|
Lądek-Zdrój
Lądek-Zdrój (niem. Landeck, od 1935 r. Bad Landeck[3], cz. Landek) – miasto w Polsce położone w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Lądek-Zdrój. Położone w Sudetach Wschodnich, w dolinie rzeki Białej Lądeckiej. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego z 1 stycznia 2024 r. miasto miało 4946 mieszkańców (567. miejsce w Polsce)[2]. PołożenieLądek-Zdrój położony jest na wysokości od 440 do 500 m n.p.m.[4] Teren miasta jest zaliczany do mezoregionu Góry Złote[5]. Położone jest pomiędzy pasmem Gór Złotych a Krowiarek w dolinie rzeki Białej Lądeckiej, 25 km na południowy wschód od Kłodzka. Według danych z 1 stycznia 2024 r. powierzchnia miasta wynosiła 20,32 km² (295. miejsce w kraju)[2]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa wałbrzyskiego. Symbole miastaHerb Lądka-ZdrojuGłównym symbolem gminy jest jej herb. Obecny został ustanowiony 27 lipca 2015 roku[6]. Zastąpił on herb obowiązujący od 1989 roku, który przedstawiał kłody z dawnego herbu Hrabstwa Kłodzkiego oraz inicjał „L”. Herb przyjęty w 2015 przedstawia czeskiego lwa, motyw ten zaczerpnięty został z najstarszych pieczęci miejskich Lądka-Zdroju. Godło z kłodami i „L” było miastu przypisane błędnie, należało w rzeczywistości do sądu w Lądku-Zdroju. Flaga Lądka-ZdrojuFlaga miejska Lądka-Zdroju została ustanowiona 27 lipca 2015 roku i przedstawia na czerwonym płacie godło herbowe miasta oraz wąski żółty pas u dołu[6]. Flaga zastąpiła wcześniej używaną, która przedstawiała stylizowane bijące źródło na tle kłodzkich skosów. Hejnał Lądka-ZdrojuHejnałem Lądka-Zdroju jest utwór zatytułowany Hejnał Lądka-Zdroju, autorstwa Grzegorza Helcyka. Powstał on w 2004 roku i został ustanowiony przez Radę Miejską w wyniku konkursu. Został wybrany spośród czterech propozycji[7]. Patron Lądka-ZdrojuPatronem Lądka-Zdroju w drodze konkursu z 2004 roku został wybrany św. Jerzy. Propozycja ta została zgłoszona poza trybem konkursowym przez radnego Lechosława Siarkiewicza, miłośnika historii regionalnej. Wybór św. Jerzego wiązał się z tym, iż jest on patronem najstarszego zdroju w mieście[7][8]. Historia_b_401.jpg)  Prawa miejskie uzyskał w 1282 roku z nadania księcia wrocławskiego Henryka IV Probusa. Jest jednym z najbardziej znanych oraz najstarszych uzdrowisk – jako uzdrowisko był znany już pod koniec XV w. Uważany jest za najstarsze uzdrowisko na dzisiejszym terytorium Polski, gdyż według źródeł historycznych w 1241 roku istniały tu urządzenia kąpielowe zniszczone przez Mongołów wracających z pola bitwy pod Legnicą. Najstarszy zakład przyrodoleczniczy Georgenbad (pol. Jerzy) z basenem zbudowanym na źródle o tej samej nazwie został wzniesiony w 1498 roku[9][10]. W 1678 rozpoczęto budowę tzw. Nowego Zakładu, który był wzorowany na łaźniach tureckich (po licznych przebudowach m.in. w latach 1878–1880, 1936 i po 1945 powstał obecny zdrój Wojciech)[11]. W połowie XIX wieku na terenie wschodniej części ziemi kłodzkiej (klucz stroński) działała księżna Marianna Orańska. Także Lądek wiele jej zawdzięcza, dzięki jej inicjatywie wybudowano drogę łączącą miasto z Kamieńcem i Ziębicami, Bolesławowem oraz morawskim Starym Mĕstem[9]. Jej imieniem nazwano jeden ze zdrojów, obecna Dąbrówka. W 1829 odkryto nowe źródło, obecny Chrobry. W 1838 powstało inhalatorium, bardzo nowoczesne jak na ówczesne czasy. Na fali przydawania uzdrowiskom predykatu Bad, 15 lutego 1935 r. zmieniono również i nazwę Landeck na Bad Landeck. Zmiana ta wynikała z promocji miasta i nie miała związku z germanizacją nazw przeprowadzoną również na ziemi kłodzkiej[12]. W czasie II wojny miasto nie odniosło żadnych strat. 9 maja 1945 r. zostało zajęte bez walk przez oddział zwiadowców Armii Czerwonej. Niemiecka administracja działała do 15 czerwca 1945 roku; ostatnim urzędującym niemieckim burmistrzem był dr Hänsch. Natomiast pierwszym polskim był Stanisław Latos, który rozpoczął urzędowanie 15 czerwca 1945 r. W budynku przy ulicy Orlej 4 umieściła się radziecka komendantura miasta. Polscy osadnicy zaczęli napływać od sierpnia 1945 roku. Początkowo mieszkali razem z ludnością miejscową. W kwietniu oraz wrześniu 1946 roku przeprowadzono akcję przymusowego wysiedlenia niemieckich mieszkańców miasta. W tym samym roku wprowadzono urzędowo nazwę Lądek Zdrój, zastępując poprzednią niemiecką nazwę Bad Landeck[13]. W latach 1945–1953 oraz 