powiat wałbrzyski ziemski – ukształtowanie powierzchni, wraz z warstwicami Powiat wałbrzyski – powiat w południowo-zachodniej Polsce , w województwie dolnośląskim , utworzony w 1999 r. w ramach reformy administracyjnej . Jego siedzibą jest miasto Wałbrzych .
Graniczy z powiatami:
Starostowie
Leszek Orpel (1998–2002)[4]
Stanisław Michalik (2002)[5]
Longin Rosiak (2003)[6]
Marek Śpiewak (2003–2004)[7]
Bogusław Dyszkiewicz (2003 – p.o. , 2004–2006)[8]
Augustyn Skrętkowicz (2006–2010)[6] Robert Ławski (2010–2012)[9]
Józef Piksa (2013 – p.o. , 2013–2014)[10]
Jacek Cichura (2014–2018)[11]
Krzysztof Kwiatkowski (2018–2024)[12]
Leonard Górski (od 2024)
Rada Powiatu
Ugrupowanie
Kadencja 2002–2006[13]
Kadencja 2006–2010[14]
Kadencja 2010–2014[15]
Kadencja 2014–2018[16]
Kadencja 2018–2023[17]
Sojusz Lewicy Demokratycznej
7 (SLD-UP )
7 (LiD )
8
–
–
Polskie Stronnictwo Ludowe
2
–
–
4
–
Nasz Powiat
10
–
–
–
–
Prawo i Sprawiedliwość
–
7
3
3
3
Platforma Obywatelska
–
7
11
8
–
Obywatelskie Forum Samorządowe
–
1
–
–
–
KWW Alicji Rosiak
–
7
–
–
–
Wałbrzyska Wspólnota Samorządowa
–
–
7
–
–
Nasz Powiat
–
–
–
2
–
KWW z Poparciem Romana Szełemeja
–
–
–
–
8
KWW Ziemi Wałbrzyskiej
–
–
–
–
6
Historia
Powiat utworzono 1 stycznia 1999[18] Wałbrzych , będący do tej pory miastem na prawach powiatu [19] [20]
W skład powiatu wchodzą:
Przed 1 stycznia 1999 wszystkie gminy powiatu należały do województwa wałbrzyskiego . Ponadto miasto Wałbrzych wchodziło w skład powiatu wałbrzyskiego od 1 stycznia 2003 do 31 grudnia 2012.
Demografia
Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):
Ogółem
Kobiety
Mężczyźni
osób
%
osób
%
osób
%
Ogółem
186 104
100
97 840
52,57
88 264
47,43
Miasto
166 154
89,28
87 648
47,10
78 506
42,18
Wieś
19 950
10,72
10 192
5,48
9758
5,24
Piramida wieku mieszkańców powiatu wałbrzyskiego w 2014 roku[21]
Według danych z 31 grudnia 2019 roku[22] [23]
Zabytki i atrakcje turystyczne
Zabytki wpisane do Rejestru Zabytków:
kościół parafialny pw. Świętej Trójcy , pl. Jana Pawła II 1kościół polskokatolicki pw. św. Pawła Apostoła (parafialny) , ul. Adama Mickiewicza 2kościół ewangelicki ul. Kasprzaka 13
dom kantora kościół ewangelicki, ul. K. Marksa 2
dom Diakonistek, ul. Kasprzaka 7
ratusz, Pl. Odrodzenia 1
dom cechu gwarków, ul. Główna 31
dom mieszkalny, ul. Główna 9
dom mieszkalny, ul. Główna 37
zabudowa powierzchni szybu Witold (3 obiekty – nadszybie, maszynownia, hala kompresorów (Gorce))
wieża nadszybowa szybu Józef, Kuźnice kaplica na cmentarzu komunalnym, ul. 1 Maja
klasztor Sióstr Elżbietanek, ul. Wł. Jagiełły 4
stajnie z częścią mieszkalną, ul. Kolejowa 33
Siedziba Bractwa Strzeleckiego, ob. bud. produkcyjny ZPO Rafio, ul. 1 Maja 55
hotel z salą koncertową, ob. bud. biurowo-prod. ZPO Rafio, ul. Kolejowa 13
dworzec PKP, ul. Dworcowa 6
kościół poewangelicki, ob. polskokatolicki (filialny) , ul. Kościuszki (Gorce)dworzec PKP (Gorce)
budynek łaźni szybu Witold (Gorce)
hala kompresorów szybu Witold (Gorce)
hala maszyny wyciągowej szybu Witold (Gorce)
kościół paraf. pw. Niepokalanego Pocz. NMP (Kuźnice)
plebania, ul. Żeromskiego 23 (Kuźnice)
kaplica mszalna pw. NSPJ i dom mieszkalny, ul. Górnicza 31 (Kuźnice)
