pl Nowe Miasto (Warszawa) - 2025

Nowe Miasto

Osiedle i obszar MSI Warszawy

Rynek Nowego Miasta. Na studni widoczny herb Nowego Miasta – kobieta z jednorożcem

Miasto

Dzielnica

Położenie na mapie dzielnicy

Multimedia w Wikimedia Commons

Nowe Miasto, dawniej miasto Nowa Warszawa^[1] – osiedle i obszar MSI^[2] w dzielnicy Śródmieście w Warszawie.

Miasto Nowa Warszawa zostało założone na początku XV w. na północ od Starej Warszawy. Zostało włączone do zespołu miejskiego Warszawy w 1791.

Historia

W XIV wieku ograniczona murami obronnymi Warszawa stała się za ciasna dla wszystkich pragnących się w niej osiedlić. W 1408 książę mazowiecki Janusz I Starszy nadał przywilej Nowej Warszawie wyłączający ją spod jurysdykcji wójta Starej Warszawy^[3]. Tym samym uzyskała ona lokację miejską^[4]. W 1409 książę Janusz i jego żona Danuta Anna ufundowali kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny jako parafialny^[5]. W 1414 Nowa Warszawa uzyskała własny samorząd^[6].

Sąsiadujące ze Starą Warszawą miasto było odrębnym administracyjnie i prawnie podmiotem, z rynkiem, ratuszem oraz kościołem parafialnym^[7]. Nie posiadało jednak murów obronnych^[7]. Podobnie jak Stara Warszawa, Nowa Warszawa powstała na prawie chełmińskim^[5]. Jej herb przedstawiał kobietę ze wspiętym na tylne nogi jednorożcem^[8].

W 1527, rok po włączeniu Księstwa Mazowieckiego z Warszawą do Korony Królestwa Polskiego, Zygmunt I Stary potwierdził dawny przywilej książąt mazowieckich de non tolerandis Judaeis zakazujący Żydom zamieszkiwanie w Starej i Nowej Warszawie^[9].

Zabudowa miasta została w większości zniszczona w czasie potopu szwedzkiego^[10].

Nowa Warszawa została włączona do zespołu miejskiego Warszawy w 1791^[6].

Większość zabudowy Nowego Miasta została zniszczona podczas II wojny światowej. Odbudowę Nowego Miasta wraz z rynkiem zakończono 1 września 1956^[11].

Ważniejsze obiekty

Obiekty nieistniejące

Przypisy

↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 548. ISBN 83-01-08836-2.
↑ Obszary MSI. Dzielnica Śródmieście. [w:] Zarząd Dróg Miejskich [on-line]. zdm.waw.pl. [dostęp 2020-09-18].
↑ Encyklopedia Warszawy . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 548–549. ISBN 83-01-08836-2.
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 80-81.
↑ ^a ^b Jan Stanisław Bystroń: Warszawa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 22.
↑ ^a ^b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 549. ISBN 83-01-08836-2.
↑ ^a ^b Dobrosław Kobielski: Vademecum warszawskie. Warszawa: Wydawnictwo Warszawskiego Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”, 1957, s. 25.
↑ Stefan Krzysztof Kuczyński: Herb Warszawy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 37.
↑ Jan Stanisław Bystroń: Warszawa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 30.
↑ Andrzej Kersten: Warszawa kazimierzowska 1648–1668. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1971, s. 97.
↑ Krzysztof Jabłoński i in.: Warszawa: portret miasta. Warszawa: Arkady, 1984, s. strony nienumerowane (Kronika odbudowy, budowy i rozbudowy 1945−1982). ISBN 83-213-2993-4.

