|
Kościół Pokoju w Świdnicy
 Kościół Pokoju im. Trójcy Świętej w Świdnicy – największa drewniana barokowa świątynia w Europie[2], zabytkowy budynek sakralny wybudowany na mocy porozumień traktatu westfalskiego zawartego w 1648 i kończącego wojnę trzydziestoletnią[3]. Należy do świdnickiej parafii Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce. Obiekt od 2001 roku wpisany jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO[4]. HistoriaŚwidnicki Kościół Pokoju był jednym z trzech Kościołów Pokoju (po obiektach w Głogowie i Jaworze), na których budowę w dziedzicznych księstwach Habsburgów na Śląsku, pod naciskiem protestanckiej Szwecji, zezwolił katolicki cesarz Ferdynand III. W księstwach tych wszystkie kościoły wybudowane przez katolików a przejęte przez protestantów wróciły do kościoła katolickiego. Po wybuchu wojny ewangelikom odebrano prawo do wyznawania własnej wiary i posiadania własnych kościołów. Natomiast w księstwach będących we władaniu Piastów Śląskich – w większości ewangelików – wszystkie kościoły mogły pozostać protestanckie. Budowa Kościołów Pokoju celowo została obwarowana dodatkowymi warunkami, które miały utrudnić ich budowę bądź w wypadku jej ukończenia spowodować krótkotrwałe użytkowanie świątyni. Kamień węgielny pod budowę kościoła w Świdnicy położono 23 sierpnia 1656 roku. Autorem projektu był wrocławski mistrz budowlany Albrecht von Saebisch. Kościół zbudował świdnicki cieśla Andreas Kaemper. By zebrać fundusze na budowę Świdniczanin Christian Czepko wyruszył w podróż po europejskich dworach protestanckich. W budowę zaangażowali się śląscy ewangelicy wszystkich stanów, od chłopów, poprzez mieszczaństwo, po szlachtę[2]. Po 10 miesiącach budowy pierwsze nabożeństwo w nowym świdnickim kościele odprawiono 24 czerwca 1657 roku[2]. W 1708 roku, w czasie wojny północnej, kiedy sytuacja wyznaniowa ewangelików się polepszyła, znów pod naciskiem króla szwedzkiego, obok kościoła wybudowano dzwonnicę i szkołę ewangelicką. Oba budynki zachowały się do dziś. Mimo że kościół powstał w wyniku konfliktów religijnych, stanowi on symbol pojednania. W roku 1989 w kościele wspólnie o pokój modlili się premier Polski Tadeusz Mazowiecki i kanclerz Niemiec Helmut Kohl. W roku 2011 gościła w nim szwedzka para królewska Karol XVI Gustaw i królowa Sylwia. W roku 2014 w ekumenicznej modlitwie o pokój wzięły udział kanclerz Niemiec Angela Merkel i premier Polski Ewa Kopacz. We wrześniu 2016 w świdnickim kościele „Apel o Pokój” podpisali przedstawiciele wyznań chrześcijańskich, judaizmu, islamu oraz buddyzmu wraz z Dalajlamą XIV[2]. ArchitekturaKościół Pokoju w Świdnicy został wzniesiony w systemie szachulcowym jako budowla centralna oparta na drewnianym szkielecie wypełnionym masą z gliny i słomy. Została wybudowana na planie krzyża greckiego. Do budowli centralnej dobudowano od strony wschodniej Halę Chrztów i zakrystię, od zachodniej Halę Zmarłych, od południowej Halę Ślubów, a od północnej Halę Polną. Mierzy ona 44 m długości i 30,5 m szerokości. Na parterze i czterech piętrach empor mogło się zmieścić 7,5 tysiąca osób (w tym 3 tys. miejsc siedzących). Kościół był budowany z myślą o pomieszczeniu jak największej liczby osób, co było ważne zwłaszcza w czasach ograniczania wolności wyznania dla protestantów, ponieważ była to jedna z dwóch świątyń