Wybory uzupełniające do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej VIII kadencji

Wybory uzupełniające do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej VIII kadencji (2011–2015) odbyły się cztery razy: 21 kwietnia 2013 (okręg nr 73), 8 września 2013 (okręg nr 55), 7 września 2014 (okręgi nr 47, 73 i 82) i 8 lutego 2015 (okręg nr 75). Do obsadzenia było sześć wakujących mandatów. W dwóch przypadkach przyczyną była śmierć senatorów wybranych w 2011, w dwóch kolejnych – wybór do Parlamentu Europejskiego w 2014, w jednym – wybór na urząd marszałka województwa, w dalszym – zrzeczenie się mandatu, w związku z powołaniem na członka Komisji Europejskiej.

We wszystkich wyborach zwyciężyli przedstawiciele Prawa i Sprawiedliwości, w czterech przypadkach broniąc mandatów posiadanych wcześniej przez tę partię i w dwóch przejmując je od Platformy Obywatelskiej.

Podstawą prawną zarządzenia wyborów uzupełniających do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej VIII kadencji była Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1277).

Zgodnie z art. 279 w razie utraty mandatu przez senatora Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej zarządzał przeprowadzenie wyborów uzupełniających w okręgu, z którego został on wybrany, w ciągu 3 miesięcy od dnia stwierdzenia wygaśnięcia mandatu senatora. Wyborów uzupełniających nie przeprowadzano w okresie 6 miesięcy przed dniem, w którym upływał termin zarządzenia wyborów do Sejmu. Głosowanie przeprowadzano wyłącznie na terytorium kraju.

Wygaśnięcie mandatu senatora niezwłocznie stwierdzał Marszałek Senatu w formie obwieszczenia w następujących wypadkach:

• śmierci senatora;
• utraty prawa wybieralności lub nieposiadania go w dniu wyborów;
• pozbawienia mandatu prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu;
• zrzeczenia się mandatu;
• zajmowania w dniu wyborów stanowiska lub funkcji, których, stosownie do przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej albo ustaw, nie można łączyć z mandatem senatora (z wyjątkiem^[jakim?]);
• objęcia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej;
• powołania w toku kadencji na stanowisko lub powierzenia funkcji, których, stosownie do przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej albo ustaw, nie można łączyć ze sprawowaniem mandatu senatora;
• wyboru w toku kadencji na posła do Parlamentu Europejskiego.

Wybory uzupełniające do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w okręgu nr 73, które odbyły się 21 kwietnia 2013, zostały zarządzone postanowieniem Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego z 19 lutego 2013^[6] z powodu śmierci Antoniego Motyczki (24 stycznia 2013). Przeprowadziła je Okręgowa Komisja Wyborcza w Katowicach.

Mandat senatorski uzyskał Bolesław Piecha – utracił przy tym mandat posła, który zdobył w wyborach w 2011.

• do 2 marca 2013 – zawiadomienie Państwowej Komisji Wyborczej: przez organ partii politycznej o utworzeniu komitetu wyborczego; przez pełnomocnika wyborczego o utworzeniu koalicyjnego komitetu wyborczego lub o utworzeniu komitetu wyborczego wyborców,
• do 12 marca 2013 do godz. 24:00 – zgłaszanie kandydatów na senatora w celu zarejestrowania,
• 19 kwietnia 2013 o godz. 24:00 – zakończenie kampanii wyborczej,
• 21 kwietnia 2013, godz. 7:00–21:00 – głosowanie^[6].

Swoje kandydatury zarejestrowali^[7]:

1. Mirosław Duży (Platforma Obywatelska),
2. Grażyna Kohut (Polskie Stronnictwo Ludowe),
3. Janusz Korwin-Mikke (Nowa Prawica – Janusza Korwin-Mikke) – były poseł,
4. Józef Makosz (KWW Józefa Makosza),
5. Piotr Masłowski (KWW Piotra Masłowskiego),
6. Bolesław Piecha (Prawo i Sprawiedliwość) – poseł, były wiceminister zdrowia,
7. Paweł Polok (KWW Autonomia dla Ziemi Śląskiej),
8. Krzysztof Sajewicz (Sojusz Lewicy Demokratycznej).

Okręgowa Komisja Wyborcza odmówiła rejestracji kandydatur Demokracji Bezpośredniej i KWW Kochających Śląsk z powodu nieuzyskania przez kandydatów poparcia prawidłowo złożonych podpisów 2000 wyborców^[7].

Józef Makosz i Paweł Polok kandydowali w poprzednich wyborach w tym okręgu (październik 2011).

Wybory uzupełniające do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w okręgu nr 55, które odbyły się 8 września 2013, zostały zarządzone postanowieniem Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego z 4 lipca 2013^[8] z powodu wyboru Władysława Ortyla na urząd marszałka województwa podkarpackiego (27 maja 2013). Przeprowadziła je Okręgowa Komisja Wyborcza w Rzeszowie.

Mandat senatorski uzyskał Zdzisław Pupa, który zasiadał już w izbie wyższej w latach 2007–2011.

• do 20 lipca 2013 – zawiadomienie Państwowej Komisji Wyborczej: przez organ partii politycznej o utworzeniu komitetu wyborczego; przez pełnomocnika wyborczego o utworzeniu koalicyjnego komitetu wyborczego lub o utworzeniu komitetu wyborczego wyborców,
• do 30 lipca 2013 do godz. 24:00 – zgłaszanie kandydatów na senatora w celu zarejestrowania,
• 6 września 2013 o godz. 24:00 – zakończenie kampanii wyborczej,
• 8 września 2013, godz. 7:00–21:00 – głosowanie^[8].

Swoje kandydatury zarejestrowali^[9]:

1. Ireneusz Dzieszko (KWW Prawica Podkarpacka),
2. Józef Habrat (Samoobrona),
3. Ewa Kantor (KWW Ewy Kantor) – była posłanka,
4. Mariusz Kawa (KKW Platforma Obywatelska – Polskie Stronnictwo Ludowe),
5. Andrzej Marciniec (Polska Jest Najważniejsza),
6. Zdzisław Pupa (Prawo i Sprawiedliwość) – były poseł, były senator,
7. Kazimierz Ziobro (Solidarna Polska Zbigniewa Ziobro) – poseł.

Mariusz Kawa kandydował w poprzednich wyborach w tym okręgu (październik 2011).

Wybory uzupełniające do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, które odbyły się 7 września 2014, zostały zarządzone postanowieniem Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego z 25 czerwca 2014^[10]:

• w okręgu nr 47 z powodu śmierci Henryka Górskiego (19 maja 2014); przeprowadzi je Okręgowa Komisja Wyborcza w Siedlcach;
• w okręgach nr 73 i 82 z powodu wyboru Bolesława Piechy (zwycięzcy wyborów uzupełniających do tej izby 21 kwietnia 2013) i Beaty Gosiewskiej do Parlamentu Europejskiego (25 maja 2014); przeprowadziły je odpowiednio Okręgowe Komisje Wyborcze w Katowicach i Kielcach.

Mandaty senatorskie uzyskali: Maria Koc, Izabela Kloc i Jarosław Rusiecki (dwoje ostatni utracili przy tym mandaty poselskie, które zdobyli w wyborach w 2011).

• do 19 lipca 2014 – zawiadomienie Państwowej Komisji Wyborczej: przez organ partii politycznej o utworzeniu komitetu wyborczego; przez pełnomocnika wyborczego o utworzeniu koalicyjnego komitetu wyborczego lub o utworzeniu komitetu wyborczego wyborców,
• do 29 lipca 2014 do godz. 24:00 – zgłaszanie kandydatów na senatora w celu zarejestrowania,
• 5 września 2014 o godz. 24:00 – zakończenie kampanii wyborczej,
• 7 września 2014, godz. 7:00–21:00 – głosowanie^[10].