Linki zewnętrzne

O Nowym Mieście na Warszawikii

Osiedla warszawskiej dzielnicy Śródmieście

Obszary MSI	Muranów Nowe Miasto Powiśle Solec Stare Miasto Śródmieście Południowe Śródmieście Północne Ujazdów
Części miasta wg PRNG	Centrum Latawiec Mariensztat Mirów Muranów Nowe Miasto Osiedle za Żelazną Bramą Powiśle Solec Stare Miasto Śródmieście Śródmieście Południowe Śródmieście Północne Ujazdów
Inne	Emilia Dynasy Dzielnica policyjna Dzielnica rządowa „Dziki Zachód” Grzybów Mariańska Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa Muranów Nowa Wieś Osiedle Jazdów Osiedla Szwoleżerów Stawki Ściana Wschodnia Torwar

Pomniki historii

dolnośląskie	Duszniki-Zdrój (Młyn Papiernictwa) Jawor (Kościół Pokoju) Krzeszów (Opactwo Cystersów) Legnickie Pole (bazylika i dawny klasztor) Srebrna Góra (Twierdza srebrnogórska) Strzegom (bazylika) Świdnica (katedra) Świdnica (Kościół Pokoju) Trzebnica (bazylika) Kamieniec Ząbkowicki (opactwo Cystersów oraz pałac) Wrocław (zespół historycznego centrum miasta) Wrocław Hala Stulecia Pawilon Czterech Kopuł Pergola Iglica Pałace i parki krajobrazowe Kotliny Jeleniogórskiej Bobrów Bolczów Bukowiec Chojnik Cieplice Ciszyca Dąbrowica Grabarów Janowice Wielkie Jelenia Góra (Dwór Czarne) Jelenia Góra (Pałac Paulinum) Jelenia Góra (Sobieszów) Karpniki (pałac) Karpniki (zamek) Kowary (dwór) Kowary (pałac) Łomnica (dwór) Łomnica (pałac) Zamek Henryka Miłków Mniszków Mysłakowice Pakoszów Radomierz Rybnica Siedlęcin Sokolec Staniszów (dwór) Staniszów (pałac) Staniszów (Pałac na Wodzie) Wojanów Ziębice (kościół św. Jerzego) Żórawina (kościół pod wezwaniem Trójcy Świętej wraz z dziełem budownictwa obronnego)
kujawsko-pomorskie	Biskupin (rezerwat archeologiczny) Chełmno (Stare Miasto) Ciechocinek (zespół tężni i warzelni soli wraz z parkami Tężniowym i Zdrojowym) Grudziądz (zespół spichlerzy nad Wisłą) Lubostroń (zespół pałacowo-parkowy) Strzelno (zespół dawnego klasztoru Norbertanek wraz z kościołem pod wezwaniem Świętej Trójcy i NMP oraz rotundą św. Prokopa) Toruń (zespół staromiejski) Włocławek (katedra)
lubelskie	Kazimierz Dolny (zespół staromiejski) Kozłówka (zespół pałacowo-parkowy) Lublin (historyczny zespół architektoniczno-urbanistyczny) Wygoda (stadnina koni) Zamość (historyczny zespół miasta)
lubuskie	Gościkowo-Paradyż (pocysterski zespół klasztorny) Klępsk (kościół Nawiedzenia NMP) Międzyrzecz (zamek piastowski z zespołem dworsko-parkowym) Łęknica (Park Mużakowski) Rokitno (sanktuarium Matki Bożej Rokitniańskiej) Żagań (kościół Wniebowzięcia NMP)
łódzkie	Łowicz (katedra) Łódź (wielokulturowy krajobraz miasta przemysłowego) Nieborów i Arkadia (zespół pałacowo ogrodowy i ogród sentymentalno-romantyczny) Sulejów (opactwo Cystersów) Tum (archikolegiata)
małopolskie	Bochnia (kopalnia soli) Kalwaria Zebrzydowska (sanktuarium pasyjno-maryjne) Kraków (historyczny zespół miasta) Kraków (opactwo Benedyktynów) Kraków (opactwo Cystersów) Kraków (Kopiec Kościuszki z otoczeniem) Kraków (zespół zespół architektoniczny i urbanistyczny dzielnicy Nowa Huta) Racławice (historyczny teren bitwy) Stary Sącz (zespół staromiejski wraz z klasztorem klarysek) Szalowa (kościół św. Michała Archanioła) Wieliczka (kopalnia soli)
