Wybory prezydenckie w Polsce w 2020 roku – wybory prezydenckie w Polsce wyznaczone na dzień 28 czerwca 2020[1]. Zostały zarządzone po tym, jak w wyniku sytuacji związanej z epidemią COVID-19 nie doszło do głosowania w wyborach planowanych na 10 maja 2020, w związku z czym Państwowa Komisja Wyborcza wydała uchwałę, w której dokonała interpretacji, że brak możliwości głosowania na kandydatów był równoważny w skutkach z sytuacją braku kandydatów[2][3]. Prawo startu w ponownych wyborach bez zbierania wymaganych kodeksem wyborczym 100 tysięcy podpisów poparcia uzyskali kandydaci, którzy byli zarejestrowani w wyborach zarządzonych na 10 maja[4].
Wybory zakończyły się zwycięstwem urzędującego prezydenta Andrzeja Dudy, który został wybrany na drugą kadencję, otrzymując 51,03% głosów w drugiej turze, w której pokonał Rafała Trzaskowskiego[5].
Ogłoszony termin przeprowadzenia wyborów
Zgodnie z art. 128 Konstytucji RP, wybory prezydenckie muszą odbyć się w dzień wolny od pracy przypadający między 75. a 100. dniem przed końcem kadencji urzędującego prezydenta (chyba że zostanie wprowadzony stan wojenny, wyjątkowy albo klęski żywiołowej, odpowiednio przedłużający kadencję). Ponieważ pięcioletnia kadencja Andrzeja Dudy kończyła się 6 sierpnia 2020, I tura w zwykłym terminie mogła zostać zarządzona na dzień wolny między 27 kwietnia a 22 maja 2020. W pierwotnie zarządzonym terminie wyborów (10 maja) nie było możliwości głosowania[6], zaś 22 maja minął zgodny z Konstytucją czas na przeprowadzenie wyborów. Ostatecznie dopiero 3 czerwca 2020 marszałek SejmuElżbieta Witek zarządziła wybory na dzień 28 czerwca 2020.
Kalendarz wyborczy
Ogłaszając termin wyborów, zgodnie z art. 289 § 1 i art. 290 Kodeksu wyborczego marszałek Sejmu określa dni, w których upływają terminy wykonania czynności wyborczych przewidzianych w ustawie (kalendarz wyborczy). Postanowieniem Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 czerwca 2020 o zarządzeniu wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2020 r. poz. 988) ustalony został kalendarz wyborczy:
5 czerwca 2020 – termin zawiadamiania Państwowej Komisji Wyborczej o utworzeniu komitetu wyborczego
9 czerwca 2020 – termin na podanie do wiadomości publicznej informacji o numerach i granicach obwodów głosowania oraz siedzibach obwodowych komisji wyborczych
10 czerwca 2020 – termin złożenia wymaganych 100 tysięcy podpisów poparcia
12 czerwca 2020 – termin zgłaszania przez pełnomocników wyborczych kandydatów do obwodowych komisji wyborczych
15 czerwca 2020 – termin powołania okręgowych komisji wyborczych
15 czerwca 2020 – podanie do publicznej wiadomości danych o kandydatach na prezydenta
16 czerwca 2020 – początek emisji w mediach bezpłatnych spotów wyborczych
16 czerwca 2020 – termin zgłaszania zamiaru głosowania korespondencyjnego
19 czerwca 2020 – termin składania wniosków ws. głosowania przez pełnomocnika
23 czerwca 2020 – termin składania wniosków ws. głosowania poza miejscem zamieszkania
23 czerwca 2020 – termin składania wniosków o dopisanie do spisu wyborców w wybranym obwodzie głosowania
25 czerwca 2020 – termin składania wniosków o wpisanie do spisu wyborców na statkach morskich
25 czerwca 2020 – termin zgłaszania przez wyborców przebywających za granicą dopisania do spisu wyborców za granicą
26 czerwca 2020 – termin zgłaszania przez wyborców podlegających w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych zamiaru głosowania korespondencyjnego
27 czerwca 2020 (godz. 0:00) – koniec rozpowszechniania audycji wyborczych, początek tzw. ciszy wyborczej
28 czerwca 2020 – pierwsze głosowanie w godzinach 7:00–21:00
30 czerwca 2020 – ogłoszenie rano wyników pierwszego głosowania przez Państwową Komisję Wyborczą[7]
W związku z nieuzyskaniem więcej niż połowy ważnie oddanych głosów przez żadnego z kandydatów, zgodnie z kodeksem wyborczym, czternastego dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadzono ponowne głosowanie.
