy (ur. 1887 )
1920 :
1921 :
1922 – Sarah Lockwood Winchester , amerykańska milionerka, okultystka (ur. 1839 )
1924 – Jan Waygart , polski podpułkownik rezerwy taborów, prawnik, urzędnik ministerialny (ur. 1870 )
1925 – Bogusław Komornicki , polski porucznik piechoty (ur. 1901 )
1926 – Karl Harrer , niemiecki dziennikarz sportowy, polityk (ur. 1890 )
1927 :
1930 :
1931 – John Thomson , szkocki piłkarz, bramkarz (ur. 1909 )
1933 :
1934 – Joop ter Beek , holenderski piłkarz (ur. 1901 )
1936 – Augustin Bistrzycki , szwajcarski chemik pochodzenia polskiego (ur. 1862 )
1937 – David Hendricks Bergey , amerykański bakteriolog (ur. 1860 )
1939 – Polegli w kampanii wrześniowej :
1940 – Arnold Bolland , polski chemik, wykładowca akademicki (ur. 1881 )
1941 :
1942 :
Wasyl Bandera , ukraiński działacz niepodległościowy, nacjonalista (ur. 1915 )
Jan Matuszek , polski instruktor harcerski, działacz konspiracji antyhitlerowskiej (ur. 1917 )
1943 – Aleš Hrdlička , czeski antropolog fizyczny, patolog (ur. 1869 )
1944 – Polegli w powstaniu warszawskim :
1944 :
1948 – Zenón Díaz , argentyński piłkarz (ur. 1880 )
1949 – Ludwik Więcław , polski porucznik, uczestnik podziemia antykomunistycznego (ur. 1908 )
1950 – Edmund Bartłomiejczyk , polski artysta grafik, wykładowca akademicki (ur. 1885 )
1951 – Milica Czarnogórska , księżniczka czarnogórska, wielka księżna Rosji (ur. 1866 )
1953 :
1954 – Henry Folland , brytyjski konstruktor i przedsiębiorca lotniczy (ur. 1889 )
1959 :
1960 – Ivan Horváth , słowacki pisarz (ur. 1904 )
1963 :
1964 – Elizabeth Gurley Flynn , amerykańska działaczka związkowa, feministka (ur. 1890 )
1965 :
1966 :
Dezső Lauber , węgierski wszechstronny sportowiec, działacz sportowy, architekt pochodzenia żydowskiego (ur. 1879 )
Józef Staszewski , polski geograf, historyk geografii, wykładowca akademicki (ur. 1887 )
1967 – Władimir Romanowski , radziecki generał pułkownik (ur. 1896 )
1970 :
1971 :
1972 :
1973 :
1974 – Bronisław Wieczorkiewicz , polski językoznawca, polonista, wykładowca akademicki (ur. 1904 )
1975 :
1976 – Wanda Pełczyńska , polska działaczka społeczna, publicystka, polityk, poseł na Sejm RP (ur. 1894 )
1977 :
1978 – Nikodem (Rotow) , rosyjski duchowny prawosławny, metropolita leningradzki i nowogrodzki (ur. 1929 )
1979 – Alberto di Jorio , włoski kardynał (ur. 1884 )
1982 :
1985 :
1988 – Gert Fröbe , niemiecki aktor (ur. 1913 )
1990 :
1992 :
1993 – Julian Siemionow , rosyjski pisarz (ur. 1931 )
1994 :
1995 – Karl Warner , amerykański lekkoatleta, sprinter (ur. 1908 )
1997 :
Czesław Bąbiński , polski chemik, polityk, minister budownictwa przemysłowego (ur. 1915 )
Poul Møller , duński polityk (zm. 1919 )
Matka Teresa z Kalkuty , albańska zakonnica, misjonarka, laureatka Pokojowej Nagrody Nobla , święta (ur. 1910 )
Georg Solti , węgiersko-brytyjski dyrygent, pianista pochodzenia żydowskiego (ur. 1912 )
1998 :
1999 :
2000 :
2002 – David Todd Wilkinson , amerykański kosmolog (ur. 1935 )
2003 :
2004 – Pedro Listur , urugwajski lekkoatleta, skoczek wzwyż (ur. 1922 )
2005 – Heinz Melkus , niemiecki kierowca wyścigowy, konstruktor samochodów wyścigowych (ur. 1928 )
2007 :
2008 :
2009 :
2010 – Shōya Tomizawa , japoński motocyklista wyścigowy (ur. 1990 )
2011 :
2012 :
2013 – Rochus Misch , niemiecki sierżant SS , inżynier (ur. 1917 )
2014 – Krzysztof Wilkus , polski organista, kompozytor, pedagog (ur. 1947 )
2015 :
2016 :
2017 :
2018 :
2019 :
2020 :
2021 :
2022 :
2023 :
Albert Azarian , ormiański gimnastyk sportowy (ur. 1929 )
Adam Exner , kanadyjski duchowny katolicki, arcybiskup Vancouver (ur. 1928 )
Molly Holzschlag , amerykańska informatyk, programistka, pisarka (ur. 1963 )
Teresa Stanek , polska działaczka kombatancka i samorządowa, porucznik WP, uczestniczka powstania warszawskiego (ur. 1929 )
Ivan Šuker , chorwacki ekonomista, polityk, wicepremier, minister finansów (ur. 1957 )
2024 :
Przypisy