mazowieckie	Płock (Wzgórze Tumskie) Radom (zespół klasztorny Bernardynów) Warszawa (historyczny zespół miasta (zob. Stare Miasto, Nowe Miasto) z Traktem Królewskim i Wilanowem Warszawa (Gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego) Warszawa (zespół Stacji Filtrów Williama Lindleya) Warszawa (zespół zabytkowych cmentarzy wyznaniowych na Powązkach) Żyrardów (XIX-wieczna osada fabryczna)
opolskie	Brzeg (zespół Zamku Piastów Śląskich) Małujowice (kościół parafialny pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła) Nysa (zespół bazyliki św. Jakuba i św. Agnieszki) Olesno (kościół odpustowy św. Anny) Ozimek (most wiszący) Paczków (zespół staromiejski ze średniowiecznym systemem fortyfikacji) Góra Świętej Anny (komponowany krajobraz kulturowo-przyrodniczy Góry Świętej Anny)
podkarpackie	Bóbrka (kopalnia ropy naftowej) Krasiczyn (zespół zamkowo-parkowy) Leżajsk (zespół klasztorny Bernardynów) Łańcut (zespół pałacowo-parkowy) Przemyśl (zespół staromiejski) Radruż (zespół cerkiewny)
podlaskie	Białystok (zespół bazyliki Chrystusa Króla i św. Rocha) Kanał Augustowski Meczety i mizary w Bohonikach i Kruszynianach Jabłeczna (prawosławny klasztor św. Onufrego) Supraśl (klasztor Męski Zwiastowania Najświętszej Marii Panny)
pomorskie	Gdańsk (miasto w zasięgu obwarowań z XVII wieku) Gdańsk (pole bitwy na Westerplatte) Gdańsk (Zespół pocystersko-katedralny w Gdańsku Oliwie) Gdańsk (Twierdza Wisłoujście) Gdańsk (Stocznia) Gdynia (historyczny układ urbanistyczny śródmieścia) Kwidzyn (zespół zamkowo-katedralny) Malbork (zespół zamku krzyżackiego) Pelplin (zespół katedralny)
śląskie	Częstochowa (Jasna Góra) Gliwice (radiostacja) Katowice (osiedle Nikiszowiec) Katowice (Gmach Województwa i Sejmu Śląskiego oraz zespół katedralny) Tarnowskie Góry (podziemia Zabytkowej Kopalnia Srebra oraz Sztolni Czarnego Pstrąga)
świętokrzyskie	Kielce (dawny pałac biskupów i katedra) Oblęgorek (pałac Henryka Sienkiewicza wraz z parkiem i Aleją Lipową) Opatów (zespół kolegiaty pod wezwaniem św. Marcina Biskupa) Rytwiany (Pustelnia Złotego Lasu) Sandomierz (Historyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy) Sudół (Krzemionki – kopalnie krzemienia z okresu neolitu) Święty Krzyż (pobenedyktyński zespół klasztorny) oraz przedchrześcijańskie obwałowania kamienne na Łysej Górze Ujazd ruiny zamku Krzyżtopór Wąchock (opactwo Cystersów) Wiślica (zespół bazyliki kolegiackiej, relikty kościoła św. Mikołaja oraz grodzisko)
warmińsko-mazurskie	Frombork (zespół archikatedralny) Grunwald (pole bitwy) Lidzbark Warmiński (zamek biskupów warmińskich) Olsztyn (zamek Kapituły Warmińskiej) Kanał Elbląski Stoczek Klasztorny (Sanktuarium Matki Pokoju) Święta Lipka (zespół sanktuarium pielgrzymkowego)
wielkopolskie	Dobrzyca (zespół pałacowo-parkowy) Gniezno (archikatedra) Głogówko (bazylika i oratorium) Kórnik (zespół zamkowo-parkowy oraz kościół Wszystkich Świętych) Koszuty (zespół dworsko-parkowy) Ląd (dawne opactwo Cystersów) Lednogóra (wyspa Ostrów Lednicki) Lubiń (zespół opactwa Benedyktynów) Poznań (historyczny zespół miasta) Rogalin (zespół pałacowy z ogrodem i parkiem) Rydzyna (zamek)
zachodniopomorskie	Kamień Pomorski (zespół konkatedry) Kołbacz (zespół opactwa Cystersów) Stargard (zespół kolegiaty oraz mury obronne)

Nowe Miasto (Warszawa)

Historia

Ważniejsze obiekty

Obiekty nieistniejące

Przypisy

Linki zewnętrzne

Portal di Ensiklopedia Dunia