11 lipca 2020 (godz. 0:00) – koniec rozpowszechniania audycji wyborczych, początek tzw. ciszy wyborczej
12 lipca 2020 – ponowne głosowanie w godzinach 7:00–21:00
Kandydaci na Prezydenta Rzeczypospolitej
Zgodnie z art. 296 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1277, z późn. zm.), kandydatem na prezydenta Rzeczypospolitej może być osoba zgłoszona przez co najmniej 100 tysięcy obywateli, mających prawo wybierania do Sejmu. Zgłoszenia takiego dokonuje formalnie popierający go komitet wyborczy, który powstaje po pisemnym wyrażeniu zgody przez zainteresowanego. Komitet wyborczy może utworzyć minimum 15 osób. Po zebraniu co najmniej tysiąca podpisów popierających obywateli komitet wyborczy może zostać zgłoszony Państwowej Komisji Wyborczej do zarejestrowania[8].
Komitety wyborcze
Pierwszym etapem przy zgłaszaniu kandydatów na prezydenta jest utworzenie i zarejestrowanie komitetów wyborczych poszczególnych kandydatów. Prawo rejestracji komitetu wyborczego bez wymagań kodeksu wyborczego uzyskali kandydaci, którzy byli zarejestrowali w wyborach zarządzonych na 10 maja[4]. W wymaganym terminie, do 5 czerwca 2020, do Państwowej Komisji Wyborczej wpłynęły zawiadomienia o utworzeniu od 25 komitetów wyborczych. Państwowa Komisja Wyborcza przyjęła 23 z tych zawiadomień, pozostałe dwa zaś odrzuciła[9]. Zarejestrowano komitety wyborcze następujących kandydatów na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej:
Piotr Bakun – ekonomista, menedżer, prezes spółdzielni mieszkaniowej, dawniej świecki kaznodzieja Kościoła metodystów
Kolejnym etapem było zarejestrowanie kandydatów na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, czego dokonała Państwowa Komisja Wyborcza wobec komitetów, które do dnia 10 czerwca 2020 dostarczyły podpisy 100 000 osób popierających daną kandydaturę bądź – co dotyczyło komitetów, które zarejestrowały kandydatury na wybory majowe – zostały uznane za zarejestrowane. Zarejestrowano 11 kandydatów na prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej[10][11]:
Oficjalni kandydaci
Zdjęcie
Imię i nazwisko
Wiek
Wykształcenie
Przynależność partyjna
Partie udzielające poparcia (łącznie z macierzystymi)
Zgodnie z Kodeksem wyborczym, prawo kandydowania w ponownym głosowaniu uzyskują dwaj kandydaci z największą liczbą oddanych na nich głosów, jeśli żaden z nich nie przekroczył progu 50% głosów ważnych w pierwszym głosowaniu.
Przed drugą turą nie odbyła się żadna debata pomiędzy kandydatami. 6 lipca 2020 w TVP występował jedynie Andrzej Duda, gdyż zaproszenia do debaty telewizyjnej nie przyjął Rafał Trzaskowski (prowadzącym był Michał Adamczyk)[44]. Rafał Trzaskowski w tym czasie odpowiadał na pytania dziennikarzy z kilkunastu zróżnicowanych profilowo redakcji w ramach Areny Prezydenckiej (emitowanej w telewizji w stacjach TVN24, TVN24 BiS i Polsat News), na którą z kolei zaproszenia nie przyjął Andrzej Duda[45].
Ustawa z 2 czerwca 2020, dotycząca zasad organizacji wyborów prezydenckich w 2020, przewidziała hybrydową metodę głosowania – tradycyjnie oraz drogą korespondencyjną. Do tej pory możliwość głosowania korespondencyjnego miały jedynie osoby niepełnosprawne i wyborcy za granicą. W tych wyborach mógł to zrobić każdy, kto wyraził taką wolę. W I turze taki zamiar zgłosiło 143,5 tys. osób[47].
3 sierpnia 2020 Sąd Najwyższy w składzie Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych na podstawie sprawozdania z wyborów przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą oraz po rozpoznaniu protestów podjął uchwałę o ważności wyboru prezydenta dokonanego 12 lipca 2020[49].
Sąd Najwyższy w uchwale z 23 stycznia 2020 stwierdził, że skład Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych nie jest należytym obsadzeniem sądu[50].
↑Postanowienie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 czerwca 2020 r. w sprawie zarządzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2020 r. poz. 988).
↑Poparcie Andrzeja Dudy w II turze wyborów. samoobrona.net.pl, 2020-07-09. [dostęp 2020-07-09]. Formalnie poparcie dotyczy związku zawodowego, który jest tożsamy środowiskowo z partią o tej nazwie.
↑Postanowienie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 lipca 2020 r. w sprawie zwołania Zgromadzenia Narodowego w celu złożenia przysięgi przez nowo wybranego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2020 r. poz. 630).