Kościół św. Michała Archanioła
w Szalowej

nr rej. A/1403/M z dnia 05.03.1931 i 20.02.2014[1]
kościół parafialny
Widok z lotu drona
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Szalowa
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	św. Michała Archanioła w Szalowej
Wezwanie	św. Michała Archanioła
Historia Data rozpoczęcia budowy 1739 Data zakończenia budowy 1756
Dane świątyni Styl Barok Świątynia • materiał bud. • drewno Organy • liczba głosów • liczba manuałów 12 2
Położenie na mapie gminy Łużna Szalowa, kościół drewniany
Położenie na mapie Polski Szalowa, kościół drewniany
Położenie na mapie województwa małopolskiego Szalowa, kościół drewniany
Położenie na mapie powiatu gorlickiego Szalowa, kościół drewniany
49°40′56,00″N 21°01′17,75″E/49,682222 21,021597
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół św. Michała Archanioła w Szalowej – rzymskokatolicki kościół parafialny z pierwszej połowy XVIII wieku.

Kościół w Szalowej znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego i uznawany jest za jeden z najcenniejszych drewnianych barokowych kościołów w Polsce. Obiekt o charakterze bazylikowym unikatowym na skalę europejską. 23 listopada 2017 prezydent RP wpisał kościół na listę pomników historii^[2].

Kościół został wzniesiony w 1736 lub 1739 roku^[3] wg projektu nieznanego architekta dzięki staraniom ówczesnego właściciela wsi Krzysztofa Jordana i proboszcza szalowskiego Wojciecha Stefanowskiego. Poświęcony był w 1756 roku. Remontowany: w 1808 roku, uzupełniono polichromię; w 1911, dachy kościoła pokryto blachą oraz w latach 1952–1954. W 2012 roku rozpoczęto w kościele i jego otoczeniu prace remontowo-konserwatorskie finansowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Oszalowano ściany i dachy pokryto gontem.

• 
  Widok od frontu
• 
  Widok ogólny
• 
  Wnętrze
• 
  Widok od strony prezbiterium

Kościół jest orientowany, konstrukcji zrębowej z drzewa jodłowego. Trójnawowy w układzie bazylikowym, do nawy głównej przylegają arkadami o falistym wykroju, wspartymi na słupach, niższe nawy boczne oświetlone własnymi oknami. Do trójbocznie zamkniętego prezbiterium tej samej szerokości co nawa główna dostawione są dwie zakrystie. Do korpusu nawowego od frontu przylegają trzy kruchty.
Dachy: nad nawą główną i prezbiterium dwuspadowy, przechodzący nad prezbiterium w wielopołaciowy, z ośmioboczną sygnaturką zwieńczoną hełmem z latarnią; nad nawami bocznymi pulpitowe; łamane nad kruchtami. Unikatowym elementem konstrukcyjnym są dostawione w zachodniej części nawy dwie zrębowe wieże z baniastymi hełmami, które z trójkątnym frontonem pomiędzy nimi tworzą jednolitą fasadę. Fronton ozdobiony jest XVIII-wieczną rzeźbą św. Michała Archanioła walczącego z szatanem w postaci smoka.

Wewnątrz w prezbiterium i nawie pozorne sklepienia kolebkowe, a strop płaski w nawach bocznych. Świątynię zdobi rokokowa polichromia z połowy XVIII wieku: na ścianach wielobarwne kompozycje kwiatowe, na sklepieniach sceny figuralne.

Wyposażenie kościoła bogate i jednolite w stylu pochodzi głównie z XVIII wieku. Główne jego elementy to:

• ołtarz główny i sześć ołtarzy bocznych: drewniane, późnobarokowe, kolumnowe z dekoracją rokokową; jeden boczny z otoczonym kultem obrazem św. Jana Kantego z około 1640 roku,
• chrzcielnica z czarnego marmuru,
• konfesjonały, ławki,
• ambona wraz z galeryjką kolatorską,
• obraz Veraicon pod belką tęczową (XVII wiek),
• chór muzyczny.

Obiekt otacza masywny kamienny mur, w obrębie którego stoi od północy barokowa kaplica Miłosierdzia Bożego z 1739 roku oraz od południa XIX-wieczna murowana dzwonnica parawanowa, w której wiszą trzy dzwony: mały o imieniu św. Jan Chrzciciel - 130 kg, średni św. Sebastian - 220 kg; oba odlane w odlewni dzwonów w Białej w 1947 z fundacji rodaka szalowskiego - ks. Sebastiana Jana Jerzaka oraz duży zabytkowy - 400 kg z roku 1701 z inskrypcją: ET VERBUM CARO FACTUM EST ET HABITAVIT IN NOBIS A.D. 1701^[4].

• 
  Kościół z otaczającym go murem
• 
  Kaplica Miłosierdzia Bożego przy kościele
• 
  Dzwonnica przy kościele

W 2000 roku, budynek – wraz z kilkoma innymi kościołami drewnianymi z terenu Małopolski – został wytypowany do wpisania na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Jednak w 2003 roku, ze względu na swą odrębność (pozostałe były gotyckie), nie został na tę listę wpisany.

• parafia św. Michała Archanioła w Szalowej
• drewniane kościoły południowej Małopolski

• Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, Sebastian Wypych Kościoły drewniane Karpat i Podkarpacia, Wydawnictwo Rewasz, Pruszków 2001, s. 161-162, ISBN 83-85557-88-1, ISBN 83-85368-79-5
• Szlak Architektury Drewnianej Małopolska, BartłomiejB. Cisowski i inni, Kraków: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Departament Promocji i Turystyki. Zespół ds. Turystyki, 2010, s. 191–192, ISBN 978-83-60538-61-6, OCLC 995427727 .

• Kościoły drewniane, Szalowa
• Strona parafii