Chocianów

Chocianów
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Kościół św. Józefa Oblubieńca
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	polkowicki
Gmina	Chocianów
Data założenia	1284
Prawa miejskie	1895
Burmistrz	Tomasz Kulczyński
Powierzchnia	9,0 km²
Populacja (01.01.2023); • liczba ludności; • gęstość	; 7455; 828,3 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 76
Kod pocztowy	59-140
Tablice rejestracyjne	DPL
	Położenie na mapie gminy Chocianów Chocianów
	Położenie na mapie Polski Chocianów
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Chocianów
	Położenie na mapie powiatu polkowickiego Chocianów
	51°25′02″N 15°54′05″E/51,417222 15,901389
TERC (TERYT)	0216014
SIMC	0954060
	Hasło promocyjne: Zawitaj, Zobacz, Zostań
	Urząd miejskiul. Ratuszowa 10; 59-140 Chocianów
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa
	BIP

Ten artykuł należy dopracować:

→ poprawić styl – powinien być encyklopedyczny.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Chocianów (tuż po wojnie Kaczanów^[2], niem. Kotzenau^[3]) – miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie polkowickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Chocianów. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. legnickiego.

Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto liczyło 7455 mieszkańców^[1] (458. miejsce w kraju).

Miasto leży we wschodniej części Borów Dolnośląskich na zachód od Lubina i północ od Chojnowa. Na północ od Chocianowa znajdują się Lasy Chocianowskie.

Historia

Około roku 1297 na polecenie księcia jaworsko-świdnickiego Bolka I; czasowo sprawującego rządy nad księstwem legnickim; powstał w Chocianowie zamek, w założeniu mający pewnie powstrzymywać zakusy Piastów głogowskich. Niedługo trzeba było czekać, a obok zamku szybko wyrosła osada, jej nazwę w 1311 zapisano Koczina, w 1329 Chotzenow, w 1359 Cozcenow, w 1388 Koczczenow, a w 1430 Kocznaw^{[potrzebny przypis]}.

W średniowieczu wieś przekształciła się w ośrodek górniczy. W 1430 uruchomiono kuźnię żelaza. Miejscowość leżąca w księstwie legnickim była wielokrotnie zastawiana lub dzierżawiona. W 1444 księżna Elżbieta Hohenzollern przekazała Chocianów jako lenno braciom Krzysztofowi i Mikołajowi von Dornheimom, następnie miejscowość była w posiadaniu rodu von Schellendorfów (1507–1518), von Nositzów (1587–1613), von Stoschów (1613–1722), von Redernów (1722–1766) i von Dohnów (1766–1945). W 1703 baronowa Katarzyna Freiin von Stosch z domu von Kottwitz nadała miejscowości prawa miejskie, równocześnie zwolniła z poddaństwa mieszczan i rzemieślników, a kmieciom, zagrodnikom i chałupnikom nadała przywileje. Nowe miasto uzyskało przywilej organizowania jarmarków oraz wyznaczono rynek o pierzejach 60x80 metrów. W 1713 Habsburgowie potwierdzili przywilej jarmarczny, ale miasto nie rozwijało się i już w 1742 zostało pozbawione praw miejskich stając się osadą targową^[4]. Gwałtowny rozwój miasta zaczął się w połowie XIX wieku. W dwóch pożarach (maj i wrzesień) 1847 spłonęło prawie całe miasteczko i nastąpiła całkowita odbudowa. Jednocześnie w 1854 Anton Schlittgen i Hasse zbudowali hutę żelaza „Maria”, bazującą początkowo na miejscowych, bardzo ubogich i niedużych złożach rud darniowych, a następnie na importowanych ze Szwecji wysokoprocentowych magnetytowych rudach żelaza. Wkrótce potem, dzięki obecności huty, powstało kilka innych zakładów wytwarzających produkty z żeliwa, a w 1891 otworzono linię kolejową z Rokitek do Przemkowa. Pod koniec XIX w. w miejskiej hucie pracował chemik Carl Bosch, późniejszy laureat nagrody Nobla z 1931, który również wynajmował mieszkanie w budynku nr 2 w rynku. W 1895^[5] Chocianów odzyskał prawa miejskie i w 1899 zbudowano ratusz miejski. Na początku XX wieku miasto zgazyfikowano (1906) i zelektryfikowano (1924). W 1915 uruchomiono linię kolejową do Lubina. Powstał też wtedy duży tor motocyklowy, gdzie odbywały się ogólnoniemieckie wyścigi motocykli. W czasie wielkiego kryzysu huta została zamknięta w 1931 i nie działała do 1936.

W czasie II wojny światowej w Chocianowie Niemcy urządzili obóz pracy, będący filią Groß-Rosen, obsługujący fabrykę silników lotniczych działającą na terenie huty. w 1945 w ramach operacji wiślańsko-odrzańskiej w walkach z niemieckimi wojskami o miasto uczestniczył między innymi 6 Gwardyjski Korpus Pancerny z 1 Frontu Ukraińskiego Armii Czerwonej^[6].

Osobny artykuł: Walki o Chocianów.