willa Treutla, ob. Nadleśnictwo Wałbrzych, ul. Miła 2 (Kuźnice)
kościół pomocniczy pw. Św. Barbary (Stary Lesieniec), Zabytki wpisane do Rejestru Zabytków:
zamek-ruina
pałac, ob.szpital
oficyna 1 w zespole pałacowym
oficyna 2 w zespole pałacowym
spichlerz ul. Parkowa 6
park
kościół fil. pw. św. Jadwigi
zamek Wojaczów – ruina
kościół fil. pw. M.B. Częstochowskiej
dwór, nr 67
park dworski
kościół paraf. pw. Zwiastowania NMP Zabytki wpisane do Rejestru Zabytków:
kościół paraf. pw. Królowej Korony Pol
kościół pomoc. pw. Wniebowzięcia NMP
pałac, ul. Grunwaldzka 41
gospoda „Pod Jeleniem”, ul. Grunwaldzka 44
willa, ul. Grunwaldzka 21
kościół fil. pw. Narodzenia NMP
zamek Rogowiec-ruina
dom mieszkalny, ul. Spółdzielców 2 (d. nr 66)
dom mieszkalny (ryglowy), ul. Turystyczna 13
kościół fil. pw. MB Śnieżnej
dom mieszkalny, ul. Świerkowa 10 Inne zabytki:
plebania, ul. Kłodzka 56
willa, ul. Grunwaldzka 15
willa, ul. Grunwaldzka 36
willa, ul. Parkowa 7
willa fabrykanta, ul. Parkowa 9
willa fabrykancka, ul. Włókniarzy
dworzec PKP
wiata peronowa w zespole dworca
wiadukt kolejowy, przed dworcem kolejowym
most kolejowy, ul. Kłodzka
bud. Browaru, ul. Kłodzka 17
bud. warowni w zespole browaru, ul. Kłodzka 17
dwór, ul. Wiejska 29
remiza strażacka, ul. Świerkowa 41 Zabytki wpisane do Rejestru:
pałac, 2 oficyny, park, ul. Zamkowa
pałac ul. Noworudzka 15
poczta, ul. Warszawska 6
Dom Zdrojowy, pl. Zdrojowy 1
zespół zieleni uzdrowiskowej
dom mieszkalny, ul. Chojnowska 12
willa ul. Cmentarna 1
dom mieszkalny, ul. Jasna 4
dom mieszkalny, ul. Jasna 8
willa ul. Piastowska 7
dom mieszkalny, ul. Piękna 7
dom mieszkalny, ul. Wałbrzyska 1
dom mieszkalny, ul. Warszawska 2
dom mieszkalny, pl. Zdrojowy 8
dworzec kolejowy ul. Dworcowa (Jedlinka Dolna)
dworzec kolejowy (Kamieńsk) kościół paraf. pw. św. Michała Archanioła
plebania, ul. Kościelna 10
d.szkoła katolicka, ob. dom katechetyczny, ul. Kościelna 9
d.szkoła ewangelicka, ob. dom mieszkalny, ul. Kościelna 6
Dom Pastora, ob. dom mieszkalny, ul. Kościelna 8
dwór Bractwa Strzeleckiego, ob. dom mieszkalny, ul. Strzelców 1
dom handlowy Firmy Schmidts Wittwe & Sochne, ob. ratusz, pl. Niepodległości 1
d. sąd. ob. szkoła, ul. Żeromskiego 30
poczta, ul. Kopernika 9
dom mieszkalny, pl. Niepodległości 3/4
dom mieszkalny, pl. Niepodległości 5
fasada domu, pl. Niepodległości 6
dom mieszkalny, pl. Niepodległości 7
dom mieszkalny, pl. Niepodległości 17
dom mieszkalny, pl. Niepodległości 27
d. tkalnia Helda, bud. adm., ob. żłobek, ul. Wolności 27
kuźnia z wyposażeniem nr 28
kościół fil. pw. św. Jadwigi
cerkiew prawosławna pw. św. Michała Archanioła (parafialna ), Sokołowsko Sanatorium „Grunwald”, ul. Słoneczna 4
założenie parkowe
kościół fil. pw. Wniebowzięcia NMP
kościół poewangelicki
karczma ob. dom mieszkalny nr 110
stodoła nr 16 zamek Cisy – ruina
kościół par. pw. św. Rodziny
wiatrak holenderski
kościół fil. pw. M.B. Częstochowskiej
kościół fil. pw. M.B
kaplica św. Anny
kościół powangelicki
klasztor pocysterski
kościół par. pw. Józefa Obl.
cmentarz p.kościele par.
dzwonnica cmentarna
pałac
kościół fil. pw. MB Bolesnej
park zespół zabudowań zdrojowych: Pawilon handlowy,
Teatr
Klub Kuracjusza,
Pijalnia.
Hala spacerowa,
Muszla koncertowa,
Altana nad źródłem zespół szybu Tytus
wieża widokowa wzgórza Giedymina
Park Zdrojowy im. H. Wieniawskiego
Park Szwedzki
pawilon usługowo-handlowy – ul. Kościuszki 50
willa – ul. Kolejowa 8 kościół par. pw. Jakuba Apostoła
kościół fil. pw. MB Bolesnej
dzwonnica cmentarna
kościół fil. pw. św. Anny
kościół fil. pw. św. Rodziny
kościół fil. pw. św. Joachima i Anny
kościół poewangelicki obecnie filia Maksymiliana Kolbe (Rzeczka)
kościół par. pw. Serca Jezusa
kościół pw. św. Barbary
kaplica Seylerów (przy kościele)
kaplica Klingerba ul. 3 Maja
kościół fil. pw. Maksymiliana Kolbe
zamek Grodno
kościół fil. pw. św. Krzyża
dwór ul. Główna 13
dworzec kolejowy
zapora wodna na jez. Bystrzyckim
park przy sanatorium „Poranek”
Wydarzenia kulturalne i sportowe
Transport publiczny
Autobus publicznej komunikacji miejskiej z Wałbrzycha do Boguszowa-Gorc. Przez obszar powiatu wałbrzyskiego przebiegają czynne w ruchu towarowym i pasażerskim państwowe linie kolejowe, zarządzane przez PKP Polskie Linie Kolejowe [24]
Według stanu na rok 2017, przez Wałbrzych kursują wszystkie rodzaje pociągów kwalifikowanych spółki PKP Intercity : TLK , IC , EIC oraz EIP . Pociągi osobowe uruchamiają Koleje Dolnośląskie (wszystkie na linii nr 286 i większość na linii nr 274) oraz Przewozy Regionalne .
Liniami nr 274, 286 i 291 kursują pociągi towarowe z kruszywem wydobywanym w Górach Sowich i Górach Kamiennych [25]
Do gmin położonych wokół Wałbrzycha dociera komunikacja miejska , organizowana w imieniu gmin przez Zarząd Dróg, Komunikacji i Utrzymania Miasta w Wałbrzychu[26]
Uwagi
↑ Tylko w okresie od 1 stycznia 2003 do 31 grudnia 2012 kiedy Wałbrzych wchodził w skład powiatu.
Przypisy
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2012 r. (stan w dniu 1 stycznia 2012) .↑ Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2020-05-20] .↑ Artut A. Szałkowski Artut A. , Problemy z trzecią tablicą rejestracyjną [dostęp 2024-04-22] .↑ Rudka, Gryboś-Chechelska i Smaś 2022 ↓
↑ Rudka, Gryboś-Chechelska i Smaś 2022 ↓
↑ a b Rudka, Gryboś-Chechelska i Smaś 2022 ↓
↑ Rudka, Gryboś-Chechelska i Smaś 2022 ↓
↑ Rudka, Gryboś-Chechelska i Smaś 2022 ↓
↑ Rudka, Gryboś-Chechelska i Smaś 2022 ↓
↑ Rudka, Gryboś-Chechelska i Smaś 2022 ↓
↑ Rudka, Gryboś-Chechelska i Smaś 2022 ↓
↑ Rudka, Gryboś-Chechelska i Smaś 2022 ↓
↑ Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe . wybory2002.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-12].↑ Geografia wyborcza – Wybory samorządowe – Państwowa Komisja Wyborcza . wybory2006.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-12].↑ Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Województwo dolnośląskie – Powiat wałbrzyski . wybory2010.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-12].↑ Rada Powiatu Wałbrzyskiego – oficjalne wyniki wyborów . [dostęp 2018-10-25].↑ Wybory samorządowe 2018 [dostęp 2018-10-25] .↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów (Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie połączenia miasta na prawach powiatu Wałbrzych z powiatem wałbrzyskim oraz ustalenia granic niektórych powiatów (Dz.U. z 2002 r. nr 93, poz. 821
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 lipca 2012 r. w sprawie przywrócenia miastu Wałbrzych statusu miasta na prawach powiatu oraz ustalenia granic powiatu wałbrzyskiego (Dz.U. z 2012 r. poz. 853
↑ Powiat wałbrzyski w liczbach [dostęp 2016-01-21] , liczba ludności na podstawie danych GUS.↑ l , Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019) , 31 grudnia 2019 . Brak numerów stron w książce ↑ GUS , Tabl. II. Ludność, ruch naturalny oraz migracje ludności według powiatów w pierwszym półroczu 2020 r. , 30 czerwca 2020 . Brak numerów stron w książce ↑ PKP Polskie Linie Kolejowe S.A: Mapa linii kolejowych w Polsce zarządzanych przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. oraz innych zarządców . plk-sa.pl, 2015-12-09. [dostęp 2016-01-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-02)]. (pol. ) . ↑ Uchwała nr XXX/494/08 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 30 września 2008 r. w sprawie apelu do Rady Ministrów oraz Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej o zabezpieczenie środków w budżecie państwa na rok 2009 na dodatkowe zadania z dziedziny infrastruktury kolejowej . Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego – Uchwały Sejmiku. [dostęp 2013-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-02)].↑ ZDKiUM Wałbrzych: Schemat komunikacji miejskiej Wałbrzych – sierpień 2018 , dostęp: 2018-11-17.
Bibliografia