protestanckich na obszarze księstwa świdnicko-jaworskiego. Dlatego też świątynia posiada ogromną powierzchnię wewnętrzną (1090 m²) i kubaturę. WyposażenieDo wyjątkowo cennych elementów wyposażenia kościoła należą jego ołtarz i ambona. AmbonaBarokowa ambona, dzieło Gotfrieda Augusta Hoffmanna, pochodzi z roku 1729. Schody są zdobione scenami biblijnymi, jest to „Zesłanie Ducha Św.”, „Golgota” i „Raj”. Na balustradzie znajdują się rzeźbione alegorie Wiary, Nadziei i Miłości. Nad drzwiami do ambony umieszczona jest rzeźba Jezusa Dobrego Pasterza. Ołtarz główny Ołtarz główny, również dzieło Hoffmanna, został zamówiony z okazji stulecia kościoła w 1752 i ukończony w następnym roku. Nad mensą ołtarzową umieszczona jest niewielka płaskorzeźba przedstawiająca Ostatnią Wieczerzę. W centrum znajduje się „Chrzest Chrystusa” oraz postaci Mojżesza, arcykapłana Aarona oraz apostołów Piotra i Pawła. Powyżej, na sześciu kolumnach korynckich spoczywa fryz z napisem: „Dies ist mein geliebter Sohn, an dem ich Wohlgefallen habe” („To jest syn mój umiłowany, którego sobie upodobałem” – Ew. Mateusza 3,17). Pośrodku, na wysokości fryzu, alegoria Ducha Świętego w postaci gołębicy. Powyżej, pod baldachimem, złoty trójkąt, otoczony promieniami, z zapisanym hebrajskim pismem tetragramem imienia Bożego יהוה (JHWH) – alegoria Boga Ojca. Na szczycie ołtarza, na księdze z siedmioma pieczęciami stoi baranek z chorągwią. OrganyZachowały się też zabytkowe organy o 62. głosach z barokowym prospektem z lat 1666–1669, zbudowane przez firmę Gottfrieda Klosego z Brzegu i kilkukrotnie przerabiane. Na najwyższej emporze nad ołtarzem znajdują się mniejsze organy ufundowane w 1695 roku przez Sigismunda Ebersbacha. Obecne organy, piąte z kolei, pochodzą z roku 1909 i są autorstwa świdnickiej firmy Schlag & Söhne, która wprowadziła zasilanie elektryczne. Loża HochbergówNajbardziej uprzywilejowane rodziny posiadały w kościele własne loże. Na wprost ambony, nad głównym wejściem do kościoła, znajduje się wyróżniająca się urodą, bogato zdobiona loża rodziny Hochbergów, dobroczyńców kościoła, zbudowana w 1698 r. Loża ta powstała jako dowód wdzięczności dla rodziny hrabiego Johanna Heinricha von Hochberga, który ufundował dęby na budowę kościoła. EmporyEmpory na całej długości pokryte są 78 tekstami wersetów biblijnych i 47 scenami alegorycznymi. Obrazy malowane na deskach ilustrują sens znajdujących się obok cytatów biblijnych. Balustrady empor są bogato zdobione rzeźbami i malowidłami. Na filarach empor umieszczono drewniane, malowane epitafia, m.in. rodów szlacheckich von: Dobrauschky (po 1733), Sommerfeld (po 1691), Czettritz-Neuhaus (po 1727)[5]. ChrzcielnicaChrzcielnica z 1661 znajdująca się w zakrystii została wykonana przez rzeźbiarza Pankratiusa Wernera z Jeleniej Góry. Na zewnętrznych płytach (ścianach) zawiera herby szlacheckie fundatorów von: Czettritz, Berger, Nostitz, Ratschin, Rotkirch, Sommerfeld[5]. Malowidła Stropy kościoła są ozdobione malowidłami z lat 1694–1696, autorstwa dwóch świdnickich malarzy – Chrystiana Sussenbacha i Chrystiana Kolitschka. Ilustrują one sceny z Objawienia św. Jana:
Na skrzyżowaniu naw namalowano Świętą Trójcę. Stropy wokół obrazów oraz stropy empor i filary malowane są w desenie roślinne. Galeria
Zobacz teżPrzypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.JPG)