W 1951 założono w tej fabryce Fabrykę Urządzeń Mechanicznych CHOFUM, działającą do dziś. W 1955 roku, staraniem sztabu Północnej Grupy Wojsk Radzieckich, w miejscu zbiorowej mogiły żołnierzy radzieckich na Placu Wolności, których zwłoki przeniesiono na cmentarz wojenny wzniesiono pomnik^[7].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[8]:

układ urbanistyczny, z pierwszej ćw. XVIII w.
kościół pomocniczy pw. św. Józefa Oblubieńca, z 1865 r., 1680 r., klasycystyczny z renesansowymi elementami wystroju, np. chrzcielnica z 1585 r. pochodzącymi ze starszej świątyni
cmentarz katolicki, obecnie komunalny, z lat 1731–1945,
zespół pałacowy, z lat 1728–1732, XIX/XX w.:
- pałac w Chocianowie z pierwszej połowy XVIII wieku
- pawilon parkowy
- park.

inne

wieża widokowa na Wzgórzu Fryderyki 165 m n.p.m.^[9] (niem. Aussichtsturm auf der Friederikenhöhe)^[10] położona w lesie około 5 km na południowy-zachód od miasta. Wieża została wbudowana w stylu neogotyckim w XIX w. na cześć hrabiny Friederike von Reichenbach-Goschütz (1740–1814)^[11], matki Wilhelma Augusta zu Dohna-Schlodien^[12] (1769-1837)^[13].

Kościół św. Józefa Oblubieńca
Pałac w Chocianowie
Pałac w Chocianowie
Ratusz w Chocianowie

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Chocianowa w 2014 roku^[14].

Transport

Przez Chocianów przebiegają drogi: 328 Droga wojewódzka nr 328: Złotoryja - Chojnów - Chocianów - Przemków - Nowe miasteczko 331 Droga wojewódzka nr 331: Chocianów - Polkowice - Rynarcice

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół rzymskokatolicki (dekanat Chocianów):
- parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Świadkowie Jehowy:
- zbór Chocianów (Sala Królestwa ul. Piotrowska 10A)^[15]

Miasta partnerskie

Juvigné^[16]

Sport

Klub piłkarski Stal Chocianów został założony w 1950 roku. Obecnie gra w Lidze Okręgowej dolnośląskiej^[17].

Osoby związane z Chocianowem

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Chocianowem.

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Chocianowie.

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-07-23] (pol.).
↑ Pierwsza powojenna mapa Polski wydana przez WIG Sztabu Generalnego w roku 1945.
↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
↑ Waldemar Bena opis do mapy "Bory Dolnośląskie, Przemkowski Park Krajobrazowy" Wydawnictwo Turystyczne Plan, Jelenia Góra 2004 ISBN 83-88049-83-6
↑ Dziennik Urzędowy Pruskiej Regencji w Legnicy z 1895, Nr 37, poz. 577
↑ Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga, Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939–1945. Wybrane miejsca bitew, walk i akcji bojowych. Warszawa 1971, s.62.
↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945”, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 403
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 137. [dostęp 2012-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
↑ Mapa. [dostęp 2025-01-26].
↑ Wieża widokowa na Wzgórzu Fryderyki Aussichtsturm auf der Friederikenhöhe. [dostęp 2025-01-26].
↑ Friederike von Reichenbach-Goschütz). [dostęp 2025-01-26].
↑ Wieża na Wzgórzu Fryderyki. [dostęp 2025-01-26].
↑ Wilhelm zu Dohna-Schlodien. [dostęp 2025-01-26].
↑ Chocianów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-06] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14] .
↑ Site officiel de la mairie de Juvigné en Mayenne 53.
↑ Skarb – Stal Chocianów [online], www.90minut.pl [dostęp 2020-02-13] (pol.).

Bibliografia

U. Romaniuk, Długa droga do miasta, „Słowo Polskie”, 29.03.2007.
artykuł w „Odkrywcy” o tajnej jednostce w Chocianowie.

Linki zewnętrzne

Kaczanów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 652 .

[populacja-1] GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-07-23] (pol.).

[2] Pierwsza powojenna mapa Polski wydana przez WIG Sztabu Generalnego w roku 1945.

[MP-3] Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)

[mapa2007-4] Waldemar Bena opis do mapy "Bory Dolnośląskie, Przemkowski Park Krajobrazowy" Wydawnictwo Turystyczne Plan, Jelenia Góra 2004 ISBN 83-88049-83-6

[5] Dziennik Urzędowy Pruskiej Regencji w Legnicy z 1895, Nr 37, poz. 577

[6] Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga, Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939–1945. Wybrane miejsca bitew, walk i akcji bojowych. Warszawa 1971, s.62.

[7] Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945”, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 403

[nid-8] Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 137. [dostęp 2012-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].

[9] Mapa. [dostęp 2025-01-26].

[10] Wieża widokowa na Wzgórzu Fryderyki Aussichtsturm auf der Friederikenhöhe. [dostęp 2025-01-26].

[Frie-11] Friederike von Reichenbach-Goschütz). [dostęp 2025-01-26].

[12] Wieża na Wzgórzu Fryderyki. [dostęp 2025-01-26].

[13] Wilhelm zu Dohna-Schlodien. [dostęp 2025-01-26].

[populacja2016-14] Chocianów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-06] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[15] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14] .

[16] Site officiel de la mairie de Juvigné en Mayenne 53.

[17] Skarb – Stal Chocianów [online], www.90minut.pl [dostęp 2020-02-13] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]