Odcisk pieczęci PKU 3 pp Leg.Granice PKU 3 pp Leg. w ramach Okręgu Generalnego KielceKomendy rejonów uzupełnień OK I
Komenda Rejonu Uzupełnień Radom (KRU Radom) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[2].
Historia komendy
W 1917 roku na terenie Radomia funkcjonował Główny Urząd Zaciągu[3].
Na podstawie rozporządzenia kierownika Ministerstwa Spraw Wojskowych płk. Jana Wroczyńskiego nr 144 z 27 listopada 1918 roku o organizacji władz zaciągowych została ustanowiona IV Powiatowa Komenda Uzupełnień w Radomiu dla Okręgu Wojskowego IV obejmującego powiaty: radomski, kozienicki, opatowski, sandomierski i iłżecki[4]. Z chwilą wejścia w życie rozkazu i sformowania nowego PKU, Główny Urząd Zaciągu do Wojska Polskiego zobowiązany był przekazać całość dokumentacji tej PKU na obszarze której znajdował się[5]. Bezpośrednią kontrolę nad PKU sprawowała Okręgowa Komendy Uzupełnień w Kielcach[5].
1 lutego 1922 roku w kasynie batalionu zapasowego 72 pp w Radomiu odbyło się zebranie oficerskie, w czasie którego dokonano wyboru władz miejscowego Koła Towarzystwa Wiedzy Wojskowej. Przewodniczącym wydziału koła został płk Sieleżyński, dowódca garnizonu i komendant PKU Radom. W zebraniu uczestniczyli oficerowie i urzędnicy z wszystkich oddziałów i zakładów wojskowych garnizonu: 28 pap, bateria zapasowa 28 pap, baon zapasowy 72 pp, II/72 pp, PKU i WWK[7].
18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[8], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[9]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[10][11]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[12].
W marcu 1930 roku PKU Radom była nadal podporządkowana Dowództwu Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie i administrowała powiatami: radomskim i kozienickim[13]. W grudniu tego roku komenda posiadała skład osobowy typ I[14].
31 lipca 1931 roku gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian[15].
1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Radom została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Radom przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[16], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[17]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Radom normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[18].
Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr I, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował miasto Radom oraz powiaty radomski i kozienicki[2].
Obsada personalna
Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Radom, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938 roku.
↑Mjr piech. Bolesław Gontarski (ur. 27 lipca 1874) został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii rosyjskiej i byłych Korpusów Wschodnich. W czerwcu 1921 roku, w stopniu majora, w dalszym ciągu pełnił służbę w PKU 3 pp Leg., a jego oddziałem macierzystym był 3 pp Leg. W 1923 roku był oficerem rezerwy 27 pp w Częstochowie.
↑Por. piech. Bronisław Bielawski (ur. 5 lutego 1897) był odznaczony Krzyżem Niepodległości i Krzyżem Walecznych[38]. W czerwcu 1921 roku pełnił służbę w Dowództwie Okręgu Generalnego Kielce, a jego oddziałem macierzystym był 26 pp w Piotrkowie. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 2186. lokatą w korpusie oficerów piechoty. Jego oddziałem macierzystym był nadal 26 pp, ale stacjonujący już w garnizonie Lwów. Później został przeniesiony do 6 psp w Stryju i przydzielony do PKU Radom na stanowisko oficera instrukcyjnego. W marcu 1926 roku został przeniesiony do 72 pp w Radomiu. W grudniu 1932 roku został przeniesiony z KOP do 25 pp w Piotrkowie[39]. W czerwcu 1935 w dalszym ciągu pełnił służbę w 25 pp.
↑Kpt. piech. Franciszek Sowiński urodził się 30 maja 1889 roku w rodzinie Andrzeja. Został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii austro-węgierskiej. W czerwcu 1921 roku pełnił służbę w 6 dżand. we Lwowie. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 62. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii, a jego oddziałem macierzystym był 7 dżand. w Poznaniu. Dowodził plutonem żandarmerii Ostrów Wlkp. W marcu 1924 roku został przeniesiony do korpusu oficerów piechoty z równoczesnym wcieleniem do 57 pp w Poznaniu. W latach 1928–1930 pełnił służbę w 86 pp w Mołodecznie. We wrześniu 1930 roku został przeniesiony do PKU Radom na stanowisko kierownika I referatu administracji rezerw i zastępcy komendanta. Z dniem 31 grudnia 1935 roku został przeniesiony w stan spoczynku. Wiosną 1940 roku został zamordowany w Charkowie. 5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień majora[54]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
↑Por. kanc. Artur Maksymilian Eugeniusz Tadeusz Wiktor (ur. 10 marca 1885) z dniem 1 lutego 1931 roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska i skierowany na dwumiesięczny urlop, a z dniem 31 marca tego roku przeniesiony w stan spoczynku.
↑Stefan Traczewski (ur. 26 grudnia 1889[59]) we wrześniu 1930 roku został przeniesiony z 10 pp do PKU Radom[60]. Po zwolnieniu por. Artura Wiktora ze stanowiska kierownika II referatu (1 lutego 1931 roku) przejął jego obowiązki.
↑Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[62].
↑kpt. adm. (piech.) Władysław Aleksander Przybylski ps. „Nowina” ur. 6 października 1892 w Płocku, w rodzinie Władysława i Wiktorii z Żukowskich[63]. W latach 1932–1935 pełnił służbę w KOP[64][65]. Dostał się do niemieckiej niewoli, z której został uwolniony 1 kwietnia 1945[63]. Zmarł 28 lutego 1955[63]. Był odznaczony Krzyżem Walecznych (czterokrotnie) i Srebrnym Krzyżem Zasługi[66].
↑Czesław Cierpicki ur. 10 grudnia 1893 roku. Mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 roku w korpusie oficerów piechoty. Był odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych (czterokrotnie) i Srebrnym Krzyżem Zasługi. Pełnił służbę w Korpusie Ochrony Pogranicza m.in. na stanowisku dowódcy kompanii granicznej KOP „Druja”[67].
↑Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
↑Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
Henryk Moczyński: Służba poborowa. W: Dziesięciolecie Odrodzenia Polskiej Siły Zbrojnej 1918–1928. Henryk Stanisław Mościcki (red.) Włodzimierz Dzwonkowski (red.) Tadeusz Bałaban (red.). Warszawa: Tadeusz Złotnicki, 1928, s. 391–394.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
Robert Szandrocho: 90 lat terenowych organów administracji wojskowej w Polsce. Wrocław: Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Atla 2, 2011. ISBN 978-83-60732-61-8.
.jpg)
