Komisariat Straży Granicznej „Wolsztyn”

Komisariat Straży Granicznej „Wolsztyn” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.

W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej^[1]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 Straż Graniczną^[2]. Rozkazem nr 3 z 25 kwietnia 1928 w sprawie organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Wolsztyn” do Inspektoratu Granicznego nr 10 „Opalenica” i określił jego strukturę organizacyjną^[3]. Już 15 września 1928 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 7 w sprawie zmian dyslokacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego potwierdził organizację komisariatu^[4]. Rozkazem nr 11 z 9 stycznia 1930 reorganizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski ustalił numer i nową organizację komisariatu. Odeszła placówka Straży Granicznej I linii „Wąchabno”^[5].

Komisariat w 1936 mieścił się w Wolsztynie przy ulicy 5 Stycznia 3. Komisariat posiadał telefon (nr 63)^[6]. Ochraniał odcinek długości 40,5 km^[6] od kamienia granicznego G 389 do kamienia granicznego 578^[7]. Według innego pomiaru długość odcinka wynosiła 41935 m^[8]. Komisariat nie posiadał własnej placówki II linii. Pracę wywiadowczą prowadziły w placówki I linii^[9]. Na terenie komisariatu znajdowały się dwa drogowe przejściowe punkty graniczne. Punkt przejściowy w Kopanicy ochraniało całodobowo trzech strażników granicznych w systemie 8- godzinnym, a punkt w Obrze jeden strażnik na szosie w odległości około 1 kilometra od przejścia^[10]. Ponadto funkcjonowało 36 przejść gospodarczych^[11]

Linie rozgraniczenia komisariatu

• Na północy: od kamienia granicznego 389, południowym skrajem Ostrowa poprzez Jezioro Chobienickie do leśniczówki Nowina. I dalej do Nieborza
• Na południu: od kamienia granicznego 578 wzdłuż Kanału Środkowego do szosy Wolsztyn-Kaszczor.
• Linia wewnętrzna: od Nieborza poprzez Żodyń, Kiełkowo, Obrę, Widzim Stary i dalej przez Niałek Wielki do szosy Wolsztyn-Kaszczor^[12].

Sąsiednie komisariaty

• komisariat Straży Granicznej „Zbąszyń” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Wijewo” − 1928
• komisariat Straży Granicznej „Zbąszyń” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Kaszczor” − styczeń 1930

Organizacja komisariatu w marcu 1928^[3]:

• komenda − Wolsztyn
• placówka Straży Granicznej I linii „Wąchabno”
• placówka Straży Granicznej I linii „Kopanica”
• placówka Straży Granicznej I linii „Obra”
• placówka Straży Granicznej I linii „Kębłowo”
• placówka Straży Granicznej II linii „Wolsztyn”

Organizacja komisariatu w styczniu 1930^[5]:

• 4/10 komenda − Wolsztyn
• placówka Straży Granicznej I linii „Kopanica”
• placówka Straży Granicznej I linii „Jażyniec”
• placówka Straży Granicznej I linii „Obra” Nowa
• placówka Straży Granicznej I linii „Kębłowo”
• placówka Straży Granicznej II linii „Wolsztyn” (podlegała służbowo IG „Wolsztyn)”

Organizacja komisariatu w 1936^[6]:

• komenda − Wolsztyn
• placówka Straży Granicznej I linii „Wąchabno”
• placówka Straży Granicznej I linii „Kopanica”
• placówka Straży Granicznej I linii „Jażyniec”
• placówka Straży Granicznej I linii „Obra”
• placówka Straży Granicznej I linii „Kębłowo”
• placówka Straży Granicznej II linii „Wolsztyn”

• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
• Wykaz imienny oficerów i szeregowych Straży Granicznej Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego pracujących w Przysposobieniu Wojskowym → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Wykaz dyslokacji jednostek Inspektoratu Granicznego „Wolsztyn” w 1936 roku → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.190/117.)
• Charakterystyka terenu Inspektoratu Granicznego „Wolsztyn” w latach 1935 – 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Charakterystyka terenu własnego i przedpola komisariatu Straży Granicznej „Wolsztyn” w latach 1935 – 1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Rozkazy Komendy Głównej Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.187/30 do 187/41.)