Referenda w Polsce

Referenda w Polsce znane są od czasów PRL. Pierwsze przeprowadzono w 1946 roku. W okresie międzywojennym nie odbywały się powszechne głosowania. Odbyły się za to plebiscyty w kwestiach przynależności państwowej określonych terytoriów po I wojnie światowej.

Po II wojnie światowej w PRL odbyły się następujące referenda:

• 30 czerwca 1946 – referendum ludowe (3 x tak)
• 29 listopada 1987 – referendum w sprawie reform politycznych i gospodarczych.

 Osobny artykuł: referendum ogólnokrajowe.

We współczesnej Polsce referendum zarządzane jest w sprawach dotyczących wszystkich obywateli przez Sejm lub przez prezydenta za zgodą senatu.

W okresie III RP odbyły się następujące referenda ogólnokrajowe:

• 18 lutego 1996 – referendum na temat powszechnego uwłaszczenia
• 18 lutego 1996 – referendum o niektórych kierunkach wykorzystania majątku państwowego
  • Frekwencja wyniosła 32,44% (referendum ważne, lecz niewiążące). Odpowiedzi przedstawiały się następująco: pierwsze pytanie – 92,89% głosów na „TAK”, drugie pytanie – 93,70% głosów na „TAK”, trzecie pytanie – 72,52% głosów na „NIE”, czwarte pytanie – 88,30% głosów na „TAK”
• 25 maja 1997 – referendum nt. przyjęcia Konstytucji RP
  • Frekwencja wyniosła 42,86% (referendum ważne i wiążące). Na „TAK” oddano 52,70%, zaś na „NIE” – 45,90% głosów.
• 7-8 czerwca 2003 – referendum ws. akcesji Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej
  • Frekwencja wyniosła 58,85% (referendum ważne i wiążące). Za akcesją opowiedziało się 77,45% głosujących, przeciwko było 22,55% z nich.

Na 2005 było planowane kolejne referendum – tym razem w sprawie przyjęcia Konstytucji UE, ale w związku z odrzuceniem projektu traktatu w referendach we Francji i Holandii nie została podjęta decyzja o jego przeprowadzeniu.

• 6 września 2015 – referendum w sprawie wprowadzenia jednomandatowych okręgów wyborczych w wyborach do Sejmu, stosunku do dotychczasowego sposobu finansowania partii politycznych z budżetu państwa oraz interpretacji zasad prawa podatkowego
  • Frekwencja wyniosła 7,80% (referendum ważne, lecz niewiążące). Odpowiedzi przedstawiały się następująco: pierwsze pytanie – 78,75% głosów na „TAK”, drugie pytanie – 82,63% głosów na „NIE”, trzecie pytanie – 94,51% głosów na „TAK”.

• 15 października 2023 – referendum w sprawie wyprzedaży majątku państwowego podmiotom zagranicznym, podniesienia wieku emerytalnego, bariery na granicy Rzeczypospolitej Polskiej z Republiką Białorusi oraz przyjęcia tysięcy nielegalnych imigrantów z Bliskiego Wschodu i Afryki

 Osobny artykuł: referendum lokalne.

W Polsce organizowane są także referenda lokalne w sprawach dotyczących tylko pewnych jednostek administracyjnych. Ich przedmiotem jest najczęściej odwołanie władz gminnych oraz ważne sprawy lokalne.