1956–1991 działało sanatorium Armii Radzieckiej. W 1950 roku liczba mieszkańców zrównała się z przedwojenną liczbą mieszkańców miasta. Wśród mieszkańców przeważali przesiedleńcy zza nowo utworzonej granicy wschodniej (około 52%)[14]. W 1948 r. pisarz śląski Zbyszko Bednorz został uhonorowany nagrodą „Tygodnika Powszechnego” za nowelę Decyzja, czyli rzecz o człowieku odzyskanym, której akcja dzieje się w pierwszych powojennych latach w Lądku-Zdroju. Przejęcie przez państwo bogatej i nienaruszonej przez działania wojenne bazy uzdrowiskowej i wypoczynkowej pozwoliło na szybki powrót Lądka do czołówki polskich uzdrowisk i miejscowości wypoczynkowych. Istniały tu warunki do leczenia schorzeń reumatycznych, chorób skóry, naczyń krwionośnych, kobiecych, obwodowego układu nerwowego, a także stanów pourazowych i zatruć przemysłowych[15]. Pod koniec lat 60. FWP prowadził w Lądku w oparciu o przedwojenne pensjonaty i wille 10 ośrodków wypoczynkowych („Gliwiczanka”, „Górnik”, „Hel”, „Piękna”, „Placówka”, „Rybniczanka”, „San”, „Szarotka”, „Wrzos”, „Złocień”). W 35 budynkach (niektóre nie miały jeszcze ogrzewania i były czynne tylko w lecie!) dysponował łącznie ok. 1600 miejscami noclegowymi. W oparciu o nie prowadzono zwykłe wczasy pracownicze 14-dniowe, a także 21-dniowe wczasy lecznicze i 24-dniowe pobyty sanatoryjne. Ośrodki dysponowały świetlicami z telewizorami, bibliotekami, salami klubowymi. W mieście kuracjusze i wczasowicze mieli do dyspozycji 3 restauracje, 6 kawiarń, klubokawiarnię FWP z dancingiem, kino „Kapitol”, 2 sceny estradowe i muszlę koncertową. Działały korty tenisowe, boiska do siatkówki i koszykówki, kryta pływalnia i letni basen na wolnym powietrzu, a zimą prowadzona przez FWP wypożyczalnia sprzętu sportowego. Podkreślano szerokie możliwości wycieczek po okolicy, w tym także do znanej Jaskini Radochowskiej[15]. W okresie Polski Ludowej w Lądku odbywały się cykliczne Dni Muzyki Rosyjskiej i Radzieckiej[16]. Szybownictwo w Lądku-ZdrojuW okresie po I wojnie światowej w Niemczech, w tym na ziemi kłodzkiej, rozwijano szybownictwo. Powodem były ograniczenia rozwoju lotnictwa wojskowego narzucone Niemcom przez traktat wersalski oraz kryzys ekonomiczny. Szybownictwo pozwalało tanio i bez konfliktu z postanowieniami traktatowymi szkolić pilotów. Rozwijało się ono także spontanicznie, gdyż po wojnie do rezerwy trafiło wielu zdemobilizowanych pilotów oraz żołnierzy z personelu obsługi naziemnej lotnisk[17]. Jednym z pierwszych miejsc był ośrodek budowy szybowców i szybownictwa w Lądku-Zdroju w budynku Związku Strzeleckiego (Schützenhaus) przy ul. Widok (wówczas Reichensteinerstrasse, pol. Złotostocka). Działali tu m.in. stolarz Sterz, Oswald Rösner, Hans Wagner, Walter Gottschalk. Naciągi wykonywano własnoręcznie, później stosowano stalowe druty i liny. Pierwsze loty miały miejsce na wiosnę 1928 r. w pobliżu stacji kolejowej Stójków. W latach 1930–1933 zbudowano dwa szybowce: Der Alte Fritz i Bad Landeck[18]. DemografiaPiramida wieku mieszkańców Lądka-Zdroju w 2014 roku[19].
Zabytki.jpg)    Pręgierz, pomnik, kościół ewang.     W wojewódzkim rejestrze zabytków na liście zabytków wpisane są obiekty[20]:
Inne:
Uzdrowisko Występują tu radoczynne (zawierające radon) cieplice siarczkowe i fluorkowe. Przyjeżdżają tu przede wszystkim osoby z chorobami reumatycznymi, chorobami ortopedycznymi i chorobami neurologicznymi. Wody radonowe powodują wzrost poziomu hormonów płciowych. Najbardziej reprezentacyjnym sanatorium jest zakład przyrodoleczniczy „Wojciech” (dawny Marienbad). Wyróżnia się neobarokowymi zdobieniami, marmurowymi misami z ujęciami wód leczniczych. Zakład posiada również okrągły basen z wodą ze źródła termalnego, wokół którego rozmieszczone są marmurowe XIX-wieczne wanny do kąpieli perełkowych[9]. Podczas I wojny światowej lekarzem naczelnym sanatorium gruźliczego był Kazimierz Filip Wize (1873–1953) – lekarz psychiatra, filozof i filozof medycyny, mikrobiolog, lepidopterolog, poeta i tłumacz poezji, działacz społeczny. W uzdrowisku leczyli się m.in. Goethe, cesarzowa Katarzyna II, cesarz Aleksander I, królowie pruscy, John Quincy Adams – późniejszy prezydent USA[23][9]. Atrakcje turystyczne Okolice
Piesze szlaki turystyczne
KulturaCykliczne imprezy:
Wspólnoty wyznaniowe
Współpraca międzynarodowaMiasta partnerskie[25]: Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