Swoje kandydatury zarejestrowali^[11]:

1. Krzysztof Bosak (KWW Ruch Narodowy) – były poseł,
2. Andrzej Gorayski (Demokracja Bezpośrednia),
3. Dariusz Jaszczuk (Platforma Obywatelska),
4. Maria Koc (Prawo i Sprawiedliwość) – radna sejmiku mazowieckiego,
5. Zdzisław Litwińczuk (Partia Demokratyczna – demokraci.pl),
6. Zbigniew Stąsiek (Sojusz Lewicy Demokratycznej).

Swoje kandydatury wycofali Cezary Jaworski (Nowa Prawica – Janusza Korwin-Mikke) i Bartłomiej Bodio (Polskie Stronnictwo Ludowe), odpowiednio 29 i 31 lipca 2014^[11].

Swoje kandydatury zarejestrowali^[12]:

1. Piotr Chmielowski (Sojusz Lewicy Demokratycznej) – poseł,
2. Izabela Kloc (Prawo i Sprawiedliwość) – posłanka, była radna sejmiku śląskiego,
3. Marek Krząkała (Platforma Obywatelska) – poseł,
4. Maciej Urbańczyk (Nowa Prawica – Janusza Korwin-Mikke).

Okręgowa Komisja Wyborcza odmówiła rejestracji kandydatur Pawła Helisa (KWW „Kochających Śląsk”) i Jacka Lanusznego (Ruch Narodowy)^[12].

Swoje kandydatury zarejestrowali^[13]:

1. Kazimierz Jesionek (Sojusz Lewicy Demokratycznej),
2. Kazimierz Kotowski (Polskie Stronnictwo Ludowe) – były radny sejmiku świętokrzyskiego, były członek zarządu województwa świętokrzyskiego,
3. Małgorzata Marenin (Demokracja Bezpośrednia),
4. Zbigniew Pacelt (Platforma Obywatelska) – poseł,
5. Jarosław Rusiecki (Prawo i Sprawiedliwość) – poseł,
6. Jacek Wójcicki (Nowa Prawica – Janusza Korwin-Mikke).

Okręgowa Komisja Wyborcza odmówiła rejestracji kandydatury Jana Grudniewskiego (Polski Ruch Uwłaszczeniowy)^[13].

Wybory uzupełniające do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w okręgu nr 75, które odbyły się 8 lutego 2015, zostały zarządzone postanowieniem Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego z 1 grudnia 2014^[14] z powodu zrzeczenia się mandatu przez Elżbietę Bieńkowską (31 października 2014) po jej wyborze na członka Komisji Europejskiej. Przeprowadziła je Okręgowa Komisja Wyborcza w Katowicach.

Mandat senatorski zdobył Czesław Ryszka, który zasiadał już w izbie wyższej w latach 2005 i 2006–2011.

• do 20 grudnia 2014 – zawiadomienie Państwowej Komisji Wyborczej: przez organ partii politycznej o utworzeniu komitetu wyborczego; przez pełnomocnika wyborczego o utworzeniu koalicyjnego komitetu wyborczego lub o utworzeniu komitetu wyborczego wyborców,
• do 30 grudnia 2014 do godz. 24:00 – zgłaszanie kandydatów na senatora w celu zarejestrowania,
• 6 lutego 2015 o godz. 24:00 – zakończenie kampanii wyborczej,
• 8 lutego 2015, godz. 7:00–21:00 – głosowanie^[14].

Swoje kandydatury zarejestrowali^[15]:

1. Dariusz Dyrda (KWW Ze Śląska – Nie z Partii) – działacz Ruchu Autonomii Śląska,
2. Michał Gramatyka (Platforma Obywatelska) – radny sejmiku śląskiego,
3. Czesław Ryszka (Prawo i Sprawiedliwość) – były poseł, były senator.

Dariusz Dyrda kandydował w poprzednich wyborach w tym okręgu (październik 2011).

• Strona Państwowej Komisji Wyborczej poświęcona wyborom uzupełniającym 21 kwietnia 2013
• Strona Państwowej Komisji Wyborczej poświęcona wyborom uzupełniającym 8 września 2013
• Strona Państwowej Komisji Wyborczej poświęcona wyborom uzupełniającym 7 września 2014
• Strona Państwowej Komisji Wyborczej poświęcona wyborom uzupełniającym 8 lutego